reductiedeling + (kruisingsvraagstukken)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Welkom

Ga rustig zitten en pak je boek van 3VMBO Deel A.

Vorige les?

Wat weet je nog?

Deze les

Belangrijke begrippen:
- homozygoot, heterozygoot
-dominant, recessief, intermediair
- kruisingsvraagstukken

Planning

- Klassikale herhaling: meiose en mitose

- uitleg

- Klassikale oefenvragen

- Maken toetsopdrachten via biologiepagina of werkboekopdrachten

Chromosomen 23 paar

DNA zit in de celkern

en is meestal niet opgerold: losse draden

Wanneer wel opgerold?

Gewone celdeling= mitose

De cel splitst zich. De chomosomen worden gekopiëerd. 
Beide dochtercellen hebben dezelfde chromosomen

Chromosomen met informatie over hetzelfde onderdeel vormen een paar

Ze zijn dus niet hetzelfde!
Maar bevatten informatie over dezelfde dingen.

1 van papa
1 van mama

De celkern van de zaadcel en de celkern van de eicel smelten samen

Beide bevatten 23 chromosomen.

Deze vormen paren.

1 van man, 1 van vrouw = 1 paar

kind heeft 46 chromosomen

De geslachtscellen hebben dus maar de helft van het aantal chromosomen!!!

van ieder paar 1

aantekening

Het ontstaan van eicellen en zaadcellen verloopt door reductiedeling, ook wel meiose genoemd.
Tijdens de meiose worden de paren gesplitst.

0

homozygoot

Per eigenschap heb je 2x informatie.
Deze kan gelijk zijn. 
Dan ben je homozygoot voor deze eigenschap

Voorbeeld

Voor een eigenschap heb je 2 varianten: Gen A of gen a

Als je homozygoot bent voor deze eigenschap heb je dus als genotype:
- of AA
- of aa

Heterozygoot

Je kunt ook van beide ouders een verschillend gen erven.
Je bent dan heterozygoot voor deze eigenschap.

Voorbeeld

Voor een eigenschap heb je gen A of gen a.

Als heterozygoot heb je dan als genotype:  Aa

Checkvraag:

Een gen heeft 2 varianten: R en r

- Schrijf het genotype op van een homozygoot
- Schrijf het genotype op van een heterozygoot

Welke kleur haar (fenotype)?

Welke kleur haar(fenotype)?

Dominant of Recessief

B  =  zwart haar = dominant
b = blond haar = recessief

Wanneer iemand het dominante gen B heeft, 
zal deze persoon zwart haar hebben.
Ook als hij heterozygoot (Bb) is. 
Het gen voor zwart haar is Dominant.

Welke kleur haar( fenotype)?

Checkvraag

Bij cavia's is kort haar (R) dominant over lang haar (r)

-Wat is het genotype van een cavia met lang haar?
-Welke genotypes kan een cavia met kort haar hebben?

rr

Rr of RR

Kruising! Volgende les!

Hoe zien de jonkies eruit? 
Stap 1: de genotypes opschrijven

- Stel de kortharige cavia is heterozygoot.

P =    Genotype x  Genotype

Hoe zien de jonkies eruit?
Stap 1

P=      Rr   x rr

Stap 2: welke geslachtscellen kunnen ze maken?

Rr                        x                          rr
R of r                                              r

Stap 3: kruisingsschema

Stap 4: conclusies

Jonkies worden F1 genoemd.
Je schrijft op wat de verhouding is in het fenotype  van de jongen

De jongen: F1

F1           1/2 kortharig    en    1/2 langharig


           verhouding:  Kort  1 : 1 lang          

Aantekening:

Stap 1: genotype x genotype

Stap 2: welke geslachtscellen kunnen ze maken
Stap 3: kruisingsschema met mogelijke geslachtscellen
Stap 4: conclusie voor F1

Intermediair

Wanneer geen van beide dominant is. Het fenotype is een mengvorm van beide.

Bijvoorbeeld blauwe ogen+ bruine ogen = groene ogen.

Andere schrijfwijze:
Ba + Br = BaBr

Oefenvraag 1

Joost is drager voor het gen van een erfelijke ziekte. Hij is getrouwd met een vrouw die zelf ook drager is. Hoe groot is de kans dat zij een ziek kind zullen krijgen?

Oefenvraag 2

Bij mensen is het gen voor bruine ogen dominant over het gen van blauwe ogen. De vader van Juul en Jacques heeft blauwe ogen. Moeder heeft bruine ogen. Juul heeft blauwe ogen.

Hoe groot is de kans dat Jacques bruine ogen heeft?

Oefenvraag 3

Het gen voor kleurenblindheid is een recessief gen op het X chromosoom. 

a) Leg uit waarom jongens meer kans hebben op kleurenblindheid

b) Davids moeder is kleurenblind. Hoe groot is de kans dat hij zelf ook kleurenblind is?

Oefenvraag 4

De bloemen van het leeuwenbekje  komen voor in paars (ApAp),

wit (AwAw) en de intermediaire kleur roze: (ApAw).
Een paars en een roze leeuwenbekje worden gekruisd. Wat is de verhouding van de nakomelingen?

Aan de slag!

Oefentoets via biologiepagina