3A 5.1 Genotype en fenotype les 1

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Programma

• Start thema Erfelijkheid en evolutie
• Leerdoel --> Je kunt omschrijven van het genotype is. 
• Filmpje erfelijkheid --> 15 min. 
• Uitleg basisstof 1 --> Genotypen en fenotypen
• Opdrachten maken
• Afsluiting --> leerdoelen checken
  

Thema 3 Erfelijkheid en evolutie

5.1 Genotype en fenotype les 1

5.2 Chromosomen

5.3 Genen en allelen

5.4 Transcriptie

5.5 De evolutietheorie

5.6 Geschiedenis, leven op aarde

5.7 DNA-technieken

5.8 Dominant of recessief

5.9 Kruisingen

Wat weet je al over het onderwerp erfelijkheid?

Erfelijkheid & evolutie

Wat zijn erfelijke eigenschappen?

• Eigenschappen zijn kenmerken.
• Deze eigenschappen krijg je van ouders -> erfelijke eigenschappen.
• Ze liggen op de chromosomen in je cellen. 

Chromosomen

• Bevinden zich in de celkern
• Ze bestaan o.a uit DNA  = informatie erfelijke eigenschappen
• Mensen hebben 46 chromosomen in bijna elke cel.
• Ze komen in paren voor (mensen --> 23 paren)

Chromosomenkaart

• Alle paren hebben een nummer
• Paar 23: de geslachtschromosomen
  
• XX = meisje
• XY = jongen

Van elk paar heb je een chromosoom van je moeder en een chromosoom van je vader gekregen

Man XY                  vrouw   XX

• Opgerold DNA
• Komen voor in chromosomenparen (twee dezelfde chromosomen)
• Mensen hebben 23 chromosomenparen (46 chromosomen)

Eigenschappen op chromosomen

• Gen = een klein deel van een chromosoom 
• Een gen bevat informatie voor 1 erfelijke eigenschap
• 2 Genen voor één erfelijke eigenschap (want je hebt een paar chromosomen) 
• Een allel is een variatie op een gen.

Bijvoorbeeld: je hebt een gen voor haarstructuur en een allel voorkrullen haar of een allel voor stijl haar

Chromosomen van andere soorten

Hoeveel chromosomen bevat een eicel van een veldmuis? 

Genotype

Het genotype is de informatie van alle erfelijke eigenschappen van het individu dat is geërfd van de ouders. 

Het genotype blijft het hele leven hetzelfde.

Het genotype wordt bepaald wanneer de 

eicel wordt bevrucht door een zaadcel.

                                                        

Meiose

• Bij meiose worden geslachtscellen gemaakt --> dit zijn de zaadcellen of de eicellen.
• De dochtercellen bevatten de helft van de chromosomen van de moedercel. Dus ook maar 1 gen voor een bepaalde erfelijke eigenschap.

Nr. 1 --> moedercel

Nr. 6 --> dochtercellen

Bevruchting

Een lichaamscel van een mens bevat 46 

chromosomen. Een eicel of zaadcel bevat de 

helft --> dus 23 chromosomen.

Als een eicel en zaadcel samensmelten

(= bevruchting) dan krijgt het kind 46 

chromosomen. 

Bevruchting

Het kind heeft dus 23 chromosomen met erfelijke 

eigenschappen van de moeder gekregen en 

23 chromosomen met erfelijke eigenschappen van de vader. 

Deze chromosomen vormen paren en elk 

paar bevat genen voor een erfelijke 

eigenschap. 

Het 23ste paar zijn de geslachtschromosomen en 

bepalen of je een jongen (XY) of een meisje (XX) bent. 

Huiswerk

Lezen 5.1 

Maken opdracht 1, 8 en 10

Herhalen en/of extra oefenen

Oefeningen erfelijkheid

Playlist uitlegvideo's (havo)

Effectief leren video's

Leerdoelen 

• Je kunt omschrijven wat een genotype is.