1.3 deel 4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

1.3 deel 1

HC Burgers en steden in de Lage Landen

par 1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

1.3 deel 4

'Protectionisme t/m Van Gouden naar Zilveren Eeuw''

Beredeneer of je de ontwikkeling die de schilderijen hiernaast, uniek voor Amsterdam kunt noemen.

1. Ja is uniek
2. Nee is niet uniek

Leg uit dat je het tafereel van hiernaast kan beschouwen als een uiting van Aristocratisering

Van gouden eeuw

naar zilver eeuw

Vrede van Munster

'Is er in tijden van vrede wel een stadhouder en een leger nodig?'

• Tijdens het twaalfjarig bestand werd er bezuinigd op het leger wat leidde tot een conflict tussen stadhouder Maurits en raadspensionaris Oldebarneveldt. Het conflict werd beëindigt in het voordeel van Maurits en Oldebarneveldt verloor zijn hoofd.

• 1646 (vrede van Munster) laait de discussie weer op. Het einde van de de opstand betekent een gevaar voor stadhouder Willem II (en zijn groupies: oranjegezinden)

• Willem II wil Amsterdam bezetten, maar sterft helaas vroegtijdig.
  

Wat zouden de tegenstanders van de stadhouder (staatsgezinden) na zijn dood beslissen?

1. Een nieuwe loyale stadhouder kiezen
2. De zoon van Willem II benoemen tot stadhouder
3. Het ambt van stadhouder compleet afschaffen
4. Een stadhouder buitendienst benoemen (alleen actief in oorlogstijd)

Stadhouderloos tijdperk vanaf 1650

Volgens regenten na oorlog geen stadhouder meer nodig

Stadhouder Willem II stierf plotseling in 1650

Regenten besloten daarop geen nieuwe stadhouder aan te stellen en Johan de Witt werd raadpensionaris

Welvaart in de Republiek

Nederlanders werden de vrachtvervoerders van Europa en producten uit alle werelddelen te koop in Republiek. Dit leverde welvaart op.

Protectionisme

• Einde van de opstand betekende nog meer economie groei voor de Republiek

• Engeland wil hier een stokje voor steken met de Act of Navigation: 1651 'goederen mogen alleen vervoerd worden op Engelse schepen of op schepen die uit hetzelfde land afkomstig waren als de lading'

• Dit leidt tot drie zee-oorlogen tussen de Republiek en Engeland.

• Frankrijk komt met een gelijksoortig beleid mercantilisme; zoveel mogelijk van de wereldeconomie bemachtigen door protectionistische maatregelen en staatsmonopolies (protectionisme)
  

Betekenen de protectionistische maatregelen het einde van de gouden eeuw voor de Republiek?

1. Ja
2. Nee

Nederland in oorlog

Na de 80 jarige oorlog raakte Nederland verwikkeld in 3 oorlogen met Engeland.

Eerste oorlog is onbeslist.

Tweede oorlog wint Nederland.

Derde oorlog 1672 is het rampjaar van Nederland. (Fransen, Duitsers en Engelsen).

Waarom gaat het vanaf 1648 minder goed met de Republiek?

1650

STAATSGEZINDEN

ORANJEGEZINDEN

Volgens een Nederlands gezegde was "het volk redeloos, 

de regering radeloos en het land reddeloos"

1672

stadhouder

X

Het Rampjaar 1672

• Tijdens de derde Engelse zeeoorlog tussen de Republiek en Engeland ging het flink mis!
• Engeland sloot een geheim verbond met Frankrijk, Keulen en Munster

 en ze vielen de Republiek aan!

1672: rampjaar

• Lodewijk XIV sluit een verbond met Engeland en de bisdommen Münster en Keulen

• Op zee weet Admiraal de Ruyter de gezamenlijk Frans-Engelse vloot tegen te houden

• Maar het landleger was sinds de afschaffing van het ambt van stadhouder verwaarloosd.

• Raadspensionaris de Witt werd als schuldige aangewezen dat hij teveel bezig was met handelsbelangen > gelyncht werden zij op het binnenhof tentoongesteld.

• Willem III werd benoemd tot stadhouder en door de Zuiderzee onder te laten lopen stopte hij de Franse opmars
  

Wat zou het rampjaar hebben betekent voor het politieke klimaat in Nederland?

1. Er werd alleen een stadhouder benoemd, de raadspensionaris werd afgeschat
2. De stadhouder werd tot koning Willem I gekroond
3. Zowel de stadhouder als de raadspensionaris werden afgeschaft alle macht kwam bij de Staten-Generaal te liggen
4. De stadhouder bleef en er werd een nieuwe raadspensionaris benoemd

"Het volk redeloos, 

de regering radeloos en het land reddeloos."

Angst

Het volk is boos op de gebroeders de Witt, omdat ze geen geld aan het leger hebben uitgegeven en ze willen daarom Oranje terug. Willem III wordt dan stadhouder en de gebroeders de Witt worden dan gelynched.

Van Gouden naar Zilveren eeuw

• Londen neemt de dominante handelspositie van Amsterdam over

• Aanhoudende oorlog tegen Lodewijk XIV drukt de economie verder > toenemende belasting > koopkracht neemt af.
  

• Regenten investeren minder in handel en nijverheid (te risicovol) > maar in huizen en kunst.

• Geen periode van armoede, maar een sterke terugval (een zilveren eeuw).
  

Vanaf de 7e eeuw een belangrijke handelsplek in Vlaanderen

Nam in 12e eeuw de dominante handelspositie over

Door concurrentie op de Hanze en verzanding van de 'Swin' werd deze stad het handelscentrum van Europa

Door de Spaanse Furie verloor deze stad zijn handel, waarna deze stad als handelscentrum werd beschouwd

Hoogmoed zorgde ervoor dat deze stad zijn troepen niet op orde had en verloor door protectionisme de handel aan deze stad:

Plaats de volgende steden op de juiste plek:

Brugge

Londen

Antwerpen

Atrecht

Amsterdam

Maak de verschillen tussen Oranjegezinden en staatsgezinden duidelijk door in te gaan op hun standpunten over:

de Vrede van Münster;

grote handelswinsten;

het belang van een sterke vloot;

het belang van een sterk landleger;

de periode zonder stadhouder (1650-1672);

de moord op de gebroeders De Witt.

1.3 deel 1

HC Burgers en steden in de Lage Landen

par 1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw

1.3 deel 4

'Protectionisme t/m Van Gouden naar Zilveren Eeuw''

Vul de samenvattingsposter aan, voor zover mogelijk is.

1.3 deel 1

Huiswerk:

HC Burgers en steden in de Lage Landen

par 1.3 Amsterdam in de Gouden Eeuw