ZTJ Welvaart 5.1 t/m 5.2

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welkom

vwo ECONOMIE  ||  2023-2024

Programma

• Vorige les
• Theorie
  
• Lesdoelen
• Aan de slag

Omschrijf de relatie tussen de begrippen deregulering en flexibele arbeid?

Waarom worden niet-vakbondsleden ook wel meelifters genoemd?

Welvaart meten

Vroeger: Economische groei

• Stijging bbp en reële bbp. 

Nu ook behoeftebevrediging die alle huishoudens samen ontlenen aan schaarse goederen en diensten. 

• Vrije tijd, productie informele sector, overheidsvoorzieningen. 

Wat is een tekortkoming van het bbp als indicator van welvaart?

5.2.2. Vrije tijd

Keynes voorspelde dat we in 2030 een werkweek van 15 uur zouden hebben. 

In vergelijking met 1975 heeft men gemiddeld 3 uur minder vrije tijd. 

Gek want; Werknemers geven aan liever vrije tijd te hebben dan een hoger inkomen. 

Keynes ging alleen van consumptie uit, maar hield geen rekening met ruilen over tijd. 

Waarom is sparen een voorbeeld van ruilen over tijd?

Wat is een voorbeeld van de informele sector?

5.2.3 Informele sector

Wettelijk en onwettelijk economische activiteiten die niet in de cijfers, zoals het bbp tot uitdrukking komen (vrijwilligerswerk, zwart werk). 

In ontwikkelingslanden is de informele sector relatief groot. 

5.2.4. kwaliteit van overheidsvoorzieningen

Kwaliteit overheidsvoorzieningen zoals 

• Infrastructuur
• Onderwijs
• Sociale zekerheid
• Gezondheidszorg

Risico en veiligheid --> corruptie 

5.3 Welvaartsbeleving

Verschilt per persoon en is subjectief. 

Zaken die mensen verschillend beleven: 

• Risico's, overheidspaternalisme, ongelijkheid en milieu. 
• Kunnen de welvaart negatief beïnvloeden. 

Nadelen ongelijkheid

Mensen met lage inkomens hebben noodgedwongen een hoge tijdvoorkeur en daardoor minder mogelijkheden --> vermogen opbouw, scholen of investeren. 

Hierdoor wordt potentie niet benut. 

Dure medische zorg is voor een grote groep dan minder toegankelijker --> welvaart van de hele samenleving wordt beïnvloed. 

Risico p64

Mens van nature risicoavers.

Oververzekeren

• Premies zijn hoog.
• Je ontvangt niet meer schadevergoeding als er iets gebeurd. 

Wat zijn externe effecten?

Leg uit waardoor ongelijkheid zorgt voor een lagere welvaart voor de maatschappij.

Overheidspaternalisme

De overheid corrigeert gedrag.

• Sommigen vinden dit prettig, anderen vinden het inperking van keuzevrijheid. 

Externe effecten beïnvloeden

• Belastingen, subsidies, wetgeving en campagnes. 

Waarom zijn subsidies een voorbeeld van overheidspaternalisme?

Milieu

Groot onderwerp in het welvaartsdebat. 

Doel: streven naar evenwichte en duurzame economische groei. 

Figuur 5.4 blz 65 

- Milieudruk en inkomen per hoofd

- Omslag punt

Arme landen

Economische groei zorgt voor minder illegale praktijken (houtkap en stroperij).

Rijke landen

Mensen gaan zich bekommeren om hun leefomgeving. Willen duurzamer leven. 

Bbp juiste maatstaf?

Na een milieu ramp neemt het bbp toe --> er worden productiemiddelen ingezet om de schade te herstellen. 

Groene bbp

• Bbp - de geschatte waarde van schade aan het milieu + de geschatte waarde van verbetering van milieu. 

Welzijn

Omvat de behoeftebevrediging die mensen ontlenen aan schaarse (= welvaart) en aan niet schaarse goederen. 

Wat wordt bij welzijn bedoelt met niet schaarse goederen?

Hoe meten we welzijn?

Nog lastiger dan welvaart. 

Waar wordt naar gekeken?

• Levensverwachting
• Lichaamslengte

Wordt veroorzaakt door: voeding, huisvesting, gezondheid, leefomgeving en vrije tijd. 

Samenhang welvaart en welzijn

Oorzaak en gevolg. 

Een hogere welvaart zorgt voor meer welzijn, maar ook andersom. 

Economische groei betekent een hogere welvaart, maar niet altijd welzijn. Vanaf een punt zijn vooral de niet-schaarse goederen de factoren die de groei van ons welzijn bepalen. 

Alternatieven voor het meten van welvaart

Groene bbp 

Human Development Index

World Happiness Report

Duurzame ontwikkelingsdoelen

Bruto Nationaal Geluk

--> Enzovoort. 

In Nederland brede welvaart

CBS

8 thema's

• welzijn (onderdeel welvaart), materiële welvaart, gezondheid, arbeid en vrije tijd, wonen, samenleving, veiligheid en milieu. 
• Hoe is de brede welvaart verdeeld onder bepaalde groepen in de samenleving?

Aan de slag

H5 maken en leren voor de toets

Klaar? Nakijken & doorwerken .

Wat wil je graag in de laatste economie lessen voor het SE doen?