BS 3 Genen en allelen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

BS 3

Genen en allelen

Planning

Herhalen bs1 +2

Uitleg bs3 genen en allelen

zelfstandig werken

Herhaling BS 1 + 2

Wat is het genotype?

1. Alle eigenschappen
2. Je innerlijk
3. Alle erfelijke eigenschappen
4. Je uiterlijk

Je ziet de metamorfose bij een kikker. Wat blijft in alle stadia gelijk?

1. Het fenotype
2. Het genotype
3. Geen van beide
4. Beide

Genexpressie

Ieder cel bevat dezelfde erfelijke informatie

Toch is niet iedere cel hetzelfde....

Wat de functie van de cel wordt hangt af van welke genen actief zijn of tot uiting komen. Dit noemen we genexpressie

Chromosomen

Dunne draden die voor een groot deel bestaan uit DNA

Liggen in de celkern

Elke lichaamscel van de mens bevat 46 chromosomen

Karyogram

Geslachtschromosomen

Vrouw XX

Man XY

Eicel X of X

Zaadcel X of Y

In elke lichaamscel 2

Hoeveel chromosomen krijg je van je vader? En hoeveel van je moeder?

1. 10 en 36
2. 23 en 23
3. 20 en 26

Geslachtscellen

23 chromosomen

Ontstaan door een speciale celdeling

Meiose

Uit 1 lichaamscel met 46 chromosomen ontstaan 2 geslachtscellen met 23 chromosomen

Jordy en Mariska krijgen samen een zoon. De ouders van Jordy en Mariska zijn de grootouders. Van welke grootouder heeft de baby zeker geen geslachtschromosomen geërfd? Leg je antwoord uit.

Genen en allelen

Leerdoelen

Je kunt omschrijven wat genen en allelen zijn

Je kunt omschrijven wat een mutatie is

DNA

Elke cel bevat DNA.

Bij zoogdieren zit het DNA in de celkern

www.bioplek.org

Basenparen: A-T / T-A en C-G / G-C

Genen

Basenparen (code) die samen nodig zijn voor een eigenschap vormen samen een gen.

Een gen codeert voor een specifieke erfelijke eigenschap.

Genen hebben informatie voor het maken van eiwitten

Eiwitten: regelen de kleur, vorm en werking van je lichaam

Genvariant - Allel

Allel of genvariant: informatie in een gen

Allelenpaar: twee allelen van een gen

Homozygoot: Gelijke allelen

Heterozygoot: Ongelijke allelen

Homozygoot en heterozygoot op een chomosomenpaar

Homozygoot en heterozygoot

heterozygoot

homozygoot

Aan de slag!

Maak opdracht 1 blz. 122

Aan de slag!

Maak opdracht 5 

              Mutaties                  

Mutatie

Een organisme met een mutatie noemen we een mutant

De stof die de mutatie veroorzaakt noemen we een mutagene invloeden

Ontstaan mutaties

Het DNA kan veranderen, waardoor een gen niet meer de juiste informatie bevat. Zo'n verandering in het DNA heet een mutatie. 

mutagene invloeden:

- Schadelijke stoffen als asbest. 

- straling: UV-straling

- sigarettenrook

- röntgen en radioactieve straling

Mutaties

• Plotselinge verandering van het gen
• Verandering in genen kan een verandering in het fenotype veroorzaken!
• 
  

Mutaties

Chromosoom kan beschadigd raken

Plotselinge verandering in genotype

Een of meer allelen gemuteerd

Mutagene invloeden

Muteren --> DNA beschadigd raken

Straling 

Chemische stoffen

Bespreek met elkaar wat er gebeurt per stap.

Aan de slag!

Maak opdracht 2, 7 en 8