wk 42: formuleren

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Wat we gaan doen:

Formuleren:

• We herhalen kort de theorie achter samentrekkingen en maken enkele oefeningen hierbij.
• Je leert dat zinnen altijd symmetrisch moeten zijn en hoe je een zin zo moet maken
• Je leert hoe onoverzichtelijke zinnen ontstaan en wat je moet doen om ze overzichtelijk te maken.

Samentrekkingen

Bij een samentrekking kort je een zin in. Overbodige zinsdelen (omdat zij meerdere keren in een zin worden genoemd), laat je weg. 

Maike gaat naar de stad en Maike gaat dan naar haar oma 

Maike gaat naar de stad en daarna naar haar oma. ('Maike gaat' wordt twee keer overbodig genoemd en wordt weggelaten in de nieuwe zin.)

Je mag op 3 momenten samentrekken:

1. Als het gedeelte dat je weglaat dezelfde functie heeft als het gedeelte dat blijft staan (in beide delen bijvoorbeeld een lijdend voorwerp)
2. Als het gedeelte dat je weglaat dezelfde vorm heeft als het gedeelte dat blijft staan (enkelvoud / meervoud)
3. Als het gedeelte dat je weglaat dezelfde betekenis heeft als het gedeelte dat blijft staan.

Symmetrie

Symmetrische zinnen zijn wat langere zinnen die gelijk zijn opgebouwd. Als je in een 'spiegel' zou kijken, zo de zin gespiegeld dezelfde opbouw moeten hebben. Voorbeeld:

Voorbeeld 1:
Ik loop elke dag tien kilometer hard voor mijn conditie en         voor de lijn. 

Door in beide gedeeltes van de zin het woordje 'voor' te gebruiken, zorg je voor dezelfde opbouw. 

Voorbeeld 2: 

Men zegt dat het veel gaat regenen, maar       men zegt zoveel. 

Als je in het eerste gedeelte 'men' als onderwerp pakt, pak je 'men' ook in het tweede gedeelte als onderwerp.

In de volgende dia's bespreken we zinnen die niet symmetrisch zijn en hoe je deze moet verbeteren

Geen symmetrie: 

Het is noodzakelijk om streng te controleren op belastingfraude en dat er aan oplichters flinke boetes worden uitgedeeld.

In het eerste gedeelte wordt de opsomming gestart met 'om te' maar in het tweede gedeelte staat dat niet.

Goede zin (2 mogelijkheden):

Het is noodzakelijk om streng te controleren op belastingfraude en      om flinke boetes uit te delen aan oplichters.

Het is noodzakelijk dat er streng gecontroleerd wordt op belastingfraude en      dat er aan oplichters flinke boetes worden uitgedeeld.

Voor extra uitleg bekijk je de presentatie in de volgende dia.

Onoverzichtelijke zinnen

In sommige zinnen staan bepaalde zinsdelen die eigenlijk bij

elkaar horen te ver uit elkaar. Zo wordt een zin onoverzichtelijk en verandert de betekenis (wat soms hilarisch kan zijn).

1. De auto reed tegen een boom waarin drie dames zaten.
2. Het vliegtuig vloog door de wolken met slechts enkele passagiers.
3. Volgende week denkt de weervrouw dat het ‘s nachts niet meer zal vriezen.

De 3 zinnen in de vorige dia gaan we nu herformuleren tot een juiste zin. Delen die bij elkaar horen, zetten we dichter bij elkaar in de zin.

Zin 1: De auto reed tegen een boom waarin drie dames zaten. (Nu zitten er drie dames in de boom, die horen inderdaad in de auto te zitten. Zet 'drie dames' dus bij 'de auto'.)

Juiste zin: De auto waarin drie dames zaten reed tegen een boom. 

Het vliegtuig vloog door de wolken met slechts enkele passagiers.

Volgende week denkt de weervrouw dat het ‘s nachts niet meer zal vriezen.

Zin 2: Het vliegtuig vloog door de wolken met slechts enkele passagiers. (Nu bevatten de wolken slechts enkele passagiers)

Juiste zin: Het vliegtuig met slechts enkele passagiers vloog door de wolken.  

Ook juist: Het vliegtuig vloog met slechts enkele passagiers door de wolken. --> 'met slechts enkele passagiers' staat in deze zin nog steeds dicht bij 'het vliegtuig' en levert geen betekenisverschil op. 

Volgende week denkt de weervrouw dat het ‘s nachts niet meer zal vriezen.

Zin 3: Volgende week denkt de weervrouw dat het ‘s nachts niet meer zal vriezen. (Nu denkt de weervrouw dit over een week, maar 'volgende week' hoort niet bij het denken maar bij het vriezen.)

Juiste zin: De weervrouw denkt dat het volgende week ‘s nachts niet meer
zal vriezen. 

Of:

Volgende week zal het 's nachts niet meer vriezen, denkt de weervrouw.

Leerstof voor onderdeel formuleren:

• congruentie / incongruentie
• Contaminatie
• Onjuiste herhaling
• Tautologie
• Pleonasme
• Contaminatie
• Dat/als-constructie
• Dubbele ontkenning
• foutieve verwijswoorden

• foutieve samentrekking
  
• symmetrie
• beknopte bijzinnen
• inversie
• onoverzichtelijke zinnen
• verkeerd woordgebruik

De gekleurde onderdelen zijn behandeld.

Oefenen.......

Met de kennis die je nu hebt, zou je de volgende oefeningen moeten kunnen maken in Drive --> formuleren:

oefening 3: congruentie en samentrekkingen

oefening 5: diverse fouten

oefening 6: diverse fouten

oefening 7: diverse fouten

Afsluiting

Huiswerk volgende week: 

Leesboek meenemen

Je hebt de dia's uit deze les afgerond en komt met gerichte vragen tijdens de volgende les (voor zondagavond 20.00 mailen).