5.2 De overheid en de economie

• Economie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Hfst 5.2 MAVO leerjaar 4

Voorkennis:

Aan het einde van de Les.....

• het verschil tussen een planeconomie en een vrijemarkteconomie
• wat een sociale markteconomie is
• door welke instellingen de overheid geadviseerd wordt
• welk gevolg economische groei voor burgers en de overheid heeft
• hoe de overheid tijdens een recessie de economie kan stimuleren

Planning:

intro

zelfstandig werken

To do:

opg: 1 t/m 9

nakijken

herhalingsopdrachten (blz 156) of plusopdrachten (blz 158)

Formatieve toets 5.2 Lesson-up

Marktwerking

• Particuliere sector 
• Aanbieders concurreren met elkaar                                                  in  prijs en/of kwaliteit 
• Lage prijs? → producenten moeten lage kosten hebben
• Hoge kwaliteit? → telkens producten verbeteren + service

Planeconomie

• GEEN marktwerking
• Voorbeeld: Noord-Korea, Vietnam en Cuba

Overheid bepaalt...

1. Wat er geproduceert wordt 
2. Hoeveel er geproduceert wordt 
3. Door wie er geproduceert wordt 
4. Tegen welke prijs er geproduceert wordt

Vrijemarkteconomie

• Vraag & aanbod bepaalt de prijs
• De overheid grijpt niet in met wet- en regelgeving
• Volledige marktwerking
• V.S. lijkt hier op
• Nergens helemaal → overal een overheid die maatregelen neemt 

Sociale markteconomie

• Vraag & aanbod bepaalt de prijs
• De overheidkan wel ingrijpen met wet- en regelgeving.
• Grotendeels marktwerking

Sociale markteconomie

Taken van de overheid

• zorgen voor veiligheid (politie en leger)
• gezondheidszorg (ziekenhuizen)
• sociale zekerheid (uitkeringen)
• zorgen voor volkshuisvesting (wonen)
• zorgen voor onderwijs

Wie geeft raad?

• CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek)
• Verzamelt informatie over economische veranderingen of de bevolkingssamenstelling.
  
• CPB (Centraal Planbureau)
• Onderzoekt de mogelijke gevolgen van economische maatregelen van de overheid.
  
• SER (Sociaal Economische Raad)
• Geeft advies over sociaal-economische onderwerpen zoals werkgelegenheid, lonen en uitkeringen

De economie groeit

Het bbp (bruto binnenlands product) = 

de totale waarde van de productie in een land.

Als de productie stijgt, neemt het bbp toe.

Je spreekt dan van economische groei.

Als de winsten van bedrijven en de inkomens van

werknemers toenemen, stijgt het nationaal inkomen.

De economie groeit

Economische groei bezorgt de overheid:

• meer inkomsten (btw, inkomstenbelasting, vennootschapsbelasting)
  
• minder uitgaven (minder uitkeringen door lagere werkloosheid)
  

De economie krimpt

Bij een recessie

• is de economische groei twee kwartalen achter elkaar lager dan in de voorgaande periode
  
• lager dan gemiddeld
  

Er is een economische crisis

• als een recessie langere tijd duurt
  
• als het bbp krimpt
  

De economie krimpt

De overheid kan de economie stimuleren door:

• te investeren in de infrastructuur
  
• de inkomstenbelasting te verlagen
  
• (vernieuwende) bedrijven subsidie te geven
  
• te investeren in verbetering van het onderwijs