4V Middeleeuwen, module 2, les 12

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

3.6 Toneel & 3.7 Rederijkers

Toneel

Vanaf 14e eeuw in steden bloeit het toneel;-> (semi) beroepsacteurs in de openlucht of zaal, werden betaald. Een paar acteurs vertolkten alle rollen.

In de stad -> verschillende soorten stukken opgevoerd. 

• geestelijk toneel, zoals Bliscappen van Maria. wereldlijk toneel, zoals: de vier abele spelen, Esmoreit, Gloriant, etc.-> over hoofse liefde & riddercultuur (-> aangepast aan de stedelijke mentaliteit) en een aantal korte kluchten (sotterniën). 
• 
  

In deze verhalen ligt de nadruk op liefde tussen man en vrouw, binnen het huwelijk. -> de hoofse liefde is overgenomen (annexatie) van de riddercultuur, maar aangepast (adaptatie) aan de stedelijke moraal. Voorbeeld Lanceloet vertegenwoordigt de losse

hofmoraal.
En Sanderijn , vertegenwoordigt de burgerlijke mentaliteit, de eerbare liefde binnen het huwelijk. ->Na een serieuze abele spele, komt sotternie, (korte klucht), komisch, omgekeerde wereld.

Rederijkerskamers

om rederijker te kunnen worden moest men over een zekere belezenheid beschikken en de taal goed beheersen

Rederijkerskamers

• ontstaan begin 15e eeuw;
• de dichters -> rederijkers;
• stedelijke verenigingen waar men literatuur beoefende.
• leden grotendeels afkomstig uit schrijvende beroepen: zoals onder-wijzers, notarissen, enz.;

• rederijkers werden bij feestelijke gelegenheden ingeschakeld;
  
• teksten bedoeld voor publieke voordracht, voor stedelijk publiek;
• de kamers spelen een opiniërende rol in de steden.

In veel steden waren rederijkerskamers.

Beroemde rederijkerskamer ->

De Fonteine uit Gent;  

Beroemde rederijkers waren: Anthonis de Roovere, Anna Bijns, Eduard de Dene. 

Men schreef: ernstig en  komisch toneel en gedichten.

• artistiek leider: gaf beginnend rederijkers les & schreef belangrijke toneelstukken. -> zorg voor ambachtelijke vaardig-heden & technieken.
• Rederijkerskamers organiseerden landjuwelen (toneelwedstrijden).
• 
  

Geliefde rederijkersdichtvorm: het refrein, gedicht van minimaal 4 strofen, een vaste slotregel per strofe, de stok.

Bekendste tekst uit rederijker-

tijd is: Mariken van Nieumeghen, rond 1515, begin 16e eeuw, gedrukt in Antwerpen. 

Een gedramatiseerde voorleestekst, met verzen en dialogen verlevendigde prozatekst; -> deze tekst stamt van de periode van de boekdrukkunst. in rederijkerskamers werd gediscussieerd over: humanisme en reformatie.