Evolutie 4V 2020

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

 Evolutie

Voorbereiding

Als je een printer hebt, print dan van de elo (4V biologie --> evolutie --> opdrachten en practica --> ) de begrippenlijst evolutie. 

Probeer tijdens deze les zoveel mogelijk begrippen in te vullen

Boek erbij!

Als je in een dia iets niet begrijpt, zoek dit dan op in je boek!

Kom je er echt niet uit, noteer je vraag en stel die in de Hangout.

Welke term omschrijft de afbeelding hiernaast het beste?

1. Natuurlijke selectie
2. Isolatie
3. Variatie
4. Evolutie

De evolutietheorie

De evolutietheorie is vanaf de 18e eeuw ontwikkeld door Charles Darwin. 

De theorie is niet te bewijzen. Er zijn wel veel feiten die de theorie ondersteunen. 

De feiten zijn de argumenten voor de evolutietheorie. 

De evolutietheorie gaat uit van:

- variatie in genotypen 

- natuurlijke selectie

- het ontstaan nieuwe soorten en verdwijnen van soorten

allopatrische soortvorming

• Voor het ontstaan van nieuwe soorten, moet langere tijd geen uitwisseling van genen zijn: reproductieve isolatie

• Vindt in één populatie een mutatie plaats, dan komt die niet in de andere populatie. Na een tijdje zijn ze zó verschillend, dat het twee soorten zijn geworden.

• Reproductieve isolatie kan plaatsvinden door geografische isolatie (bv. een bergketen) --- allopatrische soortvorming

Sympatrische soortvorming

Hierbij ontstaan in hetzelfde gebied twee populaties (er is dus geen fysieke scheiding zoals bij allopatrische soortvorming). Een oorzaak kan zijn verschillen in gedrag: 

de organismen begrijpen elkaar niet (meer).

Vogels in de stad gaan hoger zingen; vogels die van het platteland naar de stad vliegen 'verstaan' de stadsvogels niet meer --> geen paring --> populaties groeien uit elkaar.

Endosymbiose

theorie

Mitochondriaal DNA

Mitochondriën zijn volgens de endosymbiose-theorie prokaryoten die een cel binnen gedrongen zijn en daar samenleven met een andere prokaryoot. Prokaryoten hebben DNA los in het cytoplasma, mitochondriën hebben dus ook hun eigen DNA. 

Voor choroplasten (bladgroenkorrels) geldt iets soortgelijks.

Er zijn veel theorieën over het ontstaan van het leven. Zet de volgende theorieën op chronologische volgorde. Begin met de theorie die het langst geleden is ontstaan.

Neodarwinistische theorie

Creationisme

Evolutietheorie van Darwin

Evolutietheorie van De Lamarck

Catastrofetheorie

Lamarck en Darwin

Bovenste rij van links naar rechts: 

Het ontstaan van de lange nek bij de giraffe volgens Lamarck. De giraffe krijgt tijdens zijn leven een langere nek door het strekken van de nek naar hogere blaadjes. 

Onderste rij van links naar rechts: 

Het ontstaan van de lange nek bij de giraffe volgens Darwin. De giraffen met de korte nek gaan dood, zodat er steeds meer giraffen komen met lange nekken.

Lamarck

een andere verklaring (theorie) dan Darwin

Homologe organen: overeenkomst in bouw (zelfde botten), dus gemeenschappelijke voorouder. Verschillende functies zijn ontstaan als aanpassing aan een verschillend milieu. 

Analoge organen hebben eenzelfde functie, maar een totaal verschillende bouw. Dus ook geen gemeenschappelijke voorouder.

homologe organen

analoge organen

Homologe organen hebben een overeenkomstige grondvorm door

1. overeenkomst in functie
2. genetische variatie
3. door verwantschap
4. genetic drift

Fossielen

Problemen bij datering/fossielen:

- aardlagen vormen niet altijd bovenop elkaar

- aardlagen vormen soms langzaam, soms snel (bij snel: veel fossielen)

- koolstofdatering kan tot 60.000 jaar en is deels gebaseerd op aannamens.

- relatieve datering (ouder dan...)

absolute datering

• bepalen hoe oud stuifmeel,ijskernen,grondlagen, fossielen
  

       zijn--> dmv : koolstofdatering--> C14 methode

       = oiv kosmische straling ontstaan er koolstofatomen met 14
          neutronen

--> in dode organische stoffen halveert aandeel C14

--> nauwkeurig afleiden hoe oud fossiel/pollen zijn (max terug
       tot 60.000 jaar

Juist of onjuist: een dier past zich door evolutie aan de omgeving aan.

1. juist
2. onjuist

Op welke 3 uitgangspunten is de evolutietheorie gebaseerd?

1. Verandering van genotype, kunstmatige selectie en aanpassing aan de omgeving
2. Verandering van genotype, natuurlijke selectie en ontstaan van nieuwe soorten
3. Verandering van fenotype, kunstmatige selectie en populaties
4. Verandering van fenotype, populaties en ontstaan van nieuwe soorten.

In de afbeelding is in een stamboom weergegeven hoe verschillende groepen roofdieren zich volgens de evolutietheorie hebben ontwikkeld
Drie groepen roofdieren zijn: de hondachtigen, de wasbeerachtigen en de
zeehonden.
Aan welke van deze groepen zijn de beren het meest verwant volgens de informatie?

1. aan de hondachtigen
2. aan de wasbeerachtigen
3. aan de zeehonden

Haaien zijn gewervelde dieren. In de afbeelding zie je een stamboom die
de afstamming van verschillende groepen gewervelde dieren weergeeft
volgens de evolutietheorie.
welke antwoorden zijn goed?

1. Haaien zijn eerder ontstaan dan beenvissen.
2. Beenvissen zijn meer verwant aan haaien dan aan amfibieën.
3. A en B kloppen allebei
4. A en B kloppen allebei niet

Klaar?.... nog een filmpje

Huiswerk:

Bekijk op de elo beide ppt's (evolutie --> theorie) 

Maak van 8.1 opdracht 1 en 2

Maak van 8.5 opdracht 1 t/m 6

Kijk alle opdrachten na via antwoorden op elo

Toets is waarschijnlijk na 11 mei!