Les 16 - Literatuur in de renaissance

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Literatuur in de renaissance

Lesdoelen

Als het goed is, weet je aan het eind van de les: 

- waarop de renaissancekunst gebaseerd was; 

- welke literaire vormen er in de renaissance waren. 

Tijdsgeest renaissance

Zoals al eerder besproken kwam in de renaissance niet God, maar de mens centraal te staan (antropocentrisme). 

Grote bewondering voor kunstenaars uit de klassieke oudheid. 

Kunstenaars gebruiken deze 'oude meesters' als inspiratiebron voor hun eigen werk. 

Drie manieren

Het werk uit de klassieke oudheid diende ter inspiratie. Dit gebeurde in drie fasen: 

- Translatio: het klassieke werk werd letterlijk vertaald. 

- Imitatio: het klassieke voorbeeld werd aangepast aan de huidige tijd

- Aemulatio: er werd getracht het klassieke voorbeeld te overtreffen. 

De Rederijkers

De literaire (amateur)kunstenaars van deze tijd zijn de rederijkers: zij wilden hun kunst technisch zo perfect mogelijk maken. 

Ze bewijzen de gemeenschap diensten, vooral met gelegenheidsverzen. 

Ze concurreren met de muziekwerkeld, vooral in hun voordrachten. 

Ze organiseren zich in kamers die onderling wedstrijden houden. 

Brug tussen middeleeuwen en renaissance

De rederijkers sloegen een brug tussen de middeleeuwen en de renaissance. Dit deden ze op drie manieren: 

Ze zich laten inspireren door klassieke voorgangers. 

Eerbied voor kunst en literatuur zorgen voor nieuwe kunstopvattingen. 

Ze maken nieuwe denkbeelden (bijvoorbeeld die van Erasmus) bekend onder het volk. 

Literaire vormen

Literaire vormen die populair zijn in de renaissance zijn: 

Epigram of puntdicht: 2 tot 4 geestige regels met een verrassend einde. 

Aforisme of spreuk: korte, krachtige zin met een levensles erin. (Haastige spoed is zelden goed)

Essay: korte prozatekst van hooguit tien kantjes, waarin de schrijver zijn mening geeft over een actuele kwestie. 

Lofdicht of ode: gedicht waarin een persoon op prijzende wijze wordt toegesproken. 

Bekendste literaire vormen

Over het sonnet, de emblematie en het renaissancetoneel (komedie en tragedie) komen we later uitgebreid te spreken. 

Aan de slag

Lees nu de theorie op pagina 27 en maak opdracht 10 tot en met 15 op pagina 37 van je reader.