3.6 Transplantaties en bloedtransfusies

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Planning voor vandaag

• Uitleg 3.8
• Opdrachten

Leerdoelen: 

Je kunt beschrijven welke bloedgroepen er zijn en hoe deze bepaald worden.

Als reactie op een ziekteverwekker maakt een witte bloedcel....

1. Antigenen
2. Antistoffen
3. Antibiotica

Bij passieve immunisatie wordt iemand ingeënt met een verzwakte ziekteverwekker

1. Waar
2. Niet waar

= direct inspuiten van antistoffen

Van welk type bescherming is er sprake bij bescherming door maagzuur?

1. Algemene afweer
2. Specifieke afweer
3. Natuurlijke immuniteit
4. Actieve immunisatie

Bij bescherming door een vaccinatie is er GEEN sprake van bescherming door...

1. Specifieke afweer
2. Natuurlijke immuniteit
3. Kunstmatige immuniteit
4. Actieve immunisatie

Huiswerk

blz. 160-164

Maak opdracht 23, 25, 27

3.8 Transplantatie en transfusie

Bij een transplantatie wordt een weefsel of orgaan vervangen. 

Bij een bloedtransfusie krijg je bloed van een donor.
Er is dan kans op een afweerreactie.

Een patiënt moet bij voorkeur bloed ontvangen van een donor met dezelfde bloedgroep.

dit is een aantekening

Bloedgroepen

Op de celmembranen van bloedcellen kunnen bloedfactoren voorkomen. 

• Bloedfactor A
• Bloedfactor B

Welke bloedfactoren je wel/niet hebt bepaald welke bloedgroep je hebt. 

dit is een aantekening

Bloedgroepen: A, B, AB en 0

In het bloedplasma zitten antistoffen tegen de bloedfactoren die bij deze persoon zelf niet op de rode bloedcellen voorkomen.

Tekst

Resusfactor - ontdekt bij apen

85% van de bevolking is resuspositef

Opdracht

1. Zoek uit wat de resusfactor inhoudt. 

2. Wat is er aan de hand als een resusnegatieve moeder in verwachting is    van een resuspositief kind?

Dit is een aantekening

Antwoord

• Een resusnegatieve moeder kan in verwachting zijn van een resuspositief kind.
  
• Bij de eerste zwangerschap levert dat geen problemen op.
• Bij bevalling: contact tussen bloed moeder en kind -> moeder maakt anti-resus en geheugencellen.
  
• Bij tweede zwangerschap: anti-resus door placenta naar foetus -> bloedafbraak bij het kindje.
  

Aan welke bloedgroep kan O geven

1. A
2. B
3. AB
4. Alle bloedgroepen

Iemand heeft bloedgroep AB.
Deze persoon kan donor zijn voor mensen met de bloedgroepen...

1. A
2. B
3. AB
4. 0

Karel heeft een bloedtransfusie nodig.
Hij heeft bloedgroep A. Van welke bloedgroepen kan hij bloed ontvangen?

1. Alleen A
2. A & 0
3. Alleen 0
4. Alleen B

Welke antistoffen tegen de bloedgroepen maakt een persoon met bloedgroep AB?

1. Anti A
2. Anti B
3. Anti A en anti B
4. Geen antistoffen

Iemand heeft bloed groep B. Van welke bloedgroepen kan deze persoon bloed ontvangen bij een bloedtransfusie (we kijken nu even niet naar de resusfactor).

1. Alleen van bloedgroep B.
2. Alleen van bloedgroep B of O.
3. Alleen van de bloedgroeppen AB of B.
4. Of bloed van de bloedgroepen B, AB of O.

Iemand heeft bloed groep O. Van welke bloedgroepen kan deze persoon bloed ontvangen bij een bloedtransfusie .

1. Alleen van bloedgroep O.
2. Alleen van bloedgroep B of O.
3. Alleen van de bloedgroeppen A of O.
4. Of bloed van de bloedgroepen B, AB, A of O.

Iemand heeft bloed groep AB. Van welke bloedgroepen kan deze persoon bloed ontvangen bij een bloedtransfusie (we kijken nu even niet naar de resusfactor).

1. Alleen van bloedgroep AB.
2. Alleen van bloedgroep B of O.
3. Alleen van de bloedgroeppen AB of B.
4. Of bloed van de bloedgroepen B, AB, A of O.

Resus positief hebben:

1. WEL antigenen resus
2. GEEN antigenen resus

Waardoor levert dit pas gevaar op voor het kind bij de tweede zwangerschap?

1. Bij het eerste kind heeft de moeder nog niet zo veel anti Rhesus
2. De eerste baby is nooit rhesuspositief
3. De moeder maakt pas anti Rhesus aan bij contact met bloed
4. Het eerste kindje heeft afweercellen tegen de antistoffen van moeder

Aan de slag

Werkboek blz. 165

Opdracht 29, 30, 31, 36 en 38

Extra uitdaging: opdracht 33 en 39

Aan de slag

Werkboek: 5 opdrachten bij 3.8

blz. 240-242

Om 14:00 controle (anders maak je het af na de les)

Bloedgroepbepaling

Bij een bloedgroepbepaling wordt serum gebruikt.

Serum=vloeistof met antistoffen

• Serum met anti-A   ->  antistoffen tegen A
• Serum met anti-B  ->   antistoffen tegen B
• (Serum met antiresus)

Voorbeeld: 

Iemand heeft bloedgroep B. 

Deze persoon heeft dus bloedfactor B en antistoffen tegen A (anti-A). Met anti-A serum gebeurt er niets. Het anti-B serum (antistoffen tegen bloedfactor B) bindt aan de bloedcel. Bloed gaat klonteren. 

Opdrachten

1. Oefen met de bloedgroepen door het uitvoeren van bloedgroepbepalingen: https://www.bioplek.org/animaties/bloed/bloedgrbepalingx.html
   Blood typing game  https://educationalgames.nobelprize.org/educational/medicine/bloodtypinggame/gamev3/index.html 
2. Maak de opdrachten van 7.6