Gedrag 4V 1.1 en 1.2 Prikkels en Onderzoek naar gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Wat is gedrag?

1. Alles wat een mens of dier weet
2. Lopen, iets pakken, lachen
3. Alles wat een mens of dier verkeerd doet
4. Alles wat mensen en dieren doen

Wat is GEEN gedrag.

1. Leerling slaapt in de les.
2. Een vleesetende plant vangt een vlieg
3. Hond rolt in het gras.
4. Vogel zit stil op een tak.

Voorbeelden gedragssystemen

Fourageren (eten zoeken)

Uiterlijke verzorging

Balts / bronst (partner aantrekken)

Broedzorg

Onderzoeken

Spelen

Verzoening

mond open doen

in tube knijpen

borstel naar mond bewegen

kraan aan doen

tanden-borstel pakken

tandpasta- tube pakken

mond spoelen met water

borstel heen en weer bewegen

kraan uit doen

Omschrijf het gedrag van
deze chimpansee

Gedragsonderzoek

ethogram en protocol

Ethogram

Lijst van handelingen

afkorting

objectieve beschrijving

Protocol

tijdschema

handelingen per tijdseenheid

vaak per 5 of 10 seconden

intensief!

Wat kun je hiermee onderzoeken?

Is dit een ethogram
en/of een protocol?

1. Zowel een ethogram als een protocol
2. Ethogram
3. Protocol
4. Geen van beiden

Hoe beschrijft een etholoog gedrag? En wat is dan een juist voorbeeld?

1. objectief
2. subjectief
3. De kat tikt een bolletje wol voor zich uit.
4. De kat is vrolijk aan het spelen met een bolletje wol.

Wat is de eerste respons van een hongerige baby bij het ruiken van moeders borst?

1. huilen
2. het zien van de tepelhof
3. aanhappen
4. drinken

Wat is de eerste respons van de jongen bij het horen van de ouder?

1. sperren
2. eten
3. elkaar duwen
4. voedsel

Wat is de prikkel voor de ouder om een jonge mantelmeeuw te gaan voeren?

1. het zien van de rode punt op de snavel
2. pikken naar de snavel van het jong
3. voedsel zoeken
4. het pikken van het jong op de snavel van de ouder

Wat is de prikkel voor een stekelbaars mannetje voor het aanvallen van een ander mannetje?

1. de aanwezigheid van een vrouwtje
2. een rood voorwerp
3. zigzaggen
4. de rode buik van het andere mannetje

Waarom wordt er weinig / geen onderzoek gedaan naar supernormale prikkels & borstvoeding?

Wat is voor de pleegouders van een koekoeksjong de supernormale prikkel?

1. Voeren
2. De grote snavel van het jong
3. Voedsel zoeken
4. De afwezigheid van andere jongen

Wat was bij dit onderzoek naar pikgedrag van mantelmeeuwen de blanco proef?

1. Model met een geheel gele snavel
2. Model met een geheel rode snavel
3. Model van de snavel van een zilvermeeuw
4. Model met een rode kop en een witte snavel

Het roffelen van een mannetjes-specht is vaak honderden meters ver te horen.
Bij welk gedrag speelt dit roffelen een rol?

1. Voedsel zoeken
2. Baltsgedrag
3. Territorium afbakenen
4. Snavel slijpen

Het roffelen op een lantaarnpaal maakt meer geluid dan roffelen op een boomstam.
Wat is het effect van de supernormale roffel van deze specht, denk je?

Samenvatting 1.1 en 1.2

Maak de concept-map af

Deze komt hierna als sleepvraag

Gedrag

Respons op een prikkel

is een

is een

soorten prikkels

is

alles wat een mens

of                       doet

Signaal

Sleutelprikkel

Supernormale

prikkel

is een

Reactie van een

of een klier

vertonen geen gedrag

dus

invloed uit de omgeving of vanuit het

bevat info voor

roept altijd hetzelfde

                       op

een sleutelprikkel met

vaker / meer

...

...

...

...

...

...

...

spier

gedrag

soortgenoten

planten

lichaam

respons

dier