Basisstof 5: speciale manieren van overerving

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Biologie

Mevr. Zwijns ([e-mail])

WELKOM!

Biologen houden zich bezig met de levende natuur.

Een levend wezen noem je een organisme

Regels

Actief meedoen

Aandacht voor elkaar

Als ik praat...

Mededelingen

Aan het einde van deze les:

kun je kruisingsschema's maken van onafhankelijke overerving van

• multiple allelen
• lethale factoren
• gekoppelde genen

Herhaling 

+ huiswerk bespreken

Reebops practicum nabespreken

Opdracht: de koninklijke ziekte

• Maak de context opdracht op blz 200
• zelfstanding werken
  
  
• Hulp nodig? kom naar mijn bureau
• Klaar? Begin aan basisstof 5

Huiswerk bespreken

Basisstof 5: speciale manieren van overerven

Thema 3: genetica

Overzicht genetica

Multiple allelen

Als er van een gen of erfelijk kenmerk meer dan twee varianten of allelen voorkomen in de populatie, dan spreekt men van multiple allelen

Voorbeeld?

Multiple allelen

Co-dominant en 

Dominant-recessief

Notatie:

IA, IB, i

I A I A	Bloedgroep A
I A i	Bloedgroep A
I B I B	Bloedgroep B
I B i	Bloedgroep B
I A I B	Bloedgroep AB
ii	Bloedgroep O

Multiple allelen opdrachtje

Een heterozygote met bloedgroep A kruist met iemand met bloedgroep O. 

Wat zijn de genotypes/fenotypes van de kinderen van deze personen?

- maak een kruisingsschema

- vergelijk je uitwerking met die van je buurman

I A I A	Bloedgroep A
I A i	Bloedgroep A
I B I B	Bloedgroep B
I B i	Bloedgroep B
I A I B	Bloedgroep AB
ii	Bloedgroep O

Vul voor jezelf aan

Substraat: is wat wordt omgezet/verwerkt in een enzym

Active centrum: waar substraat bind met enzym

reactieproduct: wat uit de reactie komt

Letale factoren

9 jongen: 6 Grijze + 3 bruine

Welk percentages zou je verwachten bij deze allelen?

Welke fenotype verhoudingen?

Letale factoren

9 jongen: 6 Grijze + 3 bruine

Welk percentages zou je verwachten bij deze allelen? --> 75% grijs, 25%bruin

Welke fenotype verhoudingen? --> 3:1

BB

Bb

Bb

bb

Letale factoren

9 jongen: 6 Grijze + 3 bruine

Percentage: 67% grijs, 33 % bruin

Fenotype verhoudingen: 2:1

Lethale factor

Tweemaal het dominante allel sterft in een vroeg embryonaal stadium

Gekoppelde overerving

Genen die op hetzelfde chromosoom liggen erven vaak gezamenlijk (gekoppeld) over. 

Hoe dichter de genen bij elkaar liggen, hoe groter dan kans van gekoppeld overerven

niet gekoppelde overerving

gekoppelde overerving

Notatiewijze bij gekoppelde overerving

Omdat de allelen bij gekoppelde overerving letterlijk 'gekoppeld' liggen worden ze in vaste combinaties doorgegeven aan het nageslacht. Er ontstaat dus minder variatie bij de gametogenese.

Het is erg van belang dat de allelen dat op hetzelfde chromosoom als zodanig worden genoteerd. 

Gebruik dus de volgende notatiewijze --> 

Basisstof 5: opdrachten

• Lees basisstof 5 goed door 
• Maak de bijbehorende opdrachten (opdr 53 t/m 58, 60, 62)
  
  
• Hulp nodig? kom naar mijn bureau
• Klaar? Maak de context opdracht
  aan het einde van het hoofdstuk

Aan het einde van deze les:

kun je kruisingsschema's maken van onafhankelijke overerving van

• multiple allelen
• lethale factoren
• gekoppelde genen

Huiswerk

Lees basisstof 5 goed door

Maak de bijbehorende opdrachten