2.1 Een samenleving met steden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Het oude Egypte

2.1. Een samenleving met steden

De tijd van jagers en boeren

.. tot 3000 v.Chr.

Beeldkenmerk

Op de achtergrond zie een grottekening van een hertenjacht, gevonden in de kloof van Valltorta, Spanje. Op de voorgrond zie je een aardewerken pot (klokbeker) uit Noord-Europa. Deze twee afbeeldingen staan voor de leefwijze van mensen in de pre-historie: jagen-verzamelen en landbouw.

De levenswijze van jager-verzamelaars (jagen en verzamelen)

• §1.2 De eerste mens
• §1.3 Geen vaste woonplaats

Het ontstaan van landbouw en landbouw samenlevingen (boeren)

• §1.4 Leven van de landbouw

Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen (steden)

• §2.1 Een samenleving met steden
• §2.2 Het land van de Farao

Gezamenlijk lezen, vervolgens:

Opdrachten 2, 3 en 5 maken

Je ziet huidig Egypte vanuit de ruimte. Zichtbaar is de verlichting langs de rivier de Nijl.

Overstromingstijd

De Egyptische boeren kenden drie seizoenen: de overstromingstijd, de zaai- en groeitijd en de oogsttijd. Tijdens de overstromingstijd konden boeren niet op het land werken. Ze gebruikten deze tijd om hun gereedschap te onderhouden en om te jagen. Ook moesten ze tijdens dit seizoen verplicht meewerken aan bouwwerken voor de farao. Hier zie je hoe ze samen een groot standbeeld van de farao verplaatsen met behulp van een slee.

Zaai- en groeitijd

Als het water van de Nijl was gezakt, begon de zaai- en groeitijd. Door de laag vruchtbare modder was de grond goed te bewerken. Hier zie je dat de boeren ossen gebruiken om te ploegen. Na het zaaien begonnen de gewassen te groeien. De blauwe lijnen op de afbeelding zijn de kanalen die de boeren hebben aangelegd. Hiermee leidden ze het water naar hun akkers.

Andere beroepen

Door de irrigatie bracht de landbouw in Egypte veel voedsel op. Er was een landbouwoverschot. Niet iedereen hoefde zich bezig te houden met de voedselproductie. Sommige mensen gingen zich richten op het maken van producten, zoals gereedschap en potten. Zij gingen een ambacht uitoefenen. Op deze afbeelding zie je verschillende ambachtslieden aan het werk. De ambachtslieden in het midden maken potten van klei.

Oogsttijd

Als de gewassen volgroeid waren, begon de oogsttijd. Het oogsten van de gewassen moest snel gebeuren, want de jaarlijkse overstroming van de Nijl kwam er weer aan. Daarom hielpen boeren elkaar. Ook moesten ze in deze tijd de kanalen en dijken onderhouden. Ook dit werk moest voor het begin van de overstromingstijd klaar zijn. Kennis van de seizoenen en een goede planning waren daarom erg belangrijk.

Papyrus

Op deze afbeelding verwerken ambachtslieden papyrusriet. Dit ambacht kon ontstaan door de succesvolle landbouw. De hardere delen van de papyrusplant waren geschikt om manden of kleden van te maken. Het zachte deel werd gebruikt voor het maken van papyrusvellen. Deze papyrusvellen waren erg belangrijk voor de Egyptische samenleving. Schrijvers gebruikten de vellen om van alles op bij te houden, zoals de opbrengst van de jaarlijkse oogst.

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier de Nijl van groot belang is voor de Oude Egyptenaren

Boven-Egypte

Dit gebied ligt hoog. Een andere naam voor Boven-Egypte is Opper-Egypte.

Beneden-Egypte

Dit gebied ligt laag. Een andere naam voor Beneden-Egypte is Neder-Egypte.

Op deze foto uit 1927 is duidelijk dat de Nijl vroeger heel anders liep dan tegenwoordig. Dit komt door een beroemde dam, de Aswandam.

Overstromingsperiode

• september-december
  

• Op het land kan niet worden gewerkt

• Meehelpen aan de bouw van bijvoorbeeld de piramides en de tempels

Zaaiperiode

• januari-april

• Tijd van het zaaien en bewerken van het land

• Hierbij wordt gebruik gemaakt van irrigatielandbouw

• Irrigatie betekent dat het water met hulpmiddelen wordt gebruikt om het land te bevloeien

Oogstperiode

• mei-augustus

• Tijd van het oogsten (graan)

• De opbrengst van de oogst wordt bijhgehouden en opgeschreven.

-> Schrift!

• Voorraden worden aangelegd

Overstromingsperiode

• september-december
  

• Tijd van de overstroming van de Nijl

• Op het land kan niet worden gewerkt

• Meehelpen aan de bouw van bijvoorbeeld de piramides en de tempels

1E. Leg uit wat de irrigatie te maken had met de bloei van de landbouw.

Sleep onderstaande blok op het zinsdeel dat beschrijft dat de Egyptenaren niet wisten waar het Nijlwater vandaan kwam.

Gevolgen I

Ambachten

Graanopbrengst werd zo groot, dat er sprake was van een landbouwoverschot. Hierdoor hoefte niet iedereen meer boer te zijn.

Die mensen konden zich in iets anders specialiseren. Bijv. in een ambacht zoals; pottenbakker of scheepsbouwer

3A. Leg uit wat het landbouwoverschot en de opkomst van ambachten met elkaar te maken hebben.

3B. Bedenk een voordeel van specialisatie voor de ambachtsman en een voordeel voor zijn klanten.

Gevolgen II

Handel

Door dat er nu meer beroepen ontstonden, werd er ook meer gehandeld.

Boeren en ambachtslieden brachten hun goederen naar de markt.

Men deed hier aan ruilhandel.

5A. Zet onderstaande feiten in de juiste volgorde.

Boeren verkochten producten op de markt.

Er was een landbouw-overschot.

In Egypte bloeide de landbouw.

Mensen gingen leven van de handel.

5B. Welke drie activiteiten van handelaren zijn zichtbaar op de afbeeldingen?

Wonen en werken in de steden

De Egyptische economie bloeide.
Egypte werd steeds welvarender en kleine dorpen groeiden uit tot steden.

Door dat steeds meer mensen in de stad gingen wonen, ontstond er een landbouwstedelijke samenleving.

7D.
Wat is juist?

1. 1 = meer, 2 = geen 3 = minder, 4 = geen
2. 1 = minder, 2 = wel 3 = meer, 4 = wel
3. 1 = meer, 2 = geen 3 = meer, 4 = wel
4. 1 = minder, 2 = wel, 3 = minder, 4 = geen

8A. Gebruik de bron.
Over welke kenmerken van de landbouwstedelijke samenleving gaat de bron?

8b. De economie van de landbouw-stedelijke samenleving was ingewikkelder dan die van de landbouw-samenleving. 

Welke drie bronelementen ondersteunen deze uitspraak?

Sleep de blokken horizontaal naar je juiste positie.

Stel een vraag over iets dat je
deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Aan het werk

Vervolgens opdrachten maken

opdrachten 2, 3, 5, 6, 7 en 8

Video| Extra uitleg

De oude Egyptenaren - 15:00

0

Aan het werk

Vervolgens opdrachten maken

opdrachten 2, 3, 5, 6, 7 en 8