Thema 2 - Voeding en vertering

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Thema 2

Voeding en vertering

Basisstof 1

- Je kunt de functies van voedingsstoffen en voedingsvezel in voedingsmiddelen noemen

- Je kunt zes groepen voedingsstoffen noemen met hun functies en kenmerken

- Je kunt essentiële en niet-essentiële voedingsstoffen onderscheiden (VG)

Voedingsstoffen

• Bouwstoffen
• Brandstoffen
• Reservestoffen
• Beschermende stoffen

Vetten

Eiwitten

Koolhydraten

Water

Mineralen

Vitaminen

Indicatoren

• Voedingsstoffen aantonen
• Zetmeel - jodium
• Glucose - Fehling
• Vetten - Sudan 3
• Eiwit - Kopersulfaat en natronloog
• Vitamine C - DCPIP

Basisstof 2

- Je kunt de werking en functie van vertering, verteringssappen en enzymen beschrijven

- Je kunt de delen van een gebit noemen met hun functie

- Je kunt de werking en functie van de darmperistaltiek beschrijven

Vertering

• Grotere voedingsstoffen worden afgebroken tot kleinere verteringsproducten
• Mechanische vertering: voedsel in kleine stukjes verdelen waardoor het oppervlakte groter wordt
• Chemische vertering: verteringssappen met enzymen zorgen ervoor dat voedingsstoffen in je voedsel worden afgebroken tot steeds kleinere verteringsproducten

Enzymen

• In verteringssappen
• Laten reacties sneller verlopen
• Helpen met vertering voedingsstoffen 
• Sleutel-slot principe

Darmperistaltiek

• Slokdarm, twaalfvingerige darm, dunne darm, dikke darm, endeldarm
• Spieren kneden voedsel en bewegen het door verteringsstelsel

Basisstof 3

- Je kunt de functies en kenmerken van de delen van het verteringsstelsel noemen

- Je kunt de verteringssappen noemen met hun functies

Mondholte

• Tanden voor mechanische vertering
• Speeksel met amylase
• Amylase begint vertering zetmeel (koolhydraat) naar glucose

Maag

• Zoutzuur doodt ziekteverwekkers en activeert pepsine
• Pepsine begint vertering eiwitten naar aminozuren

12-vingerige darm

• Lever maakt gal, opgeslagen in galblaas en via galbuis naar twaalfvingerige darm
• Gal emulgeert vetten: maakt vetdruppeltjes kleiner

12-vingerige darm

• Alvleesklier maakt alvleessap
• Alvleessap bevat enzymen die eiwitten, koolhydraten en vetten afbreken
• Amylase en maltase: vertering zetmeel naar glucose
• Peptidase: vertering eiwitten naar aminozuren
• Lipase: vertering vetten naar glycerol en vetzuur

Dunne darm

• Groot oppervlak door plooien
• Wand dunne darm maakt darmsap, bevat enzymen voor vertering
• Eindproducten vertering: aminozuur, glucose, vetzuur, glycerol
• Door darmwand naar bloedvaten

Dikke darm

• Opname water
• Opname glucose afkomstig van cellulose (vezels)
• Appendix

Extra oefening: benoem de organen en enzymen

1. mond

2. speeksel / amylase

3. maag

4. zoutzuur

5. pepsine

6. 12-vingerige darm

7a. amylase

7b. peptidase

7c. lipase en gal

8. dunne darm

9. dikke darm

10. endeldarm

11. anus

12. lever

13. nieren 

Basisstof 4

- Je kunt met de Schijf van Vijf adviezen voor een gezonde voeding geven

- Je weet wat een gezond gewicht is en welke keuzen daaraan kunnen bijdragen

- Je kunt mogelijke oorzaken en gevolgen van eetstoornissen noemen en enkele voorbeelden geven

Schijf van vijf

Overgewicht en ondergewicht

Eetstoornissen

Basisstof 5

- Je kunt manieren beschrijven om voedselbederf tegen te gaan

• Voedselvergifitiging
• Conserveren
• Additieven

Basisstof 6

- Je kunt bij zoogdieren het verband aangeven tussen de voedselkeuze, de lengte van het darmkanaal en de kenmerken van het gebit

Basisstof 7

- Je kunt uitleggen dat minder vlees eten beter is voor de gezondheid en voor het milieu

Basisstof 8

- Je kunt de informatie op verpakkingen van voedingsmiddelen verklaren

Productinformatie

• THT- en TGT-datum
• E-nummer
• Voedingswaarde
• Ingrediënten

• Voedingsmiddelen en voedingsstoffen
  (eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen, vitaminen), functie voedingsstoffen (bouwstoffen, brandstoffen, reservestoffen, beschermende stoffen), indicatoren voedingsstoffen
• Vertering, verteringsproducten, verteringssappen, enzymen, darmperistaltiek, verteringsstelsel
• Gezonde voeding, schijf van vijf, energie, overgewicht en ondergewicht, BMI, eetstoornissen 
• Bederven en conserveren van voedsel, additieven
• Vegetariërs, veganisten
• Voeding en vertering zoogdieren
• Productinformatie

https:

https: