4.7 Biotechnologie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

DNA

4.7 Biotechnologie

Lesprogramma

• Huiswerk
• Leerdoelen
  
• Uitleg
• Vragen
• Nabespreken
• Huiswerk

Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?

Leerdoelen

• Je kunt verschillende technieken en toepassingen van biotechnologie beschrijven.

Biotechnologie

Technieken waarbij organismen worden gebruikt om producten te maken voor de mens.

• Gist: wijn, bier, brood
• Chymosine (enzym van kalf): kaas
• Melkzuurbacteriën: zuukool, yoghurt
• Planten veredelen
• Dieren fokken (IVF)
• Planten (weefselkweek): geneesmiddelen, insecticiden, geur en smaakstoffen
• Polyploïdie: opbrengst vergroten van cultuurgewassen

Klonen

Ongeslachtelijke voortplanting, genetisch identiek, gunstige eigenschap(pen)

• Stekken
• Weefselkweek
• Embryosplitsing
• Stamceltherapie
• Celkerntransplantatie

Genetische modificatie

De eigenschappen van organismen wijzigen. 

Transgeen/GGO: organisme waarbij DNA is veranderd

Recombinant-DNA-techniek: DNA inbrengen van ander individu (cisgenese = zelfde soort/transgenese = ander soort)

• Plasmide: uit bacteriën gekweekt
• Restrictie-enzymen: knippen
• DNA-ligase: plakken
• Marker (resistentie tegen bepaald antibioticum): controle of bacterie rec.-DNA heeft opgenomen

Recombinant-DNA-techniek:

• Planten: weestand tegen bepaalde schimmel, tegen vraatinsecten, verhogen duurzaamheid vruchten
• Bacteriën: opruimen radioactief afval (genen zetten kwik om)
• Mensen: insuline, groeihormoon, eiwitten
• Virussen: mRNA -> reverse-transcriptase = mRNA - DNA (es) -> DNA-polymerase = DNA (ds) => complementairDNA/copyDNA/cDNA in plasmide

Binas tabel 71M

Geninactivatie

Uitschakelen van genen die coderen voor ziekteverwekkende eiwitten

-> antisense-DNA: 

• Kopie stukje DNA
• In orgaan brengen
• Transcriptie = 2x RNA (complementair)
• Binden = blok translatie

Knock-outgen in embryonale stamcel

Huiswerk

Leer blz. 121 t/m 129.

Maken + nakijken opdr. t/m 57.