Thema Evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 4 - Evolutie - begrippen

Begrippen (beide kanten op weten)

     - biodiversiteit

     - organische stoffen

     - anorganische stoffen

     - autotroof 

     - heterotroof

     - prokaryoten

     - eukaryoten

  

Opdracht

Maak een begrippenlijstje om te leren (of via flashcards). Schrijf de begrippen over en zoek de betekenis erbij.

Thema 4 - Evolutie

Onderscheid tussen verschillende typen cellen

     - bacteriecel

     - schimmelcel

     - plantaardige cel

     - dierlijke cel

 

Overeenkomsten en verschillen tussen deze cellen kennen en herkennen.

Opdracht

Teken nauwkeurig een cel van een bacterie, schimmel, plant en dier. Benoem in elke tekening alle organellen die in de betreffende cel aanwezig zijn. 

Thema 4 - Evolutie - Indeling organismen

Indeling van organismen

Domein > Rijk > Stam > Klasse > Orde > Familie >      Geslacht > Soort

Ezelsbruggetje: DR, SK of GS

Soort

organismen die samen vruchtbare nakomelingen      kunnen krijgen.

 

Thema 4 - Evolutie - Soortsnaam

Soortsnaam (herkennen en toepassen)

bestaat altijd uit 2 onderdelen: Geslachtsnaam en soortsaanduiding. Samen is het de soortsnaam. 

Geslachtsnaam begint altijd met een hoofdletter.

Homo sapiens = huidige mens

Equus equus = huidige paard

Canis lupus = huidige wolf

Canis lupus familiaris = huidige hond

 

Thema 4 - Evolutie - Soortsnaam toepassen

1) Hoeveel verschillende soorten worden hier genoemd?  

2) Welke soort(en) is/zijn het meest verwant aan de Canis lupaster? Leg je antwoord uit met behulp van de stamboom. 

3) Welke soort is het minst verwant aan de Canis lupaster? Leg je antwoord uit met behulp van de stamboom. 

 

Thema 4 - Evolutie - Soortsnaam toepassen

1) Hoeveel verschillende soorten worden hier genoemd?  

5 want er staan 5 verschillende soortsnamen in de figuur genoemd.

2) Welke soort(en) is/zijn het meest verwant aan de Canis lupaster? Leg je antwoord uit met behulp van de stamboom. 

De hond, wolf en coyote, want deze hebben samen de meest recente gemeenschappelijke voorouder.

3) Welke soort is het minst verwant aan de Canis lupaster? Leg je antwoord uit met behulp van de stamboom. 

De goudjakals, want hier is de gemeenschappelijke voorouder het oudst.

 

Thema 4 - Evolutie - Soortsnaam toepassen

Leg uit hoe de Canis lupaster als nieuwe soort is ontstaan uit de Canis simensis.

 

Thema 4 - Evolutie - Soortsnaam toepassen

Leg uit hoe de Canis lupaster als nieuwe soort is ontstaan uit de Canis simensis.

 

Door toevallige mutaties ontstond er variatie in de fenotypen van de Canis simensis. 

In Egypte waren de omstandigheden anders dan in Ethiopië, waardoor sommige varianten beter konden overleven en kregen meer nakomelingen. De groep wolven in Egypte waren reproductief geïsoleerd van de groep wolven in Ethiopië. Na lange tijd konden deze twee groepen onderling geen (vruchtbare) nakomelingen meer krijgen en zo is de soort Canis lupaster ontstaan. 

Thema 4 - Evolutie - Soortsnaam herkennen in context

Het is duidelijk dat de hond (Canis lupus familiaris) afstamt van de wolf (Canis lupus) en niet van de coyote (Canis latrans), de Gewone jakhals (Canis aureus) of een andere hondachtige. Het is op grond van de genetische analyse niet duidelijk of de hond nog van een specifieke ondersoort van de wolf afstamt, zoals de Perzische wolf (Canis lupus pallipes). Inmiddels is bekend dat er ook vele wolvensoorten zijn uitgestorven, zoals de reuzenwolf (Canis dirus).

 

Hoeveel verschillende soorten worden in dit stukje tekst genoemd?

Thema 4 - Evolutie - Soortsnaam herkennen in context

Het is duidelijk dat de hond (Canis lupus familiaris) afstamt van de wolf (Canis lupus) en niet van de coyote (Canis latrans), de Gewone jakhals (Canis aureus) of een andere hondachtige. Het is op grond van de genetische analyse niet duidelijk of de hond nog van een specifieke ondersoort van de wolf afstamt, zoals de Perzische wolf (Canis lupus pallipes). Inmiddels is bekend dat er ook vele wolvensoorten zijn uitgestorven, zoals de reuzenwolf (Canis dirus).

 

Hoeveel verschillende soorten worden in dit stukje tekst genoemd?

- Omcirkel alle latijnse namen (zijn er 6)

- Bij een soortsnaam gelden alleen de eerste twee namen.

- Dan staat er 3x Canis lupus, en kan je er 2 wegstrepen en houd je 4 namen over.

- Dus: 4 verschillende soorten.

Thema 4 - Evolutie - Prokaryoten

Welke eigenschappen horen bij prokaryoten?

- prokaryoten zijn autotroof / heterotroof.

- prokaryoten bestaan uit één cel / meerdere cellen / beide.

- prokaryoten worden onderverdeeld in ....... en .......

- prokaryoten doen veel aan ongeslachtelijke / geslachtelijke voortplanting....

- .... maar kunnen ook aan geslachtelijke / ongeslachtelijke voortplanting door uitwisseling van plasmiden.

- bacteriën hebben één groot chromosoom en meerdere kleine chromosomen, die ......... worden genoemd.

Thema 4 - Evolutie - Prokaryoten

Welke eigenschappen horen bij prokaryoten?

- prokaryoten zijn autotroof / heterotroof.

- prokaryoten bestaan uit één cel/ meerdere cellen / beide.

- prokaryoten worden onderverdeeld in bacteriën en archaea.

- prokaryoten doen veel aan ongeslachtelijke / geslachtelijke voortplanting....

- .... maar kunnen ook aan geslachtelijke / ongeslachtelijke voortplanting door uitwisseling van plasmiden.

- bacteriën hebben één groot chromosoom en meerdere kleine chromosomen, die plasmiden worden genoemd.

Thema 4 - Evolutie - Schimmels

Welke eigenschappen horen bij schimmels?

- schimmels zijn autotroof / heterotroof.

- schimmels bestaan uit één cel / meerdere cellen / beide.

- schimmels doen veel aan ongeslachtelijke / geslachtelijke voortplanting....

- .... maar kunnen ook aan geslachtelijke / ongeslachtelijke voortplanting met behulp van hyphen (of mycelium).

Thema 4 - Evolutie - Schimmels

Welke eigenschappen horen bij schimmels?

- schimmels zijn autotroof / heterotroof.

- schimmels bestaan uit één cel / meerdere cellen / beide.

- schimmels doen veel aan ongeslachtelijke / geslachtelijke voortplanting....

- .... maar kunnen ook aan geslachtelijke / ongeslachtelijke voortplanting met behulp van hyphen (of mycelium).