H8 Atomen en Straling: korte les en herhaling H8.3

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k, g
• Leerjaar 3

Planning tot PTA

1. H8.1 "Atomen als stralingsbron"  instr., HW voorkennis
2. H8.2 "Radioactief verval" Instr., HW 8.1
3. H8.3 "Straling gebruiken"  Instr., HW 8.2
4. H8.4 "Bescherming tegen straling"  Instr., HW 8.3
5. Herh H8 Atomen en Straling, HW 8.4
6. HW Diagnostische toets H8 Atomen en Straling
7. Herhaling H5 Licht + bespreking opdracht licht
8. HW Diagnostische toets H5 Licht
9. PTA H5 en H8: Datum 21 juni 2022

Opbouw atoom

Proton

• Kern
• Positief geladen
  
• Kan niet verplaatsen
  
• 1 Massa

Neutron

• Kern
  
• Niet geladen
  
• Kan niet verplaatsen
  
• 1 massa

Elektron

• Negatief geladen
  
• Kan verplaatsen
  
• Geen massa 

• Een verbinding is een molecuul dat uit verschillende soorten atomen bestaat; bv CO2
• Een element is een stof die je niet verder kunt ontleden, omdat hij helemaal uit één soort atomen bestaat; bv C en O (periodiek systeem)

Samengevat

Isotopen

• Atomen van één element hebben hetzelfde aantal protonen in de kern, maar kunnen een verschillend aantal neutronen hebben

• het atoomnummer is hetzelfde, maar het massagetal is anders bij isotopen
  

• de chemische eigenschappen van zwaardere isotopen zijn bijna hetzelfde!
  

          => moeilijk van elkaar te scheiden

grootste getal = Protonen + Neuronen = massagetal

kleinste getal = Protonen = atoomnummer

Instabiele kernen

Een radioactieve isotoop heeft atoomkernen die instabiel zijn. 

Op het moment dat zo'n atoomkern verandert, zendt deze een kleine hoeveelheid straling uit. !

Halveringstijd (halfwaardetijd)

Na de halveringstijd:

- is de helft van de instabiele atoomkernen verdwenen 

(deze zijn vervallen en een ander soort atoom geworden)

- is de hoeveelheid straling ook met de helft verminderd            (er blijven steeds minder instabiele kernen over)

Halfwaardetijd

Halfwaardetijd jodium-123: 2 uur

Halfwaardetijd Uranium-235: 704 miljoen jaar

H8.3 Straling gebruiken

Leerdoelen:

• Je kent de drie soorten straling en je weet hun doordringend vermogen van elk van de straling

• Je kunt beschrijven op welke manier gammastraling wordt toegepast bij medisch onderzoek en waarom gammastraling de beste keuze is

• Je kunt beschrijven hoe kankergezwellen worden bestraald van buitenaf en van binnenuit

Soorten kernstraling

Alfa straling 

• afsplitsen He-atoom

Bètastraling

• afsplitsen Elektron 

Gammastraling

• geen deeltje; elektromagnetische straling

Toepassing Medische wereld

Onderzoek               Behandeling

Röntgenfotografie                    Uitwendig bestralen

- thoraxfoto                               Inwendig bestralen

- Mammografie

- Angiografie

- CT-scan

PET-scan

Medisch onderzoek

1. een tracer wordt in je lichaam gespoten

2. de tracer verspreidt zich door je lichaam en komt aan bij het orgaan dat onderzocht moet worden

3. de gammastraling die de tracer uitzendt komt je lichaam uit en kan met een camera geregistreerd worden

Medisch onderzoek

PET scan

Eerst wordt een tracer (radioactieve stof) die in je lichaam gespoten.  Bijvoorbeeld  radioactief Jodium

Bepaalde organen nemen de tracer op. 

Het  radioactieve Jodium zendt straling uit,

door de straling te meten kan de PET-scan zichtbaar maken welke delen van de organen slecht werken. 

Met een PET-scan kun je ook kankercellen zichtbaar maken. 

Uitwendig bestralen

• Straling breekt cellen af
• Gezonde cellen zoveel mogelijk "sparen"
  
• Radioactive bron beweegt om lichaam => gezond weefsel om kankergezwel wordt zoveel mogelijk gespaard. 
• Ivm vanuit buitenaf => lichaam zelf is niet radioactief.

Zelfstandig aan het werk

GT: Maak H8.3 opg 1 t/m 10 (6 overslaan). p.223

Kader: Maak H8.3 opg 1 t/m 10 (7 overslaan). p. 220