Geschiedenis van de filosofie 9

• Filosofie
• HBO
• Studiejaar 1

Geschiedenis van de filosofie 9

Abelardus en Anselmus

Petrus Abelardus (1079-1142)

• filosoof, logicus, theoloog, dichter, componist, musicus
  
• gecompliceerde relatie met Héloïse d'Argenteuil en haar oom Fulbert
• voorvechter van onderwijs voor vrouwen

Andere benadering van moraal

• verlossing als morele invloed (van Christus op de mens)
• grote nadruk op intentie als bepalende factor
  
• limbus infantium

Sic et non

• geschreven rond 1116?
• uitgangspunt: Bijbel klopt, interpretatie van kerkvaders heeft zelf ook interpretatie nodig
• verzameling van tegenstrijdig ogende stellingen zonder toelichting (als oefening voor studenten?)

Vb. vraag 56

Is de mens zijn vrije wil kwijtgeraakt door te zondigen?

Augustinus: "Door zijn vrije wil verkeerd te gebruiken, verloor de mens zowel zichzelf als de vrije wil."

Aug.: "Het moet gezegd dat wij een vrije wil hebben tot het doen van het kwade en het goede. Want in het doen van het kwaad is iedere slaaf van de gerechtigheid en van de zonde vrij."

Aug.: "Er is altijd een vrije wil in ons, maar ze is niet altijd goed. Want wanneer ze de zonde dient, is ze vrij van de gerechtigheid, en dan is ze slecht; maar wanneer ze de gerechtigheid dient, is ze vrij van de zonde: dan is ze goed."

Tekst van Abelardus

• wat van meerdere dingen wordt geprediceerd, is een genus / soort (bijv. "paard")
• heeft een paard daardoor iets met het woord "paard"?

Anselmus
(1033-1109)

• afkomstig uit Aosta
• benedictijn
• aartsbisschop van Canterbury
• "ik geloof, opdat ik begrijp"

Ontologisch godsbewijs

• God is "datgene vergeleken waarmee niets groters gedacht kan worden" (quo maius cogitari nequit)
• iets wat bestaat, is groter / volmaakter dan iets wat niet bestaat
• conclusie: God bestaat

Middeleeuws tegenargument

Thomas van Aquino, Summa theologiae, Ia, Q. 2 A. 1 ad 2

Verlossing als satisfactio

• de mens heeft God beledigd door te zondigen
• dit creëert een schuld
• de mens heeft niets waarmee hij kan terugbetalen
• de mensheid moet iets geven wat groter is dan alles wat kleiner is dan God (= God)