intro en par 1.1 en 1.2 Tijd van burgers en stoommachines

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Burgers en stoommachines

Ontdekkingsplaat

1.1 De industriële revolutie 

Lesdoelen:

Je kunt vijf gevolgen noemen van de industrialisatie op economisch gebied.

Je kunt drie oorzaken van de industrialisatie van Groot-Brittannië noemen en beschrijven hoe en wanneer de industrialisatie van Nederland begon.

Je kunt vier gevolgen van de industriële revolutie noemen die niet economisch zijn.

Industriële Revolutie

• De overgang van kleinschalige handmatige productie naar grootschalige machinale productie

• Tussen 1750-1900 begonnen in Engeland (als gevolg van de bevolkingsgroei)

van kleinschalige handmatige productie...

... naar grootschalige machinale productie

Ontstaan van het kapitalisme

Ondernemers kregen veel vrijheid om de winst te maken die ze wilde maken

Engeland industrialiseert als eerste

• Vernieuwingen in de landbouw -> meer voedsel
•  Meer mensen
• Grotere vraag naar kleding
• Grondstoffen (steenkool, ijzererts) beschikbaar
• Goedkope arbeiders

Gevolgen van de industriële revolutie

• Mensen trokken van het platteland naar de stad = verstedelijking
• Er kwam een grote groep arbeiders ipv boeren
• Het landschap veranderde (kanalen en spoorlijnen)
• Het milieu werd vervuild

Al die veranderingen samen noemen we de industriële revolutie. 

De periode na 1800 heet daarom ook wel de moderne tijd

1.1 De industriële revolutie 

Lesdoelen:

Je kunt vijf gevolgen noemen van de industrialisatie op economisch gebied.

Je kunt drie oorzaken van de industrialisatie van Groot-Brittannië noemen en beschrijven hoe en wanneer de industrialisatie van Nederland begon.

Je kunt vier gevolgen van de industriële revolutie noemen die niet economisch zijn.

 1. Veel mensen trokken van het platteland naar de mijnen en fabrieken, op zoek naar werk. Daardoor groeiden bestaande steden snel en ontstonden nieuwe steden. Dat heet verstedelijking.

2. Er ontstond een nieuwe groep mensen in de samenleving: de arbeiders. Dat zijn mensen die werk doen in een fabriek. De arbeiders hadden geen eigen land of bedrijf meer, maar deden voor een laag loon eenvoudig werk in de fabrieken.

3. Het landschap veranderde sterk. Bij steenkoolmijnen kwamen fabrieken. Ook werden er spoorwegen en kanalen aangelegd.

4. Het milieu raakte op grote schaal vervuild. Alle fabrieken hadden bijvoorbeeld rokende schoorstenen, die vuile lucht uitstootten. Sinds kort weten we dat de verbranding van steenkool zorgt voor broeikasgassen. Deze gassen veroorzaken de opwarming van de aarde. Deze opwarming is dus ook een van de gevolgen van de industrialisatie.

Wat is de juiste volgorde?

1. huisnijverheid, stoommachine, industrie, watermolens.
2. watermolens, huisnijverheid, industrie, stoommachine
3. watermolens, huisnijverheid, stoommachine, industrie
4. huisnijverheid, watermolens, stoommachine, industrie

Wat past bij industrialisatie?

arbeiders

fabrieken

Engeland

huisnijverheid

Welk begrip past bij deze afbeelding?

Welk begrip past bij de afbeelding?

1. Industriele revolutie
2. huisnijverheid
3. stoommachine
4. kapitalisme

De industriele revolutie begon in Engeland omdat

1. Daar de meeste fabrieken waren
2. zij beschikten over grondstoffen
3. De Engelsen fabrieken stichtten in kolonien
4. er te weinig mensen op het platteland leefden

Wat was GEEN reden om Twente als industriegebied aan te wijzen?

1. De ervaring met huisnijverheid
2. De goedkope arbeid
3. De gunstige ligging bij rivieren
4. De gunstige ligging weg van de Randstad

Welk begrip hoort bij deze betekenis?
Een economisch systeem waarbij alles draait om bezit van geld; fabrikanten proberen zoveel mogelijk winst te maken.

1. Industrialisatie
2. Kapitalisme
3. Industriële Revolutie
4. Monarchie

Kinderarbeid

• Goedkoper dan volwassenen.
• Nauwelijks onderwijs gehad.
• Noodzakelijk voor onderhoud gezin.

1.2 Leven in een industriestad

Je kunt de werk- en leefomstandigheden van arbeiders beschrijven.

Je kunt de werk- en leefomstandigheden van de gegoede burgerij beschrijven.

Je kunt twee belangrijke ideeën noemen die liberalen in de 19e eeuw hadden op het gebied van bestuur en economie.

Leefomstandigheden

• Kleine en slechte woningen
• Veel gezinsleden
• Slecht voedsel
• Slechte hygiëne zorgt voor ziektes als cholera en TBC
• Hoog kindersterftecijfer door slechte voeding kinderen.

Leefomstandigheden

• Kleine woningen.
• Veel gezinsleden.
• Slecht voedsel 
• Hoge kindersterfte (arbeidersvrouwen gaven geen borstvoeding).
• Slechte hygiëne zorgt voor ziektes als cholera en TBC.


• Drankmisbruik

Het leven van de burgerij

• Wie het kon betalen (de gegoede burgerij), woonde ver weg van de fabrieken.
• Dit waren vooral fabriekseigenaren, advocaten of bankiers
•  In buitenwijken met grote huizen en tuinen
•  Onder de gegoede burgerij kwam de middenklasse die een opleiding hadden gehad (winkeliers, onderwijzers, kantoorpersoneel)
• Kinderen uit deze twee groepen gingen naar school en de vrouwen werkten niet

Het liberalisme

• In de politiek waren de liberalen aan de macht in Nederland
• Het liberalisme was een politieke stroming die opkwam voor vrijheid en kapitalisme
• De regering moest zich volgens hen zo min mogelijk bemoeien met de economie
• Daardoor konden fabriekseigenaren zelf de lonen en prijzen bepalen
• Ze vonden dat alleen rijken mochten kiezen
• Wel vonden ze grondrechten voor iedereen belangrijk (b.v: vrijheid van meningsuiting)

Aan de slag! 

• Indien je moeite hebt met de uitleg: Lees/luister

par 1.2 en vat in eigen woorden samen.

• Maak par 1.2

EXAMENVRAAG

Vanaf 1870 kwamen er in Nederland steeds meer fabrieken. In deze fabrieken gingen veel kinderen werken.
Geef één argument van een voorstander en één argument van een tegenstander van kinderarbeid in fabrieken.
Doe het zo:
voorstander: ... (geef één argument) 

tegenstander: ... (geef één argument)

Tegenstanders

Het werk in fabrieken is ongezond/riskant/vermoeiend voor kinderen. Kinderarbeid zou niet nodig moeten zijn om het inkomen van volwassenen aan te vullen. Kinderen hebben recht op onderwijs. De werktijden zijn te lang.

Voorstanders

Kinderen zijn goedkope arbeidskrachten. Kinderen kunnen het geringe gezinsinkomen aanvullen / het gezin lijdt minder armoede. Kinderen kunnen het fijne handwerk verrichten dat door volwassenen niet gedaan kan worden. Het is gezond om op jonge leeftijd lichamelijke arbeid te verrichten.