erfelijkheid

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

toets erfelijkheid en evolutie

totaal aantal punten: 30

Start Onderdeel Erfelijheid

1: Lees de stellingen en geef aan:

 juist of onjuist?

(0,5 pt per stelling)

1a: Met het genotype gg heb je 2 recessieve allelen

1. juist
2. onjuist

1b: Met het genotype AA ben je heterozygoot

1. juist
2. onjuist

1c: als je het genotype BB hebt, krijg je het dominante fenotype

1. juist
2. onjuist

1d: Als een dier een recessief fenotype heeft, weet je wat zijn genotype is

1. juist
2. onjuist

2

2: Marlies is drager van een geslachtsgebonden overervende aandoening (X-chromosomaal). Hoe noteer je haar genotype? 

2: Marlies is drager van een geslachtsgebonden overervende aandoening (X-chromosomaal). Hoe noteer je haar genotype?

1. Rr
2. Xᴿ-
3. Xᴿ X ֝
4. Xᴿ Xᴿ

Lees onderstaande tekst over de ziekte Cystische Fibrose (CF)

De broer van Marlous had CF. Door het taaie slijm had hij vaak last van ademhalingsproblemen en infecties. Hij was vaak ziek en werd steeds zieker. De helft van CF patiënten overlijdt voordat ze 25 jaar zijn. De broer van Marlous is overleden toen hij 27 was. Marloes heeft een relatie met Stefan. Ze hebben veel gepraat over het opvoeden en verzorgen van een ziek kind. 'We realiseren ons dat een gehandicapt kind ook gelukkig kan leven. Maar de gedachte dat een kind zo vaak zo ziek is en vroeg overlijdt.. nee, dat kunnen we niet aan. Mocht blijken dat we drager zijn van CF, dan kiezen we er liever voor om geen kinderen te krijgen.'

3a: Is CF een dominante of recessieve ziekte? Of kun je hier geen uitspraak over doen? Leg je antwoord uit. (2 pt)

3b: De artsen in het ziekenhuis zeggen dat Stefan zich ook moet laten testen. Waarom? Leg je antwoord uit.(1pt)

3c: Wat is het meest waarschijnlijke genotype van de ouders van Marloes? Leg je antwoord uit. (2pt)

Lees de tekst en geef aan per stelling: juist of onjuist

Kleurenblindheid: Nina solliciteert voor een functie als piloot bij de KLM. Voor de keuring moet ze haar ogen laten testen, bijv om te zien of ze kleurenblind is. De keuringsarts legt haar uit dat het allel voor een bepaalde vorm van kleurenblindheid bij de mens X-chromosomaal en recessief is. Hij legt haar, voordat hij haar test, de volgende beweringen voor. (zie volgende sheets: 1 pt per goed antwoord)

4a: Als een vrouw kleurenblind is, is haar vader kleurenblind. Haar moeder is, of kleurenblind, of draagster

1. juist
2. onjuist

4b: De kans dat een dochter uit een huwelijk tussen een heterozygote vrouw en een kleurenblinde man kleurenblind is, is 50%

1. juist
2. onjuist

4c: Jongens kunnen kleurenblindheid alleen van hun moeder erven

1. juist
2. onjuist

5: Lees onderstaande tekst en beantwoord de vraag (2 pt)

De Manx is een staartloze kat. De eigenschap 'staartloos' is het gevolg van een dominant allel. Voor fokkers van dit ras doet zich het volgende probleem voor: homozygote staartloze jongen zijn niet levensvatbaar. Ze sterven al voor de geboorte. 

Een staartloze kater genaamd Kees bevrucht een staartloze poes genaamd Truus.

Hoeveel procent van de nakomelingen van Truus en Kees worden dood geboren? Leg je antwoord uit

Start Onderdeel Evolutie

6: Welke organismen produceerden als eerste zuurstof? (1 pt)

1. Algen
2. Cyanobacteriën
3. Mossen
4. Varens

 7: In de afbeelding zie je een verwantschapsschema van groepen gewervelden.

7a : Met welke diergroep delen vogels de meeste kenmerken? (1 pt)

7b: Welk kenmerk onderscheidt de vogels van deze diergroep? (1 pt)

8: Lees onderstaande tekst en beantwoord de vraag 

(2 pt)

Enkele tijdperken in de geschiedenis van de aarde van oud naar jong zijn:

I : Cambrium (590-480 mlj jaar geleden)

II : Carboon (350-280 mlj jaar geleden)

III : Krijt (135-65 mlj jaar geleden)

IV : Kwartair (2,2 mlj jaar geleden - nu)

Geef aan welke soorten er in welke periode leefden. Zet de goede letter achter het goede cijfer van de tijdperken
A: mens en zoogdieren C : Reuzenbomen en - insecten
C : Ongewervelde waterdieren D : Dinosauriërs

9: Lees onderstaande tekst en beantwoord de vraag

(3 pt)

Tussen de armen van mensen en chimpansees zijn veel overeenkomsten, maar ook kleine verschillen. De armen van chimpansees zijn veel langer en zo beter aangepast aan het leven in bomen. Onze armen hebben de functie voor het klimmen grotendeels verloren, maar ze zijn wel geschikt om gereedschap te gebruiken. Geef bij de volgende stellingen aan of ze juist of onjuist zijn

9a: De armen van chimpansees en mensen zijn homologe organen

1. juist
2. onjuist

9b: De armen van mensen zijn rudimentaire organen

1. juist
2. onjuist

9c: De overeenkomsten tussen de soorten zijn een evolutionair bewijs dat mensen uit chimpansees zijn ontstaan

1. juist
2. onjuist

10: Lees de tekst en beantwoord de vraag (2 pt)

De Mexicaanse tetra (Astyanax mexicanus) heeft in korte tijd sterke evolutie ondergaan. In donkere grotten, onderdeel van een ondergronds rivierenstelsel, wordt een variant aangetroffen die zijn ogen heeft verloren. 

De oogloze grottentetra is ontstaan uit een aantal tetra's  met ogen die bij een overstroming in het grottenstelsel terecht zijn gekomen.

Kennelijk is het hebben van ogen in grotten een nadeel. Geef een verklaring waarom dit zo is. (2 pt)

11: Beschrijf stap voor stap hoe door evolutie, uit een groepje tetra's met ogen, een soort zonder ogen kon ontstaan (3 pt)

12: Lees onderstaande tekst en beantwoord de vragen.

Diabetes patienten moeten vaak insuline spuiten. Om voldoende insuline van goede kwaliteit te produceren, worden bacterien gebruikt. Hieronder volgen 4 stappen uit dit proces:

I : De genetisch gemodificeerde bacterie maakt insuline

II : Enzymen knippen het gen voor insuline uit het DNA van een cel van een gezond mens

III : De bacterie neemt het plasmide op

 IV : Het insuline-gen wordt met enzymen in een plasmide geplakt

12a: Hoe laat je een bacterie menselijk insuline produceren? Zet de zinnen uit vorige sheet in de goede volgorde (2 pt)

12b : Hoe noem je een organisme dat een gen van een andere soort heeft gekregen? (1 pt)