BOl periode 1 leerjaar 3 endocriene klieren

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

What's happening - ziekenhuis

Week 7: ziekten van stofwisseling, endocriene stelsel en immuunsysteem

Inhoud

hormoonstelsel

mn schildklier en Cushing

SLE

myasthenia gravis

hoofdleerdoel

De student heeft de benodigde kennis om te kunnen zorgen voor zorgvragers met de meest voorkomende aandoeningen aan de stofwisseling, endocriene stelsel en immuunsysteem in het ziekenhuis.  

 

Subleerdoelen

De student kan:  

  tofwisselingsziekten en endocriene ziekten  

- de ligging, bouw, functie en werking van het hormoonstelsel beschrijven 

- de functie en werking van de stofwisseling beschrijven 

- de oorzaken, de gevolgen, de symptomen en de behandelingen beschrijven van stofwisselings- en endocriene ziekten, in het specifiek van: 

     o hyper- en hypothyreoïdie 

     o Cushing 

 

subleerdoelen vervolg

- beschrijven welke veelvoorkomende ingrepen uitgevoerd worden bij stofwisselings- en endocriene ziekten en de complicaties hiervan benoemen, in het specifiek: 

o strumectomie  

  

Systeemziekten en auto-immuunziekten 

- de bouw, functie en werking van het afweersysteem beschrijven 

- de oorzaken, de gevolgen, de symptomen en de behandelingen beschrijven van systeem- en auto-immuunziekten, in het specifiek van 

         o SLE 

         o Myasthenia gravis 

Bijbehorende literatuur: 

 

Hormoonklieren - wat zit waar?  

aam?

waar is het voor? 

Hormoonklieren- antwoorden. 

De hormoonklieren in het lichaam zijn: 

- de hypothalamus

- pijnappelklier

- De hypofyse 

- De schildklier 

- De bijschildklieren 

- De alvleesklier 

- De bijnieren 

- De geslachtsklieren (eierstokken en zaadballen) 

Extra: vlak bij hart: thymus

Communicatie in het lichaam.

Endocriene systeem = hormoonstelsel

Het hormonale of endocriene systeem regelt dingen als groei, stofwisseling en geslachtsontwikkeling.  

 

Een hormoon is een chemische stof die in het lichaam wordt gemaakt en die via de bloedbaan specifieke organen werkzaam maakt 

 

Hormonen worden geproduceerd in de zogenaamde endocriene klieren.  

 

Endocrien wil zeggen dat er iets aan de bloedbaan wordt afgegeven

Overzicht hormoon aansturing

Regulatie van hormonen - algemeen

Stofwisseling

https://www.stofwisselingsziekten.nl/stofwisselingsziekten/ 

Vragen: 

Wat is het verschil tussen een stofwisselingsziekten en ziekten van endocriene stelsel? 

Waarom staat het bij deze leerdoelen, denken jullie? 

 

Hoe sporen ze stofwisselingsziekten op? 

Wat is het verschil tussen een stofwisselingsziekten en ziekten van endocriene stelsel? 

Verschillen in de Kern:

Stofwisselingsziekten gaan primair over de chemische processen in het lichaam die energie en bouwstoffen leveren.

Endocriene ziekten draaien om de regulatie van lichaamsfuncties door middel van hormonen die door specifieke klieren worden aangemaakt.

Schildklier werking en feedback systeem

- wat gebeurt er als er iets mis gaat? 

- wat als de schildklier geen hormoon kan produceren, wat betekent dat voor deze cascade en feedback?

Schildklieraandoeningen

HYPERTHYREOIDIE

- Snelle pols/hartkloppingen 

- Last vd warmte 

- Sterke transpiratie 

- Tremoren 

- Diarree 

- Druk en opgejaagd, nerveus, - verward, huilerig 

- Gewichtsafname (ondanks goed eten) 

- Soms sterk uitpuilende ogen en struma (ziekte v Graves-Basedow) 

HYPOTHYREOIDIE

- Trage pols 

- Dik 

- Bleek/pafferig gelaat 

- Droge huid 

- Kouwelijk, traag, apatisch, weinig actie 

- Vermoeidheid, verwardheid, depressie 

- In later stadium myxoedeem 

(- struma en uitpuilende ogen zijn hier ook mogelijk. Komt wel minder vaak voor)

Struma

Graves

NEXT : behandeling

Behandelingen

HYPERTHYREOIDIE

- Schildklierremmende medicijnen 

         Strumazol ®  

- (sub)totale strumectomie 

- Behandeling met radioactief jodium 

 

- Behandeling van symptomen 

HYPOTHYREOIDIE

- Toedienen van schildklierhormonen: 

          Levothyroxine ® 

          Thyrax ® 

STRUMECTOMIE 

Sub of totale: 

- Bij hypertheroïdie 

- Verwijderen van beide helften van de schilklier of een gedeelte hiervan 

- Totale strumectomie> bij schildklierkanker 

 

Wat is het risico van een strumectomie? 

- Hypothyreoïdie!!!!

Bijnieren - bouw en werking

Bijniermerg en bijnierschors 

- Bijnierschors 

       mineralocorticoïden  

       glucocorticoïden 

       geslachtshormonen 

 

Bijniermerg 

      Adrenaline  

      Noradrenaline

Ziekte van Cushing

Teveel productie van corticosteroïden (hyperproductie) 

          Bijnierschors 

          Stress hormonen >> ONTSTEKING 

  

De meest opvallende verschijnselen daarvan zijn: 

   - vetophoping, wat erg op ‘gewone’ vetzucht lijkt 

   - een dunne huid, door eiwitverlies 

   - rond en rood gezicht, het zogenaamde vollemaansgezicht 

   - veel blauwe plekken als gevolg van broze vaten door de hoge 

                          bloeddruk 

   - verandering van secundaire geslachtskenmerken, zoals baardgroei en           verzwaring van de stem bij vrouwen en borstvorming bij mannen 

vollemaansgezicht

- hoe werkt het hormoonstelsel? 

- hyper en hypothyreoidie

- ziekte en syndroom van Cushing

nog vragen? 

Afweersysteem - bij ziekte verwekkers(1) 

Bouw van de afweer? (betrokken onderdelen van...)

 1 Barrières: 

     - Huid, sfincters, trilhaarepitheel, 

     - slijmlaagjes

     -  zuurgraad van de maag, zuurgraad 

          vagina, zuurgraad van de huid, 

    - darmflora, huidflora, vaginaflora

    - lysoym in speeksel, vocht en slijm. 

2 Antistoffen 

3 Witte bloedcellen (leukocyten) en de differentiaties daarvan. (zie volgende dia)  

ook belangrijk:  Lymfatisch systeem (thymus, milt, lymfeklieren en lymfeweefsels) 

Afweersysteem - bij ziekte verwekkers (2) 

Aspecifieke afweer

- 1e afweerlinie : barrières, zie vorige dia

- 2e afweerlinie:  hulptroepen. 

    * aantrekking door: interferonen (eiwitten die de    

      onderstaande  cellen aantrekt) + stoffen ziekteverwekker

       - granulocyten 

       - macrofagen

       - killercellen

      

Specifieke afweer of immuniteit

   - antigeen op / door de ziekteverwekker kom in 

       contact met lichaamscellen

   - lymfocyten gaan mobiliseren

          - B lymfocyten (rode beenmerg)

                   *vermenigvuldigen razendsnel

                   maken antistoffen > ziekte verwekker dood

                   * daarna geheugen-B-lymfocyten > immuniteit. 

          - T lymfocyten (in thymus=zwezerik)

                 *  vallen cellen aan (besmette lichaamscellen, 

                        abnormale lichaamscellen, zoals kanker)

                 * ook hier T-geheugencellen

Afweersysteem -  overzicht (3) 

er komt een trauma/ziekte verwekker op je lichaam af

eerste barriere faalt. 

tweede afweer komt in actie: 

grunulocyten, macrofagen, killercellen

weefselschade

kapotte weefsel geeft ontstekingsmeditoren af, oa interferonen 

kapotte weefsel vertoont ontstekingsreactie: 

- roodheid

- warmte

- zwelling

- pijn

- pus

- gestoorde functie. 

geheugencellen worden aangemaakt voor de volgende keer. 

= specifieke afweer

= immuniteit. 

Wat kan er mis gaan in het afweersysteem? 

- te weinig werking > infecties

- herkent microorganisme niet/laat > infectie

- overdreven reactie > allergie

- valt het eigen lichaam aan > auto-immuunziekte 

- herkent transplantatie of bloedtransfusie als lichaams vreemd > afstoting reactie. 

Afweersysteem > inleiding ! 

Hoe werken vaccinaties? 

en hoe zit dat nou met de Corona vaccinaties?

- mRNA vaccinatie

- effectiviteit?? 

- hoe werkt het afweersysteem. 

Nog vragen? 

Systeemziekten

Ziekten waarbij een bepaald celsysteem is aangedaan 

Zijn niet op 1 bepaalde plaats in het lichaam gelokaliseerd 

 

Vaak auto-immuunziekte 

 

Geen oorzaak bekend?? 

Zie volgende dia’s

Auto-immuunziekten en systeem ziekten. 

       Het verschil is best een beetje lastig. 

Auto-immuunziekten zijn aandoeningen waarbij het afweersysteem van het lichaam actief is tegen het eigen lichaam.

Systeemziekten zijn ziekten waarbij een bepaald celsysteem is aangedaan. Deze ziekten zijn dan ook niet op één bepaalde plaats in het lichaam gelokaliseerd. Op die verschillende plaatsen is het ziekteproces echter hetzelfde. 

Vaak is een systeemziekte een auto-immuunziekte, maar niet altijd. 

SLE (systemische lupus erythematosus)

Wat is het? 

- Auto-immuun 

- Lichaam maakt ontstekingseiwitten aan 

- Constante ontsteking tegen het eigen lichaam. 

Symptomen algemeen; 

- Koorts 

- Vermoeidheid 

- Algehele malaise 

- Huidafwijkingen : scala aan problemen. 

- ontstekingen bv gewrichten, nieren, hart. 

- pijnklachten           

 

Behandeling; 

- Symptoombestrijding: pijnstilling en bloedverdunners

- anti-inflammatoire medicatie > veel bijwerkingen

- adviezen over leefstijl

- begeleiding. 

hoofdstuk 19

pg 3.1 

MG (= myasthenia gravis) 

Spierzwakte door een foute prikkel tussen zenuwen en spieren, door te weinig receptoren die reageren op de stof acetylcholine (auto-immuun tegen de receptoren wrs). 

soms thymoom. 

Vaak een grillig verloop 

 

Symptomen 

Dubbelzien 

Neerhangende oogleden 

Moeilijk slikken 

Slechte articulatie 

Totale verlamming > grote spieren in benen vaak eerst 

Verzwakte AH spieren 

Behandeling 

Symptoombestrijding

soms : IC en beademingsondersteuning 

Medicatie : minder afbraak acetylcholine, zodat er meer tijd is. 

Soms verwijdering van de thymus (zwezerik) 

zie ook hoofdstuk 19. 

paragraaf 3.5 

- systeemziekten

- specifiek over: 

      SLE

      myasthenia gravis

Zijn er nog vragen? 

wat nu? 

- nog 2 opdrachten 

- 1 opdracht over deze week > in lesson-up

 te vinden. > inleveren deze week. 

- 1 opdracht: casusbeschrijving (zie opdracht in teams) > uiterlijk 24 juni

Volgende keer: 

Ziekten van KNO gebied, strottenhoofd en de huid

Voorbereiding/bijbehorende literatuur 

Zorgpad, Algemeen Ziekenhuis, Hoofdstuk 17-18