Observeren Signaleren en Rapporteren - Herkennen van non-verbale signalen

• Beroepsorientatie
• MBO
• Studiejaar 1

Observeren Signaleren en Rapporteren

Herkennen van non-verbale signalen

Deel 1

90 minuten

Aanwezigheidsregistratie

Aanwezigheid zal door de docent geregistreerd worden. Aanwezigheid kan meerdere malen tijdens de les worden gedaan. Bij vroegtijdig verlaten van de les, zonder geldige reden, zal je op 'ongeoorloofd afwezig' staan. 

Ben je te laat? Geef dit dan door aan het einde van de les aan de docent. Dit is jouw verantwoordelijkheid. 

Energizer

Er zijn 4 basis emoties. Deze kun je herkennen aan de non-verbale uitstraling van een persoon.

Welke ken jij al?

Programma

Deel 1:

1. Lesdoelen

2. Terugblik vorige les

3. Theoretische gedeelte over:

herkennen van non-verbale signalen

4. Verwerkingsopdracht BOOM

5. Afsluiting les

Deel 1: 90 min (2 x45 min)

5 min. Welkom en AWR

5 min. Energizer

3 min. lesdoelen

10 min Terugblik vorige les

2 min. Programma

20 min  Theoretische gedeelte

20  min  Leeropdrachten 6

15 min Nabespreken opdracht

10 min Afsluiting les en huiswerk

90 min. totaal

Lesdoelen

Aan het einde van deze les kun jij:

- Je herkent non-verbale signalen bij de ander.

 - Je kan betekenis geven aan non-verbale signalen.

Waar denk je aan bij non-verbale communicatie?

Communicatie

Je communiceert altijd, vaak onbewust. 

Verbale communicatie en non-verbale communicatie vullen elkaar aan.

De taal van het lichaam is een belangrijk onderdeel van persoonlijke communicatie tussen jou en de cliënt.

Non-verbale signalen in het werkveld

Het opmerken van bijzonder gedrag is binnen je beroep een belangrijke vaardigheid. 

Je signaleert en speelt in op hetgeen wat je ziet. 

Hetgeen je ziet is een onderdeel van non-verbale communicatie. 

Vijf communicatiecategorieën 

1. peri-verbaal
2. para-verbaal
3. infra-verbaal
4. supra-verbaal
5. pre-verbaal  

Peri-verbaal = tijd en ruimte hebben invloed op gedrag (lift - open ruimte is ander gedrag)
Para-verbaal = hoe je iets zegt (toon/ boodschap gelijk aan elkaar)

Infra-verbaal = zaken die onbewust een rol spelen (geuren en kleuren) 

Supra-verbaal = uiterlijk 

Pre-verbaal = lichaamstaal 

Onder welke categorie valt de volgende foto? 

infra verbaal

Onder welke categorie valt de volgende foto? 

supra verbaal 

Onder welke categorie valt de volgende foto? 

pre-verbaal 

Ingaan op verschillende mimiek en interpretatie hiervan. 

Non-verbale communicatie 

Communicatie zonder woorden, denk aan: 

Gebaren

Gezichtsuitdrukking

Aanraking

Lichaamshouding 

Een mail schrijven is een vorm van:

1. Non-verbale communicatie
2. Verbale communicatie

Aan welke manier van communicatie kun je zien hoe het met iemand gaat?

1. Verbale communicatie
2. Non-verbale communicatie

Je werkt als begeleidster op een dagbesteding. Jasmijn is een van de cliënten. Normaal gesproken is Jasmijn een vrolijk en zeer aanwezige cliënt. Vandaag komt ze echter heel stil binnen en gaat rustig aan een tafeltje zitten.
Wat signaleer je? Welke actie onderneem je?

Non-verbale communicatie: stil, rustig zitten. 

Interpretatie = er is wat aan de hand

Actie = gesprek aangaan

Je werkt in de gehandicaptenzorg. Vandaag begeleid je Joke. Je helpt haar bij het wassen en aankleden. Tijdens het wassen valt je op dat ze kortademig is, ze lijkt benauwd te zijn. Wat doe je?

non verbale communicatie: kortademig 

Actie: 

Vragen ( & doorvragen)

Bespreken collega

Huisarts 

Casus 

Tina werkt als zorghulp in verpleeghuis Jaffa. Ze doet dit werk nu al weer drie jaar. Ze is in het verpleeghuis blijven werken nadat ze daar haar stage voor de opleiding medewerker maatschappelijke zorg heeft gedaan. Tina werkt op de afdeling langdurige zorg. Veel van de cliënten op de afdeling van Tina zijn volledig afhankelijk van de zorg die hun wordt geboden. Tina is vanochtend bezig met de persoonlijke verzorging van een cliënt. Mevrouw de Beers is pas opgenomen. Zij heeft een beroerte (CVA) gehad en moet op de douchebrancard worden gewassen.

Mevrouw de Beers kan door haar beroerte niet meer praten en haar wensen duidelijk maken.

Wanneer Tina samen met de stagiaire mevrouw de Beers op de brancard heeft geplaatst en met het wassen is begonnen begint mevrouw heel hard te krijsen. Het is Tina wel duidelijk dat mevrouw het niet prettig vindt dat zij wordt gewassen. Tina ziet echter ook dat er al behoorlijk wat vuil is vastgekoekt. In het haar van mevrouw zitten ook al wat vieze slierten waarin duidelijk resten van eten hebben gezeten. Tina twijfelt wat ze zal doen. Ze weet dat haar collega de vorige keer ook het probleem had. Deze heeft het wassen toen maar zonder te douchen gedaan.

De stagiaire van Tina kijkt ook erg verschrikt bij het doordringende gekrijs van mevrouw de Beers. Een collega komt ook al binnen om te kijken of er soms problemen zijn.

Iedereen is nog geschrokken van het bericht in de krant dat er pas in een ander verpleeghuis een cliënt ernstig is verbrand tijden het douchen.

Vragen: 

1. Welke non-verbale signalen lees je terug? 
   
2. Hoe interpreteer je de signalen? 
3. Welke actie ga je uitzetten? 

Check lesdoel!
Geef een omschrijving van non-verbale communicatie.

1. vrije observatie
2. gestructureerde observatie
3. intervalobservatie
4. contextuele observatie
5. protocollaire observatie

Check lesdoel!
Waar zou jij op kunnen letten als het gaat om non-verbale communicatie op jouw stageplek?

1. vrije observatie
2. gestructureerde observatie
3. intervalobservatie
4. contextuele observatie
5. protocollaire observatie

Check doelen - Afsluiting les - Huiswerk

Huiswerk voor de volgende les:

Voer je observatie uit op stage!

Deel 

45 minuten

Aanwezigheidsregistratie

Aanwezigheid zal door de docent geregistreerd worden. Aanwezigheid kan meerdere malen tijdens de les worden gedaan. Bij vroegtijdig verlaten van de les, zonder geldige reden, zal je op 'ongeoorloofd afwezig' staan. 

Ben je te laat? Geef dit dan door aan het einde van de les aan de docent. Dit is jouw verantwoordelijkheid. 

Programma

Deel 2:

1. Lesdoelen

2. Terugblik vorige les

• non-verbale communicatie

3. Observatieplan of rapportage Observatie

4. Lesdoelen check

5. Afsluiting les en huiswerk

Deel 1: 45 min

5 min. Welkom en AWR

2 min. Programma

3 min. lesdoelen

5 min. Terugblik

25 min Opdracht

5 minuten Lesdoelen check en afsluiting les/ huiswerk

45 min. totaal

Lesdoelen

Aan het einde van deze les kun jij:

 - non-verbale signalen herkennen bij de ander.

 - betekenis geven aan non-verbale signalen bij de ander.

- benoemen welke aandachtspunten er zijn bij het uitvoeren van een observatie n.a.v.  de ervaringen in het observeren van een medestudent.

- de theorie uit de lessen toepassen om zo verder te kunnen werken aan het observatieplan of het verwerken van de observatiegegevens.

Terugblik vorige les 

Bedenk in 5 tallen een korte sketch (van max. 1 minuut) waarin non-verbale communicatie naar voren komt. Wees creatief en grappig ;-)

Laat de sketch zien in de klas en laat raden welke non-verbale communicatie jullie laten zien!

5 minuten om sketch te bedenken, 1 minuut om uit te voeren. 

Uitvoeren Observatie - delen ervaringen

Met elkaar delen we de eerste observatie die inmiddels zijn uitgevoerd. Bespreek de onderstaande vragen klassikaal of in kleine groepen.

- Hoe is het gegaan?

- Wat was het doel van de observatie?

- Welke techniek/ methode heb je gebruik?

- Wat ging er goed?

- Wat ging er minder goed?

- Tips voor medestudenten of voor een volgende observatie?

De volgende slides bieden ruimte om verder te werken per groepje/ individu!

Observatieplan - peerfeedback

In twee of drietallen (voorkeur 3!) ga je aan de slag met de eerste 4 stappen van de eindopdracht.  
Studenten met geen stage worden bij de groep geplaatst zodat ze aan de slag kunnen met de aangepaste opdracht. 
1. Bespreek met elkaar welke cliënt je wil gaan observeren en waarom? (10 min) 

2. Ga aan de slag individueel.  Kijk of je stap 1 tot 4 al kunt invullen. Wat kun je wel al invullen wat nog niet? Probeer zoveel mogelijk in te vullen (20 min).

3. Daarna peer-feedback. Je geeft feedback op de eerste stappen van de ander. (10 min) 
Gebruik hierbij de volgende vragen:
- Is voor jou duidelijk wie hij/zij gaat observeren?
- Is de informatie objectief beschreven? 
- Is er een doel? 
- Heb je nog tips voor de observatievragen? 

Uitvoeren Observatie - schrijven van de rapportage

Onderzoek voor jezelf vast hoe je de rapportage van de observatie kan vorm geven op jouw stageplek!

Verdiep je in de schriftelijke en mondelinge rapportage.

- Lees voor jezelf in Boom uit het boek Communicatie en Gedrag - 

Thema 11 Rapporteren 11.1 en 11.2

Wat vond je van deze les?

😒🙁😐🙂😃

Tips? Tops?

Huiswerk

Lees voor de volgende les uit het boek Methodisch begeleiden, 

Thema 3.7  Vastleggen van informatie

Maak je observatie (plan - observatie - rapportage) zo ver mogelijk af!

Lesdoelen check