5.1 Circulatiesystemen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

5.1 Circulatiesystemen

Herhaling domein Aarde

Stof 4v (par. 1, 2 en 3)

Lesdoel

• Begrijpen hoe de stralingsbalans, de atmosferische circulatie en de oceanische circulatie werken. 

Stralingsbalans

Stralingsbalans:

In- en uitstraling zonlicht

Afhankelijk van:

• dichtheid van het wolkendek
• breedteligging
• lengte dag en zonnestand

in dynamisch evenwicht

-> versterkt broeikaseffect

Aarde straalt meer langgolvige straling uit dan dat het aan kortgolvige straling ontvangt. 

-> broeikaseffect weerkaatst langgolvige straling

Verdeling warmte

• Grote verschillen tussen instraling.
  
• Verdeling warmte door wind en zeestromen.
  

Atmosferische circulatie

Atmosfeer

De luchtlaag rond de aarde.

Opgebouwd uit: N2, O2, H2O, broeikasgassen en vaste deeltjes. 

-> Broeikasgassen

-> Atmosferische circulatie

Hoge- en Lagedrukgebieden

Corioliseffect

 

Corioliseffect

NH: rechts

ZH: links

nl.wikipedia.org

Atmosferische circulatie

Wet van Buijs Ballot:

1. lucht stroom van hoge druk naar lage druk
   
2. De wind heeft een afbuiging door het corioliseffect

NH -> rechts, ZH -> links

Kou- en warmtefront

Moesson?

Passaten en moessons

Passaat: wind tussen 30 graden en evenaar

Moesson: omgebogen passaat

Oceanische circulatie: zeestromen

Thermohaliene circulatie

ENSO

ENSO: El Niño - Southern Oscillation

El Niño: oceanische deel

Southern Oscillation: atmosferische deel

Southern Oscillation

Zuidelijke oscillatie: voortdurende verandering van het luchtdrukverschil tussen Indonesië en Peru

Normale situatie: 

Lagedrukgebied boven Darwin, hogedrukgebied boven Tahiti.

Noordoostpassaat en Zuidoostpassaat.

Overheersende windrichting: O -> W

Index positief = normale situatie, Index negatief = SO

esminfo.prenhall.com

La Niña

Oostelijke wind -> zeestroom van Peru naar Indonesië

Kust Peru: opwellend koud diepzeewater

-> koelt lucht af

-> hogedrukgebied boven Peru

Indonesië en Australië: aanvoer warm water

-> warmt lucht op

-> Sterker lagedrukgebied -> veel neerslag

Versterke situatie: La Niña, grotere drukverschillen met sterkere stromingen en passaten. 

Southern Oscillation

Veranderde situatie:

• Lagedrukgebied boven Darwin wordt heel zwak, dus er is niet echt lage druk (weinig verschil).
  
• Sterker lagedrukgebied boven Tahiti.
• Passaten verzwakken of verdwijnen
• Kans op een westenwind.  
  

El Niño

Normale systeem/La Niña draait om.

Drukverschillen minderen, passaten verzwakken/verdwijnen

Ergste geval: omdraaien windrichting. 

Westenwind -> westelijke zeestroom.

Peru: geen opwellen koud water, geen visvangst, neerslag leidt tot overstromingen. 

Indonesië: weinig neerslag, bosbranden. 

examenopgaven

Gebruik de atlas.
In de Zuid-Chinese Zee overheerst in een deel van het jaar een koude
stroming en in een ander deel van het jaar een warme stroming.
1p 22 Geef aan waardoor deze wisselende stromingen ontstaan.

Zeestromen worden aangedreven door verschillen in temperatuur en
zoutgehalte.
1p 9 Welke exogene kracht speelt ook een rol in de aandrijving van
zeestromen?

Een van de natste plaatsen in Afrika is de stad Douala in Kameroen. Het
hele jaar door valt hier veel neerslag. In de periode mei-augustus is de
hoeveelheid neerslag echter nog groter dan in de overige maanden.
Geef eerst aan waardoor in Douala het hele jaar door veel neerslag valt.

Beschrijf vervolgens het ontstaan van de nog grotere hoeveelheid
neerslag in Douala in de periode mei-augustus.

Gebruik de atlas.
In de zeeën ten noorden van Siberië verschilt het zoutgehalte in de zomer van dat in de winter
Beschrijf de wijze waarop dit verschil in zoutgehalte ontstaat.

Opdrachten

Maak 

Hoofdstuk 5

§ 1