H7: de bijvoeglijke naamwoorden I+II en de zelfstandige naamwoorden II

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden

Hoe worden de zelfstandige naamwoorden ingedeeld?

Wat is er bijzonder aan de zelfstandige naamwoorden in het Latijn?

Tot nu toe leerden wij klasse I, welke verbuigingsgroepen zitten daarin?

1. 1
2. 2
3. 1 en 2
4. 1, 2 en 3

In klasse I, verbuigingsgroep 1 zitten...

1. de vrouwelijke woorden
2. de mannelijke woorden
3. de onzijdige woorden
4. mannelijke en onzijdige woorden

In klasse I, verbuigingsgroep 2 zitten...

1. de vrouwelijke woorden
2. de mannelijke woorden
3. de onzijdige woorden
4. mannelijke en onzijdige woorden

Wat is het modelwoord voor klasse I, verbuigingsgroep 1?

Wat is het modelwoord voor klasse I, verbuigingsgroep 2, mannelijk?

Wat is het modelwoord voor klasse I, verbuigingsgroep 2, onzijdig?

bijvoeglijke naamwoorden

- functie?

De verstandige kinderen letten goed op.

De luidruchtige buurman is vervelend.

Ik hoor de spinnende kat.

Ik koop rode schoenen.

Ik geef een boeket aan mijn lieve moeder.

bijvoeglijke naamwoorden

- vorm?

De verstandige jongen let goed op.

Het verstandige meisje let goed op.

De verstandige kinderen letten goed op.

- Nederlands: verandert niet of weinig

- Latijn: nauwkeurig!!!

Congruentieregel

Een bijvoeglijk naamwoord past zich aan aan het zelfstandig naamwoord waarbij het hoort in naamval, getal en geslacht.

bonus, bona, bonum = goed

De bijvoeglijke naamwoorden van de eerste klasse, volgen volledig de verbuiging van de zelfstandige naamwoorden van de eerste klasse.

Dus: ... 

                          m. enk.    vr. enk.    o. enk.    m. mv.    vr. mv.    o. mv.

Nominatief      US                A            UM               I               AE            A

Accusatief       UM               AM        UM             OS            AS            A

Genitief                 I                 AE             I               ORUM     ARUM    ORUM

Datief                    O                AE            O               IS              IS             IS

Ablatief                O                A               O               IS              IS             IS

de zelfstandige naamwoordendans

de tweede klasse

Verschil met klasse I?

rex, regem

mons, montem

victor, victorem

pater, patrem

sol, solis

Welk verschil zien jullie tussen deze woorden en de woorden van klasse I?

de tweede klasse

verbuigingsgroep 3:

modelwoord voor mannelijk én vrouwelijk: 

rex, regis

modelwoord voor onzijdig: 

nomen, nominis

Verschil met klasse I

1.  de stam verandert -- genitief enkelvoud

2.  geslacht zie je niet aan de uitgang van nominatief enkelvoud

DUS: nieuwe modelwoorden + andere uitgangen dan in klasse 1

Model m+ vr.: rex, regis 

                                        Enkelvoud                           Meervoud

Nominatief:               rex                                           reg-es

Accusatief:                reg-em                                  reg-es

Genitief:                       reg-is                                    reg-um

Datief:                           reg-i                                       reg-ibus

Ablatief:                       reg-e                                      reg-ibus

Model o.: nomen, nominis

.                                        Enkelvoud                           Meervoud

Nominatief:               nomen                                  nomin-a

Accusatief:                nomen                                  nomin-a

Genitief:                      nomin-is                              nomin-is

Datief:                          nomin-i                                 nomin-ibus

Ablatief:                      nomin-e                                nomin-ibus

Bijvoeglijke naamwoorden II

Worden op dezelfde manier verbogen als de zelfstandige naamwoorden van klasse II, behalve:

- nom. en acc. onz. mv.: -IA (i.p.v. -a)

- gen. mv.: -IUM (i.p.v. -um)

- abl. enk.: -I (i.p.v. -e)

fortis - ingens

- bijvoeglijke naamwoorden met 1 uitgang in nom. enk.: 

ingens, ingens, ingens

- bijvoeglijke naamwoorden met 2 uitgangen in nom. enk.: fortis, fortis, forte

- bijvoeglijke naamwoorden met 3 uitgangen in nom. enk.:

celer, celeris, celere

het model fortis

                     M. e.           Vr. e.          O. e.            M.mv.        Vr. mv.          O. mv.

Nom.       fortis           fortis          forte         fortes         fortes          fortia

Acc.         fortem        fortem      forte          fortes         fortes         fortia

Gen.         fortis           fortis         fortis         fortium      fortium      fortium

Dat.          forti             forti            forti           fortibus     fortibus      fortibus

Abl.           forti             forti            forti           fortibus     fortibus      fortibus

het model ingens

                     M. e.           Vr. e.          O. e.            M.mv.            Vr. mv.                   O. mv.

Nom.       ingens         ingens      ingens      ingentes           ingentes       ingentia

Acc.         ingentem    ingentem   ingens   ingentes          ingentes       ingentia

Gen.         ingentis       ingentis     ingentis   ingentium     ingentium    ingentium

Dat.         ingenti           ingenti       ingenti     ingentibus     ingentibus   ingentibus

Abl.          ingenti           ingenti       ingenti     ingentibus     ingentibus  ingentibus

Combinaties van zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden gebeuren over de klassen heen!

Geef de genitief meervoud van rex

1. Regis
2. Regem
3. Regum
4. Regibus

Geef de accusatief meervoud van mater

1. Matris
2. Matre
3. Matres
4. Matribus

Geef de datief enkelvoud van nomen

1. Nomen
2. Nominis
3. Nominibus
4. Nomini

Geef de ablatief meervoud van mons

1. Montem
2. Monti
3. Montes
4. Montibus

Geef de datief meervoud van mons

1. Montem
2. Monti
3. Montes
4. Montibus

Geef de ablatief enkelvoud van mors

1. Morti
2. Morte
3. Mortem
4. Mortis

Geef de accusatief enkelvoud van crudelitas

1. Crudelitatem
2. Crudelitates
3. Crudelitatum
4. Crudelitati

Geef de genitief enkelvoud van pes

1. Pedem
2. Pedes
3. Pedis
4. Pedibus