Nederlands p3 jl1 Lezen en luisteren

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Lezen/luisteren - les 1

Teksten verkennen

Tekstdoelen

Tekstsoorten

Tekstopbouw

Onderwerp en deelonderwerpen

Hoofdgedachte

Tekstdoelen

Welke tekstdoelen zijn er?

Tekstdoelen

Elke tekst heeft een doel. Er zijn verschillende tekstdoelen:

• informeren
• overtuigen
• activeren/overhalen 
• amuseren
• instrueren

Tekstsoorten

Tekstsoorten

Ttekstdoelen	Uitleg	Tekstsoort
Informeren	De schrijver wil de lezer informatie geven. Dit zijn vooral feiten.	Nieuwsbericht, artikel, informatiefolder
Instrueren	De schrijver legt uit hoe je iets moet doen, vaak d.m.v. stapjes..	Recept, handleiding
Overtuigen	De schrijver wil de lezer overtuigen van zijn mening. Hierbij gebruikt hij argumenten.	Klachtenbrief
Activeren	De schrijver wil dat de lezer iets gaat doen.	Advertentie
Amuseren	De schrijver wil de lezer vermaken.	Gedicht, verhaal, boek

Sleep de tekstsoorten naar het juiste tekstdoel

Informeren

Activeren

Overtuigen

Amuseren

Welke tekstsoort hoort bij welk doel?

Instructieve tekst

Betogende tekst

Informeren

Overtuigen 

Instrueren 

Informatieve tekst

verhalende tekst - amuseren

informerende tekst - informeren

betogende tekst - overtuigen

instructieve tekst - instrueren

Lees- en luisterstrategieën

Lees- en luisterstrategieën

Je kunt op verschillende manieren  een tekst lezen of naar een spreker luisteren. Je lees- of luisterstrategie hangt af van het doel waarmee je leest of luistert:

Lees- of luisterdoel

De tekstsoort en het doel van de tekst  achterhalen 

Achterhalen wat de hoofdzaken van het verhaal zijn 

De tekst goed begrijpen

Bepaalde informatie opzoeken

Lees- of luisterstrategie 

Verkennend lezen

Globaal lezen of luisteren 

   Intensief lezen of luisteren

Gericht  lezen of luisteren

Welke leesstrategie pas je toe?
De bonusfolder van de Albert Heijn

1. verkennend
2. intensief
3. globaal
4. gericht

Welke leesstrategie pas je toe?
E-mail van je docent met daarin een opdracht voor jou

1. Globaal
2. Intensief
3. Gericht
4. Verkennend

Wat doe je met globaal lezen?

1. De hele tekst lezen
2. Je leest alleen de titel
3. Je 'scant' belangrijke woorden en zinnen
4. Je bekijkt alleen de plaatjes

Tekstindeling

Opmaak in teksten

Een tekst staat op een bepaalde manier op papier of online. 

Het heeft een bepaalde opmaak (lay-out). 

De titel, de tussenkopjes, de lettergrootte, het gebruik van kolommen en tekstkleur bepalen de opmaak.

Beeld in teksten

Bij de opmaak horen ook afbeeldingen (tekeningen, schema's, (land)kaarten, tabellen, grafieken en diagrammen.

Een beeld kan verschillende functies hebben:

- afbeelding bedoeld om de aandacht van de lezer te trekken

- afbeelding bedoeld om nieuwe informatie aan de tekst toe te voegen

- afbeelding nodig om de tekst duidelijker te maken

Bekijk en lees de tekst.

Wat zijn belangrijkste doelen van deze advertentie?

1. Overhalen van consument om bio-kip te kopen, supermarkt bewegen om verkoop van bio-kip te starten.
2. Bewust maken van consument om geen plofkip te kopen, supermarkt bewegen om verkoop van bio-kip te stoppen.
3. Overhalen van consument om bio-kip te kopen, supermarkt bewegen om verkoop van plofkip te stoppen.
4. Bewust maken van consument om geen plofkip te kopen, supermarkt bewegen om verkoop van plofkip te stoppen.

Voor wie is deze advertentie vooral bedoeld?

1. voor mensen die kip eten
2. voor mensen die kip kopen in de supermarkt
3. voor mensen die vegetariër zijn
4. voor mensen die vlees eten

Welke functie heeft de afbeelding in deze tekst?

1. de aandacht trekken
2. nieuwe informatie toevoegen
3. tekst duidelijker maken

Tekstopbouw

Bijna alle teksten zijn op dezelfde manier opgebouwd. Ze bestaan uit een:

- Inleiding

- Kern

- Slot

Inleiding - middenstuk - slot

Inleiding (kort): de lezer kennis laten maken met het onderwerp. Door: belangstelling wekken, nieuwsgierig maken. (meestal één alinea)

Middenstuk: hierin wordt alle informatie gegeven. Het onderwerp wordt uitgebreid besproken en van verschillende kanten belicht. (meerdere alinea's) 

Slot (kort): het afronden van de tekst. Vaak een samenvatting of conclusie.

Middenstuk

• Dieper ingaan op onderwerp uit inleiding.
• Bestaat uit deelonderwerpen.
• Iedere alinea één onderwerp.

Slot

Het belangrijkste uit de tekst wordt herhaald

Krantenberichten hebben vaak geen slot

Inleiding

Kern

Slot

Welk stukje tekst past het best bij de inleiding?

inleiding

Iedereen voelt zich weleens onzeker. Omdat je denkt dat je er niet goed uiziet of dat je er niet bij hoort. Zorg dat je zekerder van jezelf wordt!

We zullen uitleggen hoe dat precies zit. Avondmensen beginnen pas laat op gang te komen. Ze snappen niet dat anderen aan het eind van de dag moe zijn.

Zorg dus dat je altijd de waarheid vertelt. Pas als je mentor weet wat er echt is gebeurd, kan hij je helpen het probleem op te lossen.

Welk stukje tekst past het best bij het middenstuk?

middenstuk

Iedereen voelt zich weleens onzeker. Omdat je denkt dat je er niet goed uiziet of dat je er niet bij hoort. Zorg dat je zekerder van jezelf wordt!

We zullen uitleggen hoe dat precies zit. Avondmensen beginnen pas laat op gang te komen. Ze snappen niet dat anderen aan het eind van de dag moe zijn.

Zorg dus dat je altijd de waarheid vertelt. Pas als je mentor weet wat er echt is gebeurd, kan hij je helpen het probleem op te lossen.

Welk stukje tekst past het best bij het slot?

slot

Iedereen voelt zich weleens onzeker. Omdat je denkt dat je er niet goed uiziet of dat je er niet bij hoort. Zorg dat je zekerder van jezelf wordt!

We zullen uitleggen hoe dat precies zit. Avondmensen beginnen pas laat op gang te komen. Ze snappen niet dat anderen aan het eind van de dag moe zijn.

Zorg dus dat je altijd de waarheid vertelt. Pas als je mentor weet wat er echt is gebeurd, kan hij je helpen het probleem op te lossen.

Onderwerp en hoofdgedachte

Onderwerp:
In één of meerdere woorden (zo kort mogelijk) zeggen waar de tekst over gaat.

Hoofdgedachte:

Een samenvatting van de tekst in één zin. Dus: wat wil de schrijver jou in één zin vertellen?

Aan de slag

• Ga naar het lesmateriaal van NU Nederlands.
• Koppel je aan de klas. Klascode: 99914
• Maak de opdrachten 1 tot en met 5 en de extra opdrachten van 1.2 Doel en hoofdgedachte.

Aan de slag