Thema 3.3 en 3.4 kruisingsschema & Stambomen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

3.3 en 3.4

Kruisingsschema's en stambomen

Thema 3.1 en 3.2

Programma

1. uitleg kruisingsschema
2. opdrachten oefen

HW opdrachten 3.3 en 3.4 

Voor deze les een demonstratie met een kaars doen.

Misschien ook een pinda?

Kruisingen

Aan het eind van deze les kan ik...

• Je kunt een kruisingsschema opstellen.
  
• Je kunt bij een gegeven kruising genotypen en fenotypen van de ouders en nakomelingen afleiden

Begrippen

generatie, kruisen, kruisingsschema

Fenotype en genotype

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Dominante allel (het sterkst)= A

Recessieve allel (minder sterk)= a.

AA: Homozygoot dominant

Aa: Heterozygoot 

aa: Homozygoot recessief 

3.3 Kruisingen

•  Doorgeven van erfelijke eigenschappen
• Voorspellen van eigenschappen
• Kruisen: twee dieren met elkaar nakomelingen laten krijgen

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

nieu

Nieuwe ouders !

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Kruisingsschema

Voor een experiment worden 2 personen met elkaar gekruist. De is man homozygoot dominant voor de eigenschap losse oorlellen en de vrouw heeft vaste oorlellen. Hoe zit het kruisingsschema eruit?

P:

geslachts-

cellen:

F1:

X

<- Teken hier op de toets een kruisingsschema bij!

QQ

qq

q

Q

Qq

Welke kleur hebben alle nakomelingen uit de F1?

Een haan met gevederde poten wordt gekruist met een kip met kale poten. De haan is heterozygoot voor de eigenschap gevederde poten. Hoe groot is de kans dan een kuiken uit deze kruising (F1) gevederde poten heeft?

Welk allel is dominant?
Is de kip homozygoot of heterozygoot?

Teken daarna het kruisingsschema op kladpapier.

Gevederde poten

Kale poten

homozygoot

heterozygoot

Peter is heterozygoot voor het FH-gen en is ziek. Hana heeft de ziekte niet en is

homozygoot recessief.

Hoe groot is de kans dat een kind van Peter en Hana de ziekte FH krijgt?

Sleep het vinkje naar het juiste antwoord.

Peter is heterozygoot, dus Aa

Hanna is homozygoot recessief, dus aa

Als je dan een kruisingsschema maakt, kan er 50% Aa en 50% aa ontstaan

0%

100%

75%

50%

25%

Je kunt uit een gegeven stamboom afleiden welke genotypen de ouders en/of nakomelingen hebben, welk allel dominant is en welk allel recessief is. 

3.4 Stambomen

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Stambomen

Stap 1

Welk fenotype heeft iedereen?

Stap 2

Hoe is het mogelijk dat het één kind een andere fenotype heeft?

Wat zou dan het genotype van dit kind zijn? 

Stap 3

Schrijf in de stamboom op wat je weet over het genotype

Stap 5

Vul de stamboom zo veel mogelijk aan

Wat is het genotype van de mensen? 

Zie stappenplan volgende dia eerst! 

Stappenplan - achterhalen genotypes bij stambomen 

1. Welke twee varianten zijn er van het fenotype? 

2. Zoek ouders met hetzelfde fenotype op die een kind hebben met het andere fenotype 

3. Dit kind heeft een homozygoot recessief genotype (aa)

4. Ouders van dat kind zijn dan altijd hetrozygoot (Aa)

en nu terug naar vorige dia ! 

1. Welke twee varianten zijn er van het fenotype?

2. Zoek ouders met hetzelfde fenotype op die een kind hebben met het andere fenotype 

Welke twee ouders hebben hetzelfde fenotype en hebben een kind met een ander fenotype?

1. ouders: 1 en 2 ,kind: 5
2. ouders: 6 en 7, kind: 9
3. ouders: 9 en 10, kind:16
4. ouders: 11 en 12 kind: 15

ouders: 11 en 12 = zelfde fenotype 

kind 15 = ander fenotype dan beide ouders 

Wat is het genotype
van 15?
en dus van ouders 11 en 12?

1. 15: aa 11 en 12: Aa xAa
2. 15: Aa 11 en 12: AAxaa
3. 15: Aa 11 en 12 : aaxaa
4. 15: aa 11 en 12: Aaxaa

Probeer de genotypen van andere personen te achterhalen. 

Neem stamboom over op een kladpapier 

LET OP: 

Je kan niet alle genotypen volledig achterhalen !

1. Ik begrijp de begrippen: genotype, fenotype, recessief, dominant, homozygoot en heterozygoot !
2. ik kan een kruisingsschema maken en aflezen hoeveel van een bepaald genotype of fenotype voorkomt.
3. Ik kan het genotype achterhalen bij stambomen

1. 1
2. 1,2,3
3. 1 en 2
4. Ik snap er helemaal niks van! = je krijgt verlengde instructie van docent