11.5-1 De nieren V5 2223

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 11.5 De nieren deel 1

Doel en begrippen 11.5

Je leert de anatomie van je nieren

Je leert hoe je nieren stoffen uitscheiden

Functie van de nieren

Uit het lichaam (bloed) verwijderen van afvalstoffen (zoals ureum), overtollige zouten, overtollig water en lichaamsvreemde stoffen (afbraakproducten van medicijnen).

Bouw van de nieren

In de buikholte, bloedtoevoer door de nierslagader, afvoer door de nierader.

Urineleiders voeren

aangemaakte urine

af naar blaas

Blaas voert urine af

door de urinebuis/ plasbuis

Bouw van de nieren

Nier bestaat uit nierschors, 

niermerg en nierbekken.

Een functionele eenheid 

van een nier heet nefron.

Bouw van de nieren

Je hebt in elke nier 1,3*10⁶

^nefronen.

^{Nefron begint in de schors,} 

^{lus naar het merg, terug naar}

^{de schors en dan richting} 

^nierbekken.

Secundair actief transport

Wanneer het transport

afhankelijk is van een

investering van 

energie elders

(glucose) heet dit ook

wel secundair actief

transport.

BINAS 85C

Kapsel van Bowman/ glomerulus

In het kapsel van Bowman wordt een deel van het bloedplasma uit de bloedvaten geperst. 

-> voorurine (180 l per dag)

Afvoer via nierbuisje

Kapsel van Bowman/ glomerulus

De bloedvaten in het kapsel van Bowman zijn sterk vertakt: glomerulus.

De bloedvatwanden hebben hier poriën-> er kan in korte tijd veel bloedplasma door.

Kapsel van Bowman/ glomerulus

Extra hoge bloeddruk in de glomerulus door verschil diameter tussen aan- en afvoerend slagadertje -> ultrafiltratie

Kapsel van Bowman/ glomerulus

In het filtraat/ de voorurine zitten: water, glucose en andere voedingsstoffen, zouten, ureum, andere afvalstoffen.

Bloedcellen, bloedplaatjes, plasma-eiwitten, micellen blijven in het bloed.

Voorurine -> urine

In het filtraat/ de voorurine zitten: water, glucose, zouten, ureum, andere afvalstoffen.

1. Glucose en andere voedingsstoffen moet weer terug in de bloedbaan.

2. Water en zouten moeten deels weer terug in de bloedbaan.

3. Ureum en andere afvalstoffen moeten in de voorurine blijven.

4. Extra H+ ionen moeten naar de voorurine (om te voorkomen dat bloed te zuur wordt)

Vormen van transport in nieren

Gefaciliteerd transport: via eiwitpoorten.

passief: kost geen energie (ATP)

actief: kost energie (ATP)

Osmose: passief transport van water als gevolg van osmotische druk/ verschil in osmotische waarde (= hoeveelheid opgeloste stoffen).

Osmotische waarde in de nier

Laag in de nierschors 

(ongeveer gelijk aan 

bloedplasma en 

weefselvloeistof)

Hoog het het niermerg

Vormen van transport in nieren

Cotransport: meerdere stoffen door dezelfde poort, gecombineerd.

Symport: dezelfde kant op

Antiport: verschillende kanten op

Eerste gekronkelde nierbuisje

Wat zie je in de BINAS?

Eerste gekronkelde nierbuisje

Glucose, aminozuren, vitamines, hormonen, K+, Na+ en Cl- worden mbv (actief) transport weer terug het bloed in gepompt (terugresorptie/ reabsorptie)

Water volgt door osmose (80%). Ook (colloid) osmotische druk (bloedeiwitten)

Eerste gekronkelde nierbuisje

Cellen van de nierwand geven NH₃ af, dit vormt in de voorurine NH₄⁺ (met een H⁺ ion) wat  dan niet meer terug kan -> bloed minder zuur maken.

Lis van Henle (dalend)

Wat zie je in de BINAS?

Lis van Henle (dalend)

Cellen in dit deel bevatten veel waterkanalen en geen transportkanalen voor andere stoffen.

Osmose zorgt voor terugresorptie water in de weefselvloeistof
.

Hoe dieper in het niermerg, hoe hoger de osmotische waarde van de omgeving.

Lis van Henle (stijgend)

Wat zie je in de BINAS?

Lis van Henle (stijgend)

Dun deel: passief transport Na+ en Cl-  naar buiten: osmotische waarde weefselvloeistof stijgt.

In dit deel wordt ook ureum uit de weefselvloeistof gehaald.

Dikke deel: actief transport van Na+ en Cl-.

Géén transport van water!

Tweede gekronkelde nierbuisje

Wat zie je in de BINAS?

Tweede gekronkelde nierbuisje

Actief transport van 2K+ naar binnen (ín de voorurine), 3Na+ naar buiten (naar weefsel/ bloed).

Tweede gekronkelde nierbuisje

Water volgt door osmose.

Opname H⁺ in voorurine en afgifte van HCO₃^- reguleren pH van het bloed

Verzamelbuisje

Wat zie je in de BINAS?

Verzamelbuisje

Waterkanalen zorgen voor terugstromen water in het bloed.

Door de osmotische gradient blijft dit gebeuren van schors tot merg.

Verzamelbuisje

Onderste deel is permeabel voor ureum. Hierdoor wordt de osmotische waarde van het niermerg hoog gehouden.

Actieve uitscheiding van NaCl

-> osmotische waarde weefselvloeistof stijgt: terugresorptie van water agv osmose

Doel 11.5

Je hebt  de anatomie van je nieren geleerd

Je hebt geleerd hoe je nieren stoffen uitscheiden

BINAS 85A Nieren

BINAS 85B Samenstelling bloedplasma en urine

BINAS 85C Niereenheid/ nefron

Begrippen 11.5

voorurine, nierschors, niermerg, nierschors, urineleider, urineblaas, urinebuis, nefronen, glomerulus, kapsel van Bowman, ultrafiltratie, gekronkelde nierbuisje, lis van Henle, verzamelbuisje, terugresorptie, colloïd osmotische waarde waterkanalen

Huiswerk

Doorlezen Paragraaf 11.5

 Maken opdracht 1, 3, 4, 5, 7