§3.1 De atmosfeer deel 2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

§3.1 De atmosfeer deel 2

Hoeveelheid zonnestraling die de aarde bereikt en de hoeveelheid die de atmosfeer weer verlaat. 

Stralingsbalans / energiebalans

Stralingsbalans

• Energiebalans of stralingsbalans: de optelsom van de kortgolvige instraling (zonlicht) op aarde, de naar het heelal teruggekaatste straling en de langgolvige uitstraling (warmte) van de aarde.

• Ongeveer 30% van de zonne-energie wordt teruggekaatst en ruim 23% wordt geabsorbeerd in de troposfeer.
  

• Ongeveer de helft van de kortgolvige straling bereikt het aardoppervlak. Deze wordt omgezet in warmte en door de aarde teruggekaatst als langgolvige straling. Het broeikaseffect vertraagt de terugstraling naar de ruimte.
  

Stralingsbalans

• 47% bereikt aardoppervlak
• wordt omgezet in warmte
• en weer uitgestraald 
  

20 % zonne-energie wordt weerkaatst door de wolken

Stralings-balans

De hoeveelheid straling op een gebied is afhankelijk van:

1) Breedteligging

2) Albedo-effect

3) Oppervlak: land/zee

1) Breedteligging

Waar is het warmer?

Waarom is het hier warmer

Breedteligging

Waarom wordt het rond de evenaar niet alsmaar warmer en rond de polen niet alsmaar kouder?

Breedteligging

De warmte van de evenaar wordt via wind en water getransporteerd (§3.2)

2) Albedo-effect

Weerkaatsing van zonlicht verschilt per gebied.

Wit versus zwart shirt: wie heeft het warmer in de zomer?

3) Oppervlak: Land/zee

Regel: 

Water wordt langzamer warm/koud dan land. 

Ookal is het buiten 35 graden, dan is het zeewater in NL nog steeds koud

3) Oppervlak: Land/zee

• Water wordt langzamer warm en koud dan land. Dit heeft vier oorzaken:

1. Het zonlicht kan dieper in het water doordringen dan in het land
2. Doordat water in beweging is, wordt de warmte beter verdeeld dan op het land
3. Het kost meer energie om water een graad in temperatuur te laten stijgen dan land
4. Bij verdamping van water gaat energie uit het water naar de dampkring 

Wat zien we hier?

Is dit slecht voor de aarde?

Het broeikaseffect. En als de mens extra gassen in de atmosfeer brengt hebben we het over het versterkt broeikaseffect.

(Stikstof)

Klimaat

Samenspel van:

temperatuurfactoren

neerslagfactoren

5 Temperatuurfactoren

1. Breedteligging
2. Hoogteligging boven zeeniveau
3. Gesteldheid van het aardoppervlak (land warmt sneller op/koelt sneller af dan water)
4. Aanlandige en aflandige wind (in relatie tot ligging aan zee)
5. Aanvoer van warmte/kou door zeestromen 

2. Hoogteligging

De dampkring wordt van onderaf verwarmd.

Hoe hoger hoe kouder

Elke 1000m --> -6 graden Celsius

3. gesteldheid aardoppervlak

1. Land wordt warmer dan water, maar ook kouder
2. Land wordt sneller warm en sneller koud dan water

4. Aanlandige / aflandige wind

Invloed windrichting op temperatuur

De windrichting heeft veel invloed op de temperatuur. 

- Bij aanlandige wind (wind die van zee naar het land waait) wordt het in de winter minder koud en in de zomer minder warm

- Bij aflandige wind (wind die van land naar zee waait) wordt het in de zomer warmer en in de winter kouder

+. Ligging van gebergten

Invloed gebergten

Een gebergte kan een klimaatscheiding zijn. Een gebergte kan de warme wind die van zee komt (aanlandig) tegenhouden als een soort muur. Aan de andere kant van het gebergte blijft het koud. 

5. breedteligging

'Hoe verder van de evenaar hoe kouder'

3 neerslagfactoren 

1. Ligging van de grote lage en hoge luchtdrukgebieden op aarde (stijgingsregens en frontale regens)

2. Aanwezigheid gebergte/reliëf (stuwingsregens)

3. Ligging  ten opzichte van zee (zeewind zorgt voor aanvoer vochtige lucht)

Regel

Koude lucht kan minder waterdamp bevatten dan warme lucht

Gevolg = waterdamp gaat condenseren --> neerslag

Aan de slag!

Maak van §3.1 opdrachten 3, 4, 5, 7, 8 en 9