HAVO3-c.5-§5 Verwijzen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat gaan we doen vandaag?

Doel van de les

15 minuten stil lezen

Terugblik vorige les

Huiswerk bespreken

Start nieuw onderwerp

Aan het werk

 

Telefoon in de kluis? Je jas over de stoel. IPad in de tas

havo3-C6-§2-samentrekking controleren

Oefening vorige les samentrekking: 

Noteer welke woorden op de puntjes zijn weggelaten. Bepaal vervolgens of deze woorden weggelaten mogen worden. 

Verbeter de zinnen die fout zijn.

Ik ga tijdens de vakantie het liefst zo veel mogelijk naar het strand, maar mijn ouders.............................. liever naar musea of andere bezienswaardigheden

havo3-C6-§2-samentrekking controleren

De gemeente bouwt hier nieuwe huizen en ................................. hier aan de toekomst.

De organisatoren konden de veiligheid van de bezoekers niet garanderen en .................................... hebben het festival afgelast.

Deze fiets is nog redelijk nieuw en .......................... toch al vaak kapot geweest

1 - gaan – mag niet: andere vorm ander getal

- tijdens de vakantie – mag wel: zelfde vorm zelfde functie, getal en betekenis

Verbetering: Ik ga tijdens de vakantie het liefst zoveel mogelijk naar het strand, maar mijn ouders gaan liever naar musea of andere bezienswaardigheden.

2 - de gemeente – mag wel: is in beide delen ow zelfde functie (is in beide delen ow), getal en betekenis.

- bouwt – mag niet: huizen bouwen is iets anders dan aan de toekomst bouwen andere betekenis. Huizen bouwen is iets anders dan aan de toekomst bouwen 

Verbetering: De gemeente bouwt hier nieuwe huizen en bouwt hier aan de toekomst.

3 de organisatoren – mag wel, is in beide delen ow mag wel: zelfde functie (is in beide delen ow), getal en betekenis.

4 - deze fiets – mag wel, is in beide delen ow mag wel: zelfde functie (is in beide delen ow), getal en betekenis.

- is – mag niet, is het is in het eerste deel kww en in het tweede deel hww

Verbetering: Deze fiets is nog redelijk nieuw en is toch al vaak kapot geweest.  

VERWIJSWOORDEN

Verwijswoorden verwijzen meestal 

naar een woord dat al eerder genoemd is of 

wijzen vooruit naar een woord dat nog genoemd gaat worden.

DEZE, DIE, DIT, DAT

Dit zijn verwijswoorden.

dezE en diE gebruik je bij dE-woorden

diT en daT gebruik je bij heT-woorden

de-woorden

Een zelfstandig naamwoord waar het lidwoord de bij staat, 

is een mannelijk of vrouwelijk woord 

of een woord in het meervoud. 

Daar kun je naar verwijzen met de 

aanwijzende voornaamwoorden deze en die.

dE eindigt op een E - dezE en diE eindigen ook op een E

het-woorden

Een zelfstandig naamwoord waar het lidwoord het bij staat, 

is een onzijdig woord. 

Daar kun je naar verwijzen met de 

aanwijzende voornaamwoorden dit en dat.

heT eindigt op een T - diT en daT eindigen ook op een T

Verwijswoorden - voorbeeld

de-woorden: verwijs met deze of die

het-woorden: verwijs met dit of dat

de-woorden en het-woorden

Deze deur is op slot, maar die daar is wel open.

(de deur)

Dat paard is wild, maar dit hier is rustig.

(het paard)

Het-woorden zijn onzijdig. Namen van landen, provincies, steden en clubs en ook verkleinwoorden zijn het-woorden: Amsterdam en zijn parkeerproblemen

De-woorden zijn mannelijk of vrouwelijk. Als je aan een woord niet kunt zien dat het vrouwelijk is, zoek je het geslacht (mannelijk of vrouwelijk) op in het woordenboek. 

Van sommige woorden kun je echter wel vaststellen dat ze vrouwelijk zijn:

- vrouwelijke personen en dieren: de actrice, de leeuwin

- veel de-woorden op de volgende uitgangen: 

Gebruik in het meervoud ze en zij als onderwerp. Als het om personen gaat, kun je ze of zij gebruiken en bij zaken gebruik je ze.

Gebruik hen als lijdend voorwerp en na een voorzetsel.

Gebruik het verwijswoord hun als meewerkend voorwerp zonder voorzetsel en als bezittelijk voornaamwoord:

– Mijn opa en oma zijn bang dat zij (ow) de trein naar Schiphol niet halen, maar ik heb hun (mv) verzekerd dat ik hen (lv) op tijd kom ophalen.

– Mijn opa en oma zijn bang dat zij (ow) de trein naar Schiphol niet halen, maar ik heb hun (mv) verzekerd dat ik hen (lv) op tijd kom ophalen.

Er zijn twee manieren om het onderwerp te vinden.

de vraagproef:

1 Zoek de persoonsvorm en zet streepjes tussen de zinsdelen van de zin.   2 Stel de vraag Wie (Wat) + persoonsvorm?

de getalsproef:

1 Zoek de persoonsvorm en zet streepjes tussen de zinsdelen van de zin.

2 Verander de persoonsvorm van getal: enkelvoud wordt meervoud of andersom.

z

Hoe zat het ook weer met het vinden van zinsdelen?

Zo vind je het lijdend voorwerp

Zoek de persoonsvorm en verdeel de zin in zinsdelen.

Noteer het onderwerp en werkwoordelijk gezegde. 

Stel de vraag Wat (soms: Wie) + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

Vraag: 

Het antwoord op die vraag is het lijdend voorwerp.

Tip: het lijdend voorwerp begint bijna nooit met een voorzetsel (aan, achter, bij, in, langs, met, naast, onder, op, over, voor enzovoorts).

– Mijn opa en oma zijn bang dat zij (ow) de trein naar Schiphol niet halen, maar ik heb hun (mv) verzekerd dat ik hen (lv) op tijd kom ophalen.

deel 2 vd zin-Wie/ wat halen opa en oma niet? LV= de trein

deel 3 vd zin -wie/ wat kom ik ophalen? LV= hen

Een meewerkend voorwerp kan beginnen met aan, maar dat hoeft niet. Als het niet met aan begint, kun je aan er meestal voor zetten. Als aan wel in de zin staat, kun je het vaak weglaten.

Zo vind je het meewerkend voorwerp:

Zoek de persoonsvorm en verdeel de zin in zinsdelen.

Noteer onderwerp, werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp (als dat er is).

Stel de vraag Aan wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

Het antwoord op die vraag is het meewerkend voorwerp.

Controleer voor de zekerheid of je aan kunt weglaten of toevoegen. Dat kan bijna altijd.

– Mijn opa en oma zijn bang dat zij (ow) de trein naar Schiphol niet halen, maar ik heb hun (mv) verzekerd dat ik hen (lv) op tijd kom ophalen.

deel 1 vd zin- geen mv

deel 2 vd zin-geen

deel 3 vd zin- aan wie/ voor wie heb ik verzekerd dat ik op tijd kom? MV= hun

z

Verder met verwijzen

Gebruik het verwijswoord wat als je verwijst naar dat en datgene, een onbepaald voornaamwoord, een overtreffende trap of een hele zin:

 – Op mijn verjaardag gaan we indoor surfen, wat ik erg leuk vind. (hele zin)

Gebruik daar/waar + voorzetsel als je naar dieren en dingen verwijst en voorzetsel + wie als je naar personen verwijst

– Afgelopen week vielen drie mensen in het water, omdat zij dachten dat het roodgekleurde kroos een gravelbaan was waarop ze konden lopen.

– De bondscoach roept vijf debutanten op, van wie twee van AZ.  

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de aanvoerder

1. deze aanvoerder
2. dit aanvoerder

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de conclusie

1. deze conclusie
2. dit conclusie

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het experiment

1. deze experiment
2. dit experiment

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het publiek

1. deze publiek
2. dit publiek

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de relatie

1. deze relatie
2. dit relatie

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het tekort

1. deze tekort
2. dit tekort

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de tentoonstelling

1. deze tentoonstelling
2. dit tentoonstelling

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het voorwerp

1. deze voorwerp
2. dit voorwerp

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de fakkel

1. dat fakkel
2. die fakkel

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het glazuur

1. dat glazuur
2. die glazuur

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het hulpmiddel

1. dat hulpmiddel
2. die hulpmiddel

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de planeet

1. dat planeet
2. die planeet

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de rijkdom

1. dat rijkdom
2. die rijkdom

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het schema

1. dat schema
2. die schema

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

de vriendschap

1. dat vriendschap
2. die vriendschap

Waar wordt het goede verwijswoord gebruikt?

het watermerk

1. dat watermerk
2. die watermerk

Even checken. Wie vertelt mij nog even wat we zojuist hebben gehoord?

Geen vingers, ik geef de beurt aan ..............................................

§ 2 Tekstverbanden

Je gaat zo de opdrachten maken. Neem altijd oordopjes mee voor de online opdrachten.

Zet het iedere keer zo in je schrift:

paragraaf-§---bladzijde-blz.---opdracht-opdr.

Staat er: omcirkel, onderstreep of markeer, dan mag je het met potlood in je werkboek maken. 

Is dit niet het geval, dan maak je alles in je schrift!

Aan de slag

§ 2 Tekstverbanden

Maken:

C.5 Gramm. ZD

blz.214

opdr. 1 t/m 5

Je maakt alles in je schrift!

HAVO3-c.5-§5 Verwijzen

Tekst

Tekst