Waarneming invalles HSX

• Communicatie
• HBO
• Studiejaar 1

Waarnemen

Onze waarneming is alles behalve betrouwbaar!

Want:

• In tegenstelling tot bij taal, kunnen onze hersenen bij beelden alle binnenkomende informatie niet tegelijkertijd verwerken. Ons brein filtert daarom onbewust de binnenkomende info
  
• Geen twee mensen zien hetzelfde: wat wij zien is gebaseerd op eerdere ervaringen en op ons bekende patronen 

--> Wij construeren bij het zien van beelden dus onze eigen werkelijkheid

Waarnemen

Wat wij voor waar aannemen is een persoonlijke werkelijkheid. We relateren beelden aan wat wij 'kennen', onze eigen referentiekaders.

Daarnaast hebben onze hersenen ook nog eens veel moeite om met ruimtes, afmetingen en perspectieven om te gaan.

Ook dat nog...

Nou, terwijl we nu weten dat onze waarnemingen niet erg objectief zijn en dat onze hersenen veel moeite hebben om met ruimtes, afmetingen en perspectieven om te gaan... zijn we ook nog eens aardig 'blind'.

Blinde vlek

Knijp nu je linker oog dicht en kijk naar de stip. Welk getal zie je niet? 

En als je je rechter oog dichtknijpt?

Blinde vlek

De blinde vlek, of de “papil”, zoals hij eigenlijk heet, is een gebied van het netvlies dat uitsluitend sensorisch is. Dat betekent dat de papil informatie stuurt, maar geen eigen informatie registreert. In dit gebied zijn er geen lichtgevoelige cellen (fotoreceptoren) die het licht dat het oog binnenkomt kunnen waarnemen. Vandaar dat men dit gebied “de blinde vlek” noemt.

Inattentional blindness

Naast onze fysieke blinde vlek lijden wij ook nog eens aan 'inattentional blindness':

Door concentratie op een bepaalde activiteit, worden onverwachte gebeurtenissen in ons gezichtsveld niet opgemerkt. 

Kijk maar even mee...

50 procent van de mensen ziet de aap niet!

Change blindness

Ook lijden veel van ons aan 'change blindness':

Veranderingen die zich langzaam voor ons voltrekken of die niet belangrijk zijn binnen de taak die we op dat moment uitvoeren, worden niet opgemerkt.

Het oorspronkelijke beeld wordt in ons brein als het ware 'overschreven' door het nieuwe beeld dat we zien. 

Emotie

Beelden bereiken emotie sneller dan taal.

Leren en emoties hebben een sterk verband.

Daar waar je emotie oproept, gaat leren sneller/dieper/makkelijker.

Blijft beter hangen

Als je iemand wil aanzetten tot verbeteren of tot het behouden van belangrijke vaardigheden, zijn beelden een betere manier om zaken te onthouden dan taal. 

Twee denksystemen 1/2

Behalve dat we nu weten dat onze waarneming persoonlijk is, is het ook belangrijk te weten hoe mensen informatie verwerken en wat zij met die informatie vervolgens doen. 

Psycholoog Daniël Kahneman bechrijft dat onze manier van denken en besluiten berust op twee systemen.

uit Volkskrant, 5 augustus 2017

Systeemdenken in onderwijs

Bij lesgeven maak je voornamelijk gebruik van systeem 1, de snelle manier van besluiten nemen. Dit is nodig omdat een leraar veel besluiten moet nemen in korte tijd.

Maar systeem 1 is wel foutgevoeliger. De kans is dus reëel dat een leraar niet het optimale uit zijn les, of leerlingen haalt. 

Kortom 1/2

Terwijl... 

• onze waarneming allesbehalve betrouwbaar is
• we aan drie soorten van blindheid lijden
• onze hersenen moeilijk kunnen omgaan met ruimte en perspectieven
• in de dagelijkse praktijk vooral intuïtief handelen 

... 

kun je dus nadenken (=systeem2) over intuïtief genomen beslissingen (=systeem 1).

Dit kan leiden tot herwaardering van wat we doen en kan leiden tot beter onderbouwde en doordachte toekomstige beslissingen EN uitkomsten. 

OK,OK

Nog eentje dan!

EINDE

Perifere drift illusie

Deze illusie werd gemaakt door de Japanse psycholoog Akiyoshi Kitaoka. Het merkwaardige is dat wetenschappers er niet helemaal over uit zijn wat nu precies de illusie veroorzaakt. Wat inmiddels, na veel onderzoek, wel bekend is, is dat de schaduw in de segmenten van significant belang zijn voor het effect. Er moet een repetitieve (herhaalde) opeenvolging van vlakken zijn in deze volgorde: relatief donker, erg licht, iets minder licht, en tot slot erg donker (meestal zwart). Een van de theorieën die het fenomeen zouden moeten verklaren argumenteert dat informatie van de hoge-contrast overgangen sneller worden opgepikt door ons brein dan de lagere-contrast overgangen, en deze snelheidsverschillen zorgen ervoor dat je brein het interpreteert als daadwerkelijke beweging.