HC1 Steden en Burgers - Vlaanderen en Brabant

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Historische Context 1

Steden en Burgers in 

de Lage Landen

1250-1700

1.1 & 1.2: Vlaanderen en Brabant vormen het economische zwaartepunt van de Lage Landen.

Syllabus op: examenblad.nl

Belangrijk!

Doelen

• Drie veranderingen in Europa in de Late Middeleeuwen noemen;
• Drie oorzaken van de verstedelijking in de Lage Landen noemen;
  
• Verklaren waarom het economisch zwaartepunt in Vlaanderen en Brabant lag;
  
• De dynamiek tussen adel-patriciërs en ambachtslieden-boeren toelichten a.d.h.v. Guldensporenslag;
• Aangeven waardoor het zwaartepunt verschoof van Atrecht naar Brugge naar Antwerpen naar Holland;
• Aangeven welke taken stedelingen van de adel en geestelijkheid overnamen (HW);
  
• Aan de hand van centralisatie en particularisme de strijd tussen Bourgondiërs en steden uitleggen (Volgende week).
  

Bij 1.1 en 1.2

Leg uit wat het leenstelsel is.

Opkomst van 

Steden en Burgers

Drie fasen:

1) Uitruil tussen heer en stad (12e & 13e eeuw).

Steden krijgen stadsrechten in ruil voor erkenning heer en belastingen.

2) Conflict tussen patriciaat en het gemeen (14e & 15e eeuw).

Vlaamse poorters en boeren vergroten hun zelfstandigheid ten koste van elite.

3) Conflict tussen steden en vorst (15e & 16e eeuw).

Vorsten proberen het bestuur te centraliseren.

Stadsrechten

Steden willen van hun verplichtingen aan de landsheer af.

De steden verzoeken de landsheer (koning/graaf/hertog) om de stadsrechten.

Stadsrechten zorgen voor (meer) zelfbestuur.

De landsheer geeft deze in ruil voor erkenning, belastingen en loyaliteit (steun bij een eventuele oorlog).

Stadrechten houden in:

- geen verplichtingen tegenover de grootgrondbezitter,

- zelf bestuur en rechtspraak regelen,

- zelf mogen bepalen wie poorter is en wie niet.

Opdracht

Maak W1 op blz. 50.

Jaarmarkten en verzorginsgebied

Steden vormden het centrum van een verzorgingsgebied. Alles op economisch en politiek gebied in de omgeving stond in het teken van de stad.

Steden organiseerden jaarmarkten, grote markten van soms enkele weken, en stemden die ook op elkaar af.

Kooplieden konden daardoor van de ene markt naar de volgende.

Via Brugge konden spullen uit Italië en Spanje (en dus uit Azië)  via deze jaarmarkten de Lage Landen bereiken.

Opdracht

1) Lees blz. 31 'Patriciërs en adel komen tegenover ambachtslieden en boeren te staan'.

2) Maak een bevolkingspiramide van de stedelijke bevolking in je schrift .

N.B. bedenk een realistisch percentage voor de 'werklozen' op basis van de tekst.

Guldensporenslag

11 juli 1302

Situatie:

De Franse koning (Filips de Schone) wil het graafschap Vlaanderen volledig inlijven. De Vlaamse steden hebben in de ~200 jaar daarvoor allerlei privileges (via stadsrechten!) gekregen waardoor het een vrijwel autonome regio is geworden. De graaf van Vlaanderen (Gwijde van Dampierre) staat aan de kant van de steden.

De stedelijke elite sluit zich aan bij de Franse koning. De ambachtslieden en boeren bij de Vlaamse graaf.

Guldensporenslag

11 juli 1302

Veldslag:

De Vlamingen vermoorden op gruwelijke wijze de Fransen (ongebruikelijk voor die tijd) en winnen de strijd.

De slag is vernoemd naar de gouden sporen van de Franse ridders die na de veldslag gevonden werden.

Gevolg:

- Vlaanderen bleef onafhankelijk (wat voor grote economische groei bleef zorgen),

- voortaan zouden ridders (te paard) militair gezien veel minder belangrijk worden.

Opdracht

Maak W5 op blz. 51

Atrecht > Brugge > Antwerpen

<1300:

Atrecht was vóór 1300 het economische centrum van de Lage Landen. Door zijn lakennijverheid en ligging in de buurt van de jaarmarkten in Frankrijk.

Vanaf 1300:

Omdat handel overzee belangrijker werd, neemt vanaf 1300 Brugge die positie over. 

Vanaf 1500:

Nadat schepen steeds groter werden en van verder kwamen (nieuwe wereld) nam vanaf ongeveer 1500 Antwerpen die positie over vanwege de grotere haven en aanvaarroutes.

Leg uit waarom het economisch zwaartepunt in Vlaanderen en Brabant lag.

Schrijf op wat je deze les geleerd hebt.

Schrijf op wat je nog niet helemaal goed begrepen hebt.

Doelen

• Drie veranderingen in Europa in de Late Middeleeuwen noemen;
• Drie oorzaken van de verstedelijking in de Lage Landen noemen;
  
• Verklaren waarom het economisch zwaartepunt in Vlaanderen en Brabant lag;
  
• De dynamiek tussen adel-patriciërs en ambachtslieden-boeren toelichten a.d.h.v. Guldensporenslag;
• Aangeven waardoor het zwaartepunt verschoof van Atrecht naar Brugge naar Antwerpen naar Holland;
• Aangeven welke taken stedelingen van de adel en geestelijkheid overnamen (HW);
  
• Aan de hand van centralisatie en particularisme de strijd tussen Bourgondiërs en steden uitleggen (Volgende week).
  

Bij 1.1 en 1.2