les 16 poëzie-analyse les 4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

5h poëzieanalyse les 4

SE poëzieanalyse

In de toetsweek, weging 10, 45 minuten

Ik kan…

• Rijmschema’s herkennen (eindrijm en beginrijm)
  
• Beeldspraak herkennen (vergelijking, metafoor, personificatie, metonymia)
  
• Stijlfiguren herkennen (hyperbool, antithese, repetitio, paradox, eufemisme, understatement, woordspeling)
  
• Dichtvormen herkennen (limerick, haiku, sonnet, visuele poëzie, 160, naamdicht, pastiche)
  
• Je leert het door te oefenen, literair talent is niet nodig!

terugblik

beginnetje

Rijm

Soorten rijm

En rijmschema's bij eindrijm

De dapperstraat nabespreken

Oefenen met een nieuw gedicht

Rijm blz. 3

• eindrijm
• alliteratie (beginrijm)
• assonantie (klinkerrijm)
• binnenrijm
• middenrijm 

1. De boot kwam op stoom 
   
   
2. We staan voor de keuze waarheen te gaan.
   
   
3. Als de maan naar binnen schijnt
   Terwijl we staan voor het venster
   
   
4. Sint zat te denken
   Wat hij Hendrik zou schenken

Rijm blz. 3

• eindrijm
• alliteratie (beginrijm)
• assonantie (klinkerrijm)
• binnenrijm
• middenrijm 

1. De boot kwam op stoom
   
   
2. We staan voor de keuze waarheen te gaan.
   
   
3. Als de maan naar binnen schijnt
   Terwijl we staan voor het venster
   
   
4. Sint zat te denken
   Wat hij Hendrik zou schenken

Rijm blz. 3

• eindrijm
• alliteratie (beginrijm)
• assonantie (klinkerrijm)
• binnenrijm
• middenrijm 

1. De boot kwam op stoom
   
   
2. We staan voor de keuze waarheen te gaan.
   
   
3. Als de maan naar binnen schijnt
   Terwijl we staan voor het venster
   
   
4. Sint zat te denken
   Wat hij Hendrik zou schenken

Rijm blz. 3

• eindrijm
• alliteratie (beginrijm)
• assonantie (klinkerrijm)
• binnenrijm
• middenrijm 

1. De boot kwam op stoom
   
   
2. We staan voor de keuze waarheen te gaan.
   
   
3. Als de maan naar binnen schijnt
   Terwijl we staan voor het venster
   
   
4. Sint zat te denken
   Wat hij Hendrik zou schenken

Rijm blz. 3

• eindrijm
• alliteratie (beginrijm)
• assonantie (klinkerrijm)
• binnenrijm
• middenrijm 

1. De boot kwam op stoom
   
   
2. We staan voor de keuze waarheen te gaan.
   
   
3. Als de maan naar binnen schijnt
   Terwijl we staan voor het venster
   
   
4. Sint zat te denken
   Wat hij Hendrik zou schenken

Rijm blz. 3

• eindrijm
• alliteratie (beginrijm)
• assonantie (klinkerrijm)
• binnenrijm
• middenrijm 

1. De boot kwam op stoom 
2. De koe keek moe naar de zonsondergang.
3. Als de maan naar binnen schijnt
   Terwijl we staan voor het venster
4. Sint zat te denken
   Wat hij Hendrik zou schenken

Eindrijm

 1. Slagrijm (aaa): alles is hetzelfde

 2. Gepaard rijm (aabb): de rijm komt in paartjes van twee

 3. Gekruist rijm (abab): om de regel rijmt het

 4. Omarmend rijm (abba): in het midden is het hetzelfde

 5. Gebroken rijm (abcb): één regelt ‘breekt’ het patroon

 6. Verspringend rijm (abc, abc): je verspringt per regel

Welk soort eindrijm?

 1. Slagrijm (aaa)

 2. Gepaard rijm (aabb)

 3. Gekruist rijm (abab)

 4. Omarmend rijm (abba)

 5. Gebroken rijm (abcb)

 6. Verspringend rijm (abc, abc)

Welk soort eindrijm?

 1. Slagrijm (aaa)

 2. Gepaard rijm (aabb)

 3. Gekruist rijm (abab)

 4. Omarmend rijm (abba)

 5. Gebroken rijm (abcb)

 6. Verspringend rijm (abc, abc)

Welk soort eindrijm?

 1. Slagrijm (aaa)

 2. Gepaard rijm (aabb)

 3. Gekruist rijm (abab)

 4. Omarmend rijm (abba)

 5. Gebroken rijm (abcb)

 6. Verspringend rijm (abc, abc)

Welk soort eindrijm?

 1. Slagrijm (aaa)

 2. Gepaard rijm (aabb)

 3. Gekruist rijm (abab)

 4. Omarmend rijm (abba)

 5. Gebroken rijm (abcb)

 6. Verspringend rijm (abc, abc)

Huiswerk bespreken

Lees het gedicht 'De Dapperstraat'
op blz. 2

Maak hierbij de opdracht op blz. 6

Nabespreking De Dapperstraat

• 1. abba abba cde cde omarmend en verspringend
  
• 2. veel – voor – veel – verwacht - verborgen (regel 9) en
• Domweg – de Dapperstraat (regel 14)
  
• 3. bijvoorbeeld: tevredenen – legen – ertegen - stedelijke – wegen - bewegen; nooit –zo – schoon – door
  
• 4. vergelijking: de natuur wordt vergeleken met een stukje bos, ter grootte van een krant; of de natuur wordt vergeleken met een heuvel met wat villaatjes

Nabespreking De Dapperstraat

• 5. natuur = een stukje bos ter grootte van een krant
• 6. Hij somt op waar zijn voorkeur naar uitgaat.
  
• 7. Het lijkt net een schilderij als hij door het zolderraam naar de wolken kijkt. ‘Omrand’ lijkt dan op de lijst van een schilderij. Hij vindt de wolken op deze manier ook op zijn mooist.
  
• 8. Als je verwachtingen niet zo hoog gespannen zijn, kan alles veel zijn. Je wordt dan niet zo snel teleurgesteld.

Nabespreking De Dapperstraat

• 9. Je kunt in van alles schoonheid zien. Wat jij mooi vindt, is heel persoonlijk. Bloem beschrijft in dit gedicht wat hij zo mooi vindt aan de stad en aan De Dapperstraat.
  
• 10. Het is gangbaar om de natuur mooier te vinden, meer te waarderen dan de stad. Hier is dat juist andersom. (Bloem lijkt ook in de eerste regel van het gedicht te zeggen dat de natuur iets is voor mensen die snel tevreden zijn of niet al te slim zijn. Dit is overigens wel een interpretatie waar veel discussie over is.)

Lees het gedicht 'De Dapperstraat'

J.C. Bloem 1887-1966

op blz. 2 van de bloemlezing

Maak hierbij de opdracht op blz. 6

1945

Lees het gedicht 'De Dapperstraat'
op blz. ?

Maak hierbij de opdracht op blz. 6

1945

[Het gedicht is]'niets anders dan het uitspreken van een liefde voor de stad in het algemeen, in welke van haar aspecten ook, tegenover wat er tegenwoordig nog van het platteland is overgebleven.'

J.C. Bloem

Vaste dichtvorm: sonnet

• 13e eeuw, Italië
• 14 regels
    2 kwatrijnen (strofe van 4)
                                                       =octaaf
    2 terzinen (strofe van 3)
                                                       = sextet
• vast rijmschema (abba abba cdc dcd)
• wending

(blz. 7 en 8)

Sonnet

(blz. 7 en 8)

Lezen: De idioot in bad

blz. 7 van het opdrachtenboekje

Lezen: De idioot in bad

dichterdraagtvoor.nl

5h verder met het examen 2024

Deze les

• Zoek de drogreden
• Opdrachten nakijken tekst 1 & tekst 2
  opgave 18-21
• De idioot in bad - Vasalis

Benoem de drogreden

Maak de opdracht onder het gedicht 

• Opdracht bespreken

Maak de opdracht onder het gedicht 

1. abab cdcd effe ghgh ijij klkl ilil
   bijna helemaal gekruisd, behalve de derde strofe.
    

Maak de opdracht onder het gedicht 

1. abab cdcd effe ghgh ijij klkl ilil
   bijna helemaal gekruisd, behalve de derde strofe.
   Vergelijk de vorm (rijmschema) met de inhoud . 

Maak de opdracht onder het gedicht 

2. Assonatie: de lange a: haast dravend en vaak hakend

Maak de opdracht onder het gedicht 

5.
regel 11: hij zuchtte als bij het lessen van zijn eerst dorst.
regel 14: zijn dunne ... bleke bloemen
regel 15, 16: zijn lange ... groen opdoemen

regel 17: hij is ... als ongeboren

Maak de opdracht onder het gedicht 

6. De meeste staan in strofe 5

Hij weet nog niet, dat sommige vruchten nimmer rijpen

Hij heeft de wijsheid van het lichaam niet verloren

En hoeft de dingen van de geest niet te begrijpen

Maak de opdracht onder het gedicht 

7. Twee antitheses:

Lichaam - geest

wijsheid - niet begrijpen

Maak de opdracht onder het gedicht 

8. Strofe 5

Maak de opdracht onder het gedicht 

9. Het slaat op de zeven dagen van de week. Hij mag één keer in de week in bad. "Elke week wordt hij opnieuw geboren."

Maak de opdracht onder het gedicht 

10. 
- Verlangen naar de (veilige) moederschoot

- De hoop opnieuw geboren te worden (als gaaf, niet meer onvolmaakt mens)