Fictie & Poëzie les 8: Gedicht

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nederlands

Fictie & Poezië - Gedicht

Les 8

G3 - P1 2022/2023

0

Gedicht

Versregels: regels van een gedicht

Strofen: de regels staan bij elkaar (alinea)

Refrein: een herhaalde strofe

Coupletten: strofe die één keer voorkomt 

 

Strofevormen

Distichon is een strofe van twee versregels

Terzet is een strofe van drie versregels

Kwatrijn is een strofe van vier versregels

Het afbreken van een zin op een

niet-logische plek noemen we:

ENJAMBEMENT

Enjambement

Soms wordt een versregel op een opvallend punt afgebroken: op een
plaats waar in de zin juist geen pauze valt. De zin gaat dan door op de volgende regel. Dit noem je enjambement. 

Ik denk dat er ooit wel tijden

aanbreken waarin we vrienden

kunnen zijn.

Een dichter gebruikt enjambement om: 

• het laatste woord van de versregel – en soms ook het eerste woord
van de nieuwe versregel – meer nadruk te geven; 

• versregels van ongeveer gelijke lengte te schrijven;

• minder nadruk te leggen op eindrijm.

Rijm in gedichten

Binnenrijm: rijmen woorden in dezelfde regel

Eindrijm: rijmen worden aan einde regels

Rijmschema: eindrijm met patroon

Gepaard rijm: 2 regels rijmen steeds op elkaar (aabb)

Gekruist rijm: regels rijmen steeds om en om elkaar (abab)

Omarmend rijm: regel 1 + 4 en regel 2 + 3 rijmen op elkaar (abba)

Slagrijm: alle regels rijmen (aaaa)

Gebroken rijm: rijmschema gedeeltelijk aanwezig (abcb)

Je hebt iemand nodig

stil en oprecht
Die als het erop aankomt
voor je bidt of voor je vecht

Eindrijm 

Eindrijm

Eindrijm

VOLRIJM

hele woorden of lettergrepen rijmen op elkaar

slapen - gapen

tropen - knopen

HALFRIJM 2 soorten

Klinkers die hetzelfde zijn
(assonantie)

ZIET - RIEM

HALFRIJM

Medeklinkers die hetzelfde zijn

(alliteratie)

WILLIE WORTEL

LIESJE LEERDE LOTJE LOPEN LANGS DE LANGE LINDELAAN

Alliteratie / Assonantie

Alliteratie (beginrijm):
Groen - grom - griezel etc.

 

Assonantie (klinkerrijm):
Moeten - groenten - doe - vroeg - troep - schoen- moeder - groen - groeien

Assonantie

Alliteratie

Broederliefde – Nightvision
Laat ze zien wat we zagen

Shit we vertragen

Achter de ramen net als vazen

Rij rij rij, maar mijn glazen zijn beslagen

Broederliefde – Niet meer terug

Armoede was vroeger

toen het zo begon

Roeien met de riemen

toen ik op de bodem stond

Kwam zoek en zag woede en ik overwon

Want je koestert als je moeilijk in die motion komt

Sonnet

• 14 regels: 2 kwatrijnen en 2 terzetten
  
• Vast rijmschema: abba abba cdc dcd
• Na 2 kwatrijnen wat inhoud betreft een wending bijv. tegenstelling of een conclusie
  

Aan de slag!

Lees het gedicht op slide 17 en maak daarna de vragen op slide 18 t/m 22

Leg in ongeveer vier zinnen uit welke kenmerken van gedichten je in het gedicht herkent. Let zowel op de vorm als op de inhoud van het gedicht.

'In dit gedicht komt geen beeldspraak voor: Leg uit of deze uitspraak juist of niet juist is.

Vertel in je eigen woorden in ongeveer drie zinnen waar het gedicht over gaat.

Leg de titel van het gedicht uit.

a. Verdeel zelf het gedicht op een logische manier in distichons en/of terzetten en/of kwatrijnen.
b. Wat is het effect van zo'n verdeling in strofen?

Aan de slag!

Lees de gedichten 'Woonplaats' en 'Op school stonden ze...'op slide 24 en 25

Maak daarna de vragen op slide 26 t/m 30

a Beargumenteer of het gedicht Woonplaats een sonnet is.
b Beargumenteer of het gedicht Op school stonden ze ... een sonnet is.

Wijs in Woonplaats een voorbeeld aan van binnenrijm, een voorbeeld van assonantie en een voorbeeld van alliteratie.

Over welk gevoel gaat het gedicht Woonplaats?

Waar draait het gedicht Op school stonden ze ... om?

Bedenk jouw eigen variant op het tweede kwatrijn. Je mag dit weergeven in een kwatrijn met of zonder strak rijmschema of ritme. Je mag jouw variant aanvullen met een zelfbedachte versie van de twee terzetten.

Klaar?

Maak de opdrachten op de volgende slides als extra oefening en herhaling.

0

Dit is een voorbeeld van een..

1. Overdrijving
2. Herhaling
3. Tegenstelling
4. Opsomming

Dit is een voorbeeld van een...

1. Understatement
2. Hyperbool
3. Eufemisme
4. Omgekeerde climax

Dit is een voorbeeld van een

1. Eufemisme
2. Vergelijking
3. Metafoor
4. Hyperbool

Dit is een voorbeeld van een..

1. Herhaling
2. Hyperbool
3. Opsomming
4. Vergelijking