Paragraaf 9.5

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Oplossing en ontwikkeling: democratische rechtsstaat en democratisering

Paragraaf 9.5

Na deze les weet je ...

• ... op welke principes de democratische rechtsstaat leunt.
• ... welke kenmerken de rechtsstaat heeft.
• ... aan welke vereisten grootschalige democratieën moeten voldoen.
• ... wat het kernconcept democratisering inhoudt.

0

Democratische rechtsstaat

Liberté, egalité & fraternité!

Democratische rechtsstaat (politieke institutie)

1. Democratie
2. Rechtsstaat

Vrijheid en gelijkheid

In de politieke instituties democratie en rechtsstaat zijn de waarden vrijheid en gelijkheid te herkennen:

• 'One man, one vote' 
• Individuele rechten
• Gelijke behandeling

Rechtsstaat

Kenmerken van de rechtsstaat

1. Gelijkheidsbeginsel
2. Legaliteitsbeginsel
3. Onschuldpresumptie
4. Wetten worden democratisch goedgekeurd
5. Grondrechten voor burgers
6. Trias politica (scheiding der machten)

Democratie

Vereisten voor grootschalige democratieën

1. Vrijheid van meningsuiting
2. Vrijheid van vereniging
3. Inclusief burgerschap
4. Regelmatige vrije en eerlijke verkiezingen
5. Gekozen vertegenwoordigers controleren de regering
6. Toegang tot meerdere onafhankelijke informatiebronnen

Democratisering

Het proces van verandering van de machts- en gezagsverhoudingen door een grotere inspraak en medezeggenschap van degenen met minder macht.

Voorbeelden van democratisering:

• Uitbreiding kiesrecht
• Referenda
• Invoeren wijk- of leerlingenraad
• Uitbreiding sociale rechten voor meer burgers

Democratisering in stappen

Democratisering verwijst naar het proces waarbij er meer rechten komen voor mensen die dat eerst niet hadden.

Drie soorten grondrechten

1. Klassieke grondrechten (Vrijheidsrechten, zoals vrijheid van godsdienst)
2. Politieke rechten (Bijvoorbeeld: actief en passief kiesrecht)
3. Sociale rechten (Bijvoorbeeld: recht op onderwijs of sociale zekerheid)

Gebrek aan inspraak

Behoefte aan representatie

Creëren van de democratische rechtsstaat

Democratisering