Hfst 12 Uitspraak en Spelling (versie klas)

• Onderwijswetenschappen
• WO
• Studiejaar 2

Vakdidactiek 

Uitspraak en spelling

Leerdoelen

Je kunt:

1. meerdere oefeningentypes voor het trainen van de klanken en uitspraak beschrijven.
   
2. van meerdere activiteiten op het gebied van spelling en uitspraak aangeven wat er precies geoefend wordt.
   
3. regels en strategieën voor het trainen van de spelling benoemen.
   
4. meerdere manieren aangeven waarop dyslectische leerlingen bij het leren van een moderne vreemde taal kunnen worden ondersteund.
   
5. de theorie toepassen in korte casussen
   

Hoe wordt spelling en uitspraak in jouw les aangeboden?

Spelling, uitspraak & dyslexie

Naam?Stoor?
Koos?
Sik?

Dyslexie

Algemeen aanvaarde definitie:

Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige problemen in de automatisering van de woordidentificatie (lezen) en/of schriftbeeldvorming (spellen).

Dyslexie is

niet te verhelpen

niet altijd gemakkelijk te herkennen

komt in verschillende mate voor, van zwak tot zeer ernstig.

We hebben het over dyslexie, maar de oefeningen maar de oefeningen en tips helepn alle leerlingen.

Beroemde personen met dyslexie

Hoe voelt het om dyslectisch te zijn?

                 Learning to read for dyslexics is like running a race where only the dyslexic                           students have invisible hurdles on the track. The others complete the race easily and quickly while the dyslexic students fall when they first hit the hurdles. As the hurdles cannot be seen,nobody understands why they fall. And all those standing by can say is “Try harder!”-but dyslexic runners can only succeed if someone notices the hurdles and teaches them how to jump over them. Dyslexics need someone to show them to run differently-and eventhough it might still be harder for them than for others,they will be able to reach the exact same goals. (Kormos, 2018)

→ Het is de taak van de docent om de taalzwakke en/of dyslectische leerling te leren "anders" te lopen zodat de obstakels genomen kunnen worden.

Simulatie opdracht (ong. 10 minuten)

Open de link en doe de test 

Klaar: Lees dan op dezelfde site de informatie bij: School> VO> dyslexie en vreemde talen

www.expertisecentrum-dyslexie.nl

van Druenen, M., & de Krosse, H. (2016). Dyslexie: van theorie naar praktijk in de klas. Werkboek voor talendocenten

                  in het vo  (1e druk | 2016 druk). Nijmegen, Nederland: Masterplan Dyslexie.

Klank=teken?

I hear that an early breakfast of peaches, pears and steak is good for your heart.

/ɪə/        /ɜ:/       /e/               /i:/         /eə/        /eɪ/             /ɑ:/

hear    early   breakfast     peach     pear      steak       heart

Klank = teken?

“wanneer leerlingen … aan tweede- taalverwerving beginnen, worden ze geconfronteerd met woordenlijsten die bestaan uit verschillende onbekende woorden met een nieuwe, ongekende klanktekenkoppeling. Er is absoluut geen één-op-één-verhouding tussen klank en teken”.

Bron: Tops, W., & Boons, G. (2013). Dyslexie en moderne vreemde talen. Apeldoorn, Garant

Didactiek

Wat kun je als docent doen?

Regels en Strategieën Spelling 

1. klanktekenkoppeling; een bepaalde klank wordt altijd weergegeven met 1 letter(combinatie) (hangt van de doeltaal af of dit veel voorkomt): oom

(klank /m/ = teken m)

2a. regelstrategie op grond van spellingregels: oma > omaatje
2b. regelstrategie op grond van grammaticale regels: het verbrede pad

3. inprentingsstrategie: de volledig geschreven woordvorm proberen te onthouden. 

Klankonderscheidingsoefening

Klankonderscheiding 

Klankbewustmaking

Uitspraak

der Hund      die Mutter    das Museum

der Abend    die Reise     das Gebirge

Kleuren: mannelijk/vrouwelijk/onzijdig

kleueren per klank (uitspraak)

Kaarten voor klank-tekenkoppeling

Enkele oefeningen

Als in het Frans het hele werkwoord eindigt met een “ee” klank, dan schijf je “er”.

Welke type oefening is dit?

1. Klanktekenkoppeling
2. Regelspelling
3. Opbouwspelling op basis van grammatica
4. D. inprentingspelling

Het Engelse woord voor lachen schrijf je met “augh”, dit moet je uit je hoofd leren

Welke type oefening is dit?

1. Klanktekenkoppeling
2. Regelspelling
3. Opbouwspelling op basis van grammatica
4. D. inprentingspelling

Een “sj” klank in het Duits schrijf je altijd als “sch”, behalve voor een p of t.

Welke type oefening is dit?

1. Klanktekenkoppeling
2. Regelspelling
3. Opbouwspelling op basis van grammatica
4. D. inprentingspelling

Als je een ‘b’ hoort, kun je een ‘b’ schrijven, net als in het Nederlands.

Welke type oefening is dit?

1. Klanktekenkoppeling
2. Regelspelling
3. Opbouwspelling op basis van grammatica
4. D. inprentingspelling

Formuleer een concreet vakdidactisch leerdoel voor deze oefening.

Het hardop laten voorlezen van woorden, zinnen of teksten door leerlingen is een oefening in:
A. uitspraak
B. het leggen van klanktekenrelaties.

Geef aan wat juist is, en leg uit waarom.

In dit filmpje vertellen leerlingen met dyslexie en ouders over hun ervaringen in het onderwijs.

Welke tips neem je mee voor de begeleiding van dyslectische en/of taalzwakke leerlingen in je klas?

https:

Remediëren

Compenseren

Dispenseren

Spellingschrift met kapstokwoorden

Mondeling overhoren ipv schriftelijk

Spelfouten niet meerekenen op een toets

Regelstrategieën aanbieden

Het voorlezen van de vraag bij een toets

Het gebruik van een laptop om te schrijven

Compenseren:hulpmiddelen aanreiken zodat iets toch bereikt kan worden.

We spreken over dispensatie in situaties waarin de beoordeling meespeelt (toets/examen). We spreken ook over dispensatie als een leerling door een beperking ook in de

klas niet kan deelnemen aan de activiteit. Sommige leerlingen zullen ondanks alle inspanningen van henzelf, de leerkrachten, de ouders en de

therapeuten er niet in slagen te voldoen aan bepaalde expliciete verwachtingen en einddoelen.

Woordjes leren uit een woordenlijst

(Uitsluitend) schriftelijk toetsen

Zelf aantekeningen laten maken

Hardop laten lezen in de klas

Zelfstandig werken

Enkel faciliteren

Ga in gesprek (leerling, ouders, zorgcoördinator)

Geef tips/strategieën 

Denken-delen-uitwisselen

Visualiseer

Gebruik doeltaal

Graphic novels, luisterboeken toestaan

Zet ICT in: Digital Tools for Teachers (Nik Peachey, 2017)

Kijk voor meer info:

www.coutinho.nl/handboekvreemdetalendidactiek (Visie)

Vervolgopdracht (tweetallen)

1. Zoek in je leergang voorbeelden van:

Klankonderscheidingsoefeningen

Klankbewustmakingsoefeningen

Uitspraakoefeningen

2. Bekijk het antwoord dat je gegeven hebt op de vraag 'Hoe wordt spelling/uitspraak aangeboden in jouw les. Is dit voldoende? Wat zou je meer/extra kunnen doen?

Meer weten?

Hierna vind je nog twee video's met tips (van leerlingen, coaches en ouders) voor de begeleiding van dyslectische leerlingen/studenten in jouw klas.

Op OO vind je het Protocol voor dyslexie in het VO én een lezing van onderwijspedagoog RU Anna Bosman over toename van dyslexie en de rol/taak van het onderwijs hierin.

.

Volgende week: bestudeer hoofdstuk 4: Spreken en Schrijven, hoe dat werkt

Bronnen

• Berkel-B. (2014). Ik ben dyslectisch [Videobestand]. YouTube. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?time_continue=254&v=9FGd7IOe2IM&feature=emb_logo

• van Druenen, M., & de Krosse, H. (2016). Dyslexie: van theorie naar praktijk in de klas. Werkboek voor talendocenten in het vo (1e druk | 2016 druk). Nijmegen, Nederland: Masterplan Dyslexie.

• Dyslexie Centraal. (2016) Dyslexie, wat heb ik nodig [Videobestand]. YouTube. Geraadpleegd van https://dyslexiecentraal.nl/leren/leren-van-elkaar/dyslexie-wat-heb-ik-nodig
  

• Dyslexie Centraal. (2016). Moderne Vreemde Talen - Mogelijke gevolgen van dyslexie voor het leren | 2016. Geraadpleegd van https://dyslexiecentraal.nl/sites/default/files/media/document/2019-09/qr_2_mogelijke_gevolgen_van_dyslexie_voor_het_leren.pdf
• 
  
• Kwakernaak, E. (2015). Didactiek van het vreemdetalenonderwijs. Bussum: Coutinho .