4.1 Inleiding van de levende natuur & 4.2 Prokaryoten

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?

Leerdoelen

• Je kunt het ordeningssysteem van organismen beschrijven en toepassen.
• Je kunt kenmerken van prokaryoten noemen. 

ordenen

je kan voorwerpen en organismen indelen in verschillende groepen of sorteren dit noem je ordenen.

bij ordenen verdeel je een verzameling in groepen met hetzelfde kenmerk.

Ordenen

Biologen ordenen aan de hand van gemeenschappelijke kenmerken. 

Ze delen ze op in groepen=

ORDENING

het leven op aarde

Tot op de dag van vandaag hebben wetenschappers zo'n 2,1 miljoen soorten beschreven, waaronder zo'n 1,5 miljoen dieren, 380.000 planten en 140.000 schimmels (zoals paddenstoelen). Bij die 2,1 miljoen in totaal zijn nog niet eens de bacteriën en andere microben opgeteld. En nog steeds worden nieuwe soorten ontdekt.

Geschiedenis van 

het leven op aarde

Geologische tijdschaal

Een geologische tijdschaal is een indeling van de geschiedenis van de aarde in geologische tijdperken.

Een geologische tijdschaal is verdeeld in tijdperken (era). In deze tijdperken is het leven op aarde ontwikkeld.

Elk tijdperk is onderverdeeld in periodes. Periodes kunnen weer zijn opgedeeld in tijdvaken

In een geologische tijdschaal geven getallen de tijd aan in miljoenen jaren geleden.

In de geologische tijdschaal hiernaast zie je hoeveel miljoen jaar geleden een periode begon en eindigde.

Welke kenmerken gebruikt men om het leven op aarde te ordenen?

domeinen

de eerste grote groepen die bij het indelen ontstaan zijn domeinen.

bacterie, archaea en eukaryoten zijn de 3 domeinen

bacterie en archaea kan je ook samen indelen bij de prokaryoten.

Organismen kun je indelen in 3 domeinen: 

• Archaea
  
• Bacteriën
  
• Eukaryoten
  

Eukaryoten kan je indelen in 4 rijken:

• Protisten
  
• Schimmels
  
• Planten
  
• Dieren
  

Organismen kun je indelen in steeds kleineren groepen

• Een domein (bv eukaryoten ) wordt ingedeeld in rijken 
• Een rijk wordt ingedeeld in stammen 
• Een stam wordt ingedeeld in klassen 
• Een klasse wordt ingedeeld in ordes
  
• Een orde wordt ingedeeld in families 
• Een familie wordt ingedeeld in geslachten 
• Een geslacht wordt ingedeeld in soorten 

Organismen kun je indelen in steeds kleineren groepen

Binaire naamgeving

Soorten krijgen een wetenschappelijke naam: de binaire naamgeving.

• Geslachtsnaam en soortaanduiding
• Geslachtsnaam is voorop, met grote letter
• Soortaanduiding is achterop, met kleine letter.

Bijvoorbeeld: Ursus arctos (bruine beer)

Binaire naamgeving

Geslachtsnaam + soortsaanduiding (+ ontdekker)

2 soorten madeliefjes:

Bellis perennis L.

Bellis azorica L.

uit hetzelfde geslacht

uit de familie van de composieten

Carolus Linnaeus

welke mezen zijn het meest aan elkaar verwant? 

Ondersoorten

Engels: subspecies

Drie namen in Latijnse naamgeving

Derde naam geeft

 een variëteit aan

Archea 

• Geen interne membranen
• Bevatten DNA en ribosomen
• Hebben 1 of meer zweepstaarten
• Lijken meer op eukaryoten dan bacteriën 
• Klein domein
• Extremofiel

Bacteriën 

• Eencellig
• Zonder interne membranen
• Even groot als archea 
• 1 circulair molecuul (zonder eiwitmoleculen)
• Plasmiden
• Deling

Betekenis voor de mens

• Nuttig en schadelijk
• Genetische modificatie

Virussen

• Kunnen bacterien infecteren
• Niet levend
• Geen cytoplasma of kernplasma
• Veel kleiner dan een bacterie (ongeveer 1/10)
• Kunnen zich niet zelfstandig voortplanten
• Bacteriofagen