8.2 Politiek maatschappelijke stromingen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

8.2 politiek maatschappelijke stromingen

De opkomst van de politiek-maatschappelijke stromingen:

liberalisme, nationalisme, socialisme

( en in 8.4 confessionalisme en feminisme)

 Wat moet je straks weten over dit k.a.?

Wat is een politiek-maatschappelijke stroming?

Wat houden de volgende politiek maatschappelijke stromingen in:

liberalisme - nationalisme - socialisme / sociaaldemocratie - conservatisme

Per stroming:

Wat zijn hun ideeën over de inrichting van het bestuur van een land?

Waar zijn deze ideeën op gebaseerd?

Hoe willen ze deze ideeën verwezenlijken?

Onder wie vinden ze hun aanhangers? 

Een k.a. is een kenmerkend aspect - het thema waar deze paragraaf over gaat. Je moet er voorbeelden bij kunnen geven en je weten in welke eeuw (19de eeuw) en bij welk tijdvak - burgers en stoommachines en periode - moderne tijd het hoort.

LIBERALISME

SOCIALISME

NATIONALISME

CONFESSIONALISME

CONSERVATISME

FEMINISME

geloof / religie

gelijkheid

volksgeest

vrouw!

vrijheid

‘Waar de mannen strijden, wint de vrouw.’

1. Confessionalisme
2. Feminisme
3. Liberalisme
4. Nationalisme

‘Karakter hebben en Duits-zijn, dat is één en hetzelfde.’

1. Confessionalisme
2. Feminisme
3. Liberalisme
4. Nationalisme

‘Het verzekeren van het permanente geluk van ieder en allen.’

1. Confessionalisme
2. Nationalisme
3. Liberalisme
4. Socialisme

‘Vrijheid. Over zichzelf, over zijn eigen lichaam en geest, ieder mens zijn eigen meester.’

1. Confessionalisme
2. Nationalisme
3. Liberalisme
4. Socialisme

‘De kerk dringt onverbiddelijk door in alle levenssferen.’

1. Confessionalisme
2. Nationalisme
3. Liberalisme
4. Socialisme

Politiekmaatschappelijke stroming

Dit is een beweging 

met bepaalde ideeën hoe 

het bestuur van een land 

en / of de maatschappij 

moet worden ingericht, 

maar is niet gelijk aan een politieke partij!

LIBERALISME

SOCIALISME

NATIONALISME

CONSERVATISME

gelijkheid

volksgeest

vrijheid

We laten het zoals het is

De Franse Revolutie

1. Een oneerlijke verdeling

Franse Revolutie - waarden:

Vrijheid

Gelijkheid

Broederschap

Liberalisme:

Gebaseerd op de  vrijheid van de Franse Revolutie 

Voorstander van een nachtwakersstaat        

Vrijheid van individu tegenover de overheid - eigen verantwoordelijheid

Hoe te bereiken: Macht van de koning moest beperkt worden ten gunste van een volksvertegenwoordiging (gekozen door censuskiesrecht)

Een nachtwaker is iemand die 's nachts door de stad loopt en de boel in de gaten houdt - oftewel voor veiligheid zorgt.

Wat zijn hun ideeën over de inrichting van het bestuur van een land?

Waar zijn deze ideeën op gebaseerd?

Hoe willen ze deze ideeën verwezenlijken?

Onder wie vinden ze hun aanhangers? 

Liberalisme:

Zo min mogelijk inmenging van de staat in de economie

Aanhangers - de rijke burgerij 

Wat zijn hun ideeën over de inrichting van het bestuur van een land?

Waar zijn deze ideeën op gebaseerd?

Hoe willen ze deze ideeën verwezenlijken?

Onder wie vinden ze hun aanhangers? 

Noem vier uitgangspunten van het liberalisme

 conservatieven

• Willen maar weinig veranderen of in laag tempo-> autoritaire / absolute macht van de koning
• Zijn tegen de Franse Revolutie en haar ideeën.
• Aanhang: adel 

Nationalisme

Gebaseerd : op de broederschap (in eigen land)

• Belangrijk doel: eigen staat voor het eigen volk (de burgers)
• Hoe te bereiken? De gezamenlijke cultuur en historie te benadrukken.
• Samen strijd voeren om een staat te worden 
• Politieke grenzen vielen en vallen niet altijd samen met taal- en cultuurgrenzen.

Wat zijn hun ideeën over de inrichting van het bestuur van een land?

Waar zijn deze ideeën op gebaseerd?

Hoe willen ze deze ideeën verwezenlijken?

Onder wie vinden ze hun aanhangers? 

Een volk wordt gevormd door een gezamenlijke taal en cultuur en historie.

Nationalisme

Agressief nationalisme --> andere volken minderwaardig vinden (superioriteitsgevoelens hebben)- het  buitensluiten van andere bevolkingsgroepen.

• Met het nationalisme in je achterhoofd oorlog beginnen en  grondgebied veroveren.
• De aanhang: Het eigen volk 

Geef voorbeelden vandaag de dag van volken die niet een eigen staat hebben.

Belangrijk voor 'ons,
het Nederlandse'
nationale gevoel is...

1. Oudheid
2. Middeleeuwen
3. Tachtigjarige Oorlog
4. Eerste Wereldoorlog

Eenwording van Duitsland in 1871

Natievorming bevorderd door:

onderwijs (taal en geschiedenis)

monumenten 

Bereikt door oorlog tegen Frankrijk

o.l.v. Pruissen.

Duitsland is nu een natiestaat

van honderden deelstaatjes 

naar een Duits (keizer)rijk

Nationalisme leidde tot afsplitsing

1. België
2. Frankrijk
3. Duitsland
4. Italië

Nationalisme leidde tot samenvoegen

1. België
2. Frankrijk
3. Duitsland
4. Oostenrijk-Hongarije

Nationalisme is het streven naar één land door:

1. landen samen te voegen
2. je af te scheiden van een groter geheel
3. groepen uit je land te verwijderen
4. de gemeenschappelijke cultuur te benadrukken

Socialisme

Gebaseerd op de gelijkheid van de Franse Revolutie

• Doel: een samenleving waarin de zwakkere wordt beschermd door de staat.

Wat zijn hun ideeën over de inrichting van het bestuur van een land?

Waar zijn deze ideeën op gebaseerd?

Hoe willen ze deze ideeën verwezenlijken?

Onder wie vinden ze hun aanhangers? 

Socialisme

Hoe te bereiken? 

• Kiesrecht voor allen om zo de wetgeving aan te passen met een grote rol voor de staat.

• Aanhang:  onder de arbeiders en deels onder de intellectuelen en kunstenaars 

Wat zijn hun ideeën over de inrichting van het bestuur van een land?

Waar zijn deze ideeën op gebaseerd?

Hoe willen ze deze ideeën verwezenlijken?

Onder wie vinden ze hun aanhangers? 

Marxisme-communisme

Communisme (communis): gemeenschappelijk/universeel

• Doel: Einde aan de klassenmaatschappij
• (indeling van de maatschappij naar economische positie) door een Wereldrevolutie

• dit proces zou worden versneld door een dictatuur van het proletariaat met als doel een maatschappij met gemeenschappelijk bezit.

Karl Marx, journalist, denker - deed een voorspelling over het verloop van geschiedenis..

Karl Marx en het historisch materialisme 

• Geschiedenis van de mens is van de onderdrukker vs. onderdrukte
• Ontwikkeling samenlevingen gevormd door onderbouw (productiekracht vs. productieverhoudingen)
• Productiekracht (natuurlijke hulpbronnen, techniek, mensen)
• Productieverhoudingen (zij die macht hebben over productiekracht/eigendom)
  Eigendom, of gebrek eraan, bepaalt je klasse
• Onbalans in geschiedenis (leidt tot geweld) 
  
  

Marxisme in zijn eigen tijd 

• Tegenstelling vergroot in de 19e eeuw --> kapitalisten vs. arbeiders
  Klassenstrijd (Bourgeoisie vs. proletariaat)
• Bourgeoisie: zij die productiemiddelen (fabrieken) in handen hebben --> vergaren rijkdom
  
• Proletariaat: (arme) fabrieksarbeiders --> overleven door arbeid te leveren
  
• Sociale omstandigheden blijven verslechteren , tot ...
  
• Proletariaat in opstand komt  --> neemt productiemiddelen over, bourgeoisie verdwijnt
  
• Leidt tot klasseloze samenleving (heilstaat)
  

Piramide der tirannie 

Leg uit of de stelling klopt: 'De piramide laat zien hoe Karl Marx en Friedrich Engels de arbeiderssituatie zagen, maar ook hoe dit probleem volgens hen kon worden opgelost.'

• Marx en Engels zagen de arbeiders als ruggengraat van de maatschappij: zij dragen alle lasten (het probleem). Arbeiders moeten hier tegen in opstand komen (oplossing)

Sociaaldemocratie

• Marxisten voor wie revolutie te ver ging
• Overeenkomsten: Zelfde idealen als communisten 
  Opkomen voor de armen
  Bereiken klasseloze samenleving
• Verschil: Ideaal bereiken door parlementaire weg
  Kiesrecht voor arbeiders
• Invloed sociaaldemocratie en enkele liberalen leidde tot sociale wetgeving
• Afschaffing kinderarbeid onder 12 jaar (Kinderwetje van liberale Van Houten) + leerplichtwet 1901 
• Pensioenwet, werkloosheidswet, ziektewet
• 8-urige werkdag (40-urige werkweek) 
• Invloed marxisme-communisme: splitsing wereld in kapitalistische staten vs. communistische staten (hoofdstuk 9). 
  

Maken 8.2 

OZK 1, 2, 4, 9

HD 2, 4, 7

Welke stroming wordt hier
bekritiseerd?
En waar zie je dat aan?

Artikel 10.

Het recht der ingezetenen tot vereeniging en vergadering wordt erkend. De wet regelt en beperkt de uitoefening van dat recht in het belang der openbare orde. (1848)

Welke stroming
maakte zich
hard voor een grondwet?

Welke stroming publiceerde prenten met dit thema?

Stroming <-> Partij

Een stroming is veel breder dan een politieke partij

Een stroming is niet zo georganiseerd als een partij.

Een politieke partij heeft leden die lidmaatschapsgeld betalen

Zijn georganiseerd met een uitgebreid programma en leider

Sinds 1879 zijn er in Nederland politieke partijen ..

Daarvoor zat men voor een stroming in de Tweede Kamer.