KG - Levercirrose (icterus)

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

De Lever

Doelen van de les

• Aan het eind van de les kun je benoemen wat de lever doet. 
• Aan het eind van de les kun je benoemen wat levercirrose is met symptomen en oorzaken.

Wat zijn de functies van de lever?

De lever heeft een aantal belangrijke functies. De lever:

- speelt een rol in de suiker-, vet- en eiwitstofwisseling

- maakt stollingsfactoren die nodig zijn om bloedingen te stelpen

- maakt gal dat nodig is voor de vertering van vetten

- breekt bepaalde lichaamseigen hormonen af

- maakt giftige stoffen onschadelijk

- slaat ijzer, suikers, vetten en bepaalde vitamines op

- draagt bij aan de aanmaak en afbraak van rode bloedcellen

Waar ligt de lever in de buik?

1. Recht onderin de buik
2. Recht bovenin de buik
3. Links onderin de buik
4. Links bovenin de buik

Levercirrose

Wat weten jullie van levercirrose?

Beschadigd leverweefsel. Meestal komt dit door constante prikkeling van het leverweefsel, bv door blootstelling aan giftige stoffen of langdurige ontsteking. De levercellen raken ontstoken en sterven af. De afgestorven levercellen worden vervolgens vervangen door bindweefsel (fibrose). Dit bindweefsel kan niet dezelfde functies uitvoeren, waardoor de bouw en de functies van de lever wordt verstoord. LEVERCIRROSE.

In de eerste fase is de beschadiging van het leverweefsel nog onomkeerbaar. In deze fase heeft de zv geen klachten en merkt de zv niet dat hij ziek is. Daarom wordt de ziekte pas opgemerkt als deze vergevorderd is en dan is genezing niet meer mogelijk. 

Oorzaken van levercirrose

• Chronische hepatitis B, C of D
  
• Auto-immuun-hepatitis
  
• Primaire Biliaire Cholangitis (PBC)
  
• Primaire Scleroserende Cholangitis (PSC)
  
• Chronische ontsteking door vervetting van de lever
  
• Chronische leverbeschadiging door langdurig alcoholgebruik
  
• Hemochromatose (ijzerstapelingsziekte).

Hepatitis is een ontsteking van de lever. Hepatitis wordt ‘acuut’ genoemd als het recent is (minder dan 6 maanden) en ‘chronisch’ als het langer dan 6 maanden aanhoudt. Er zijn verschillende soorten hepatitis. Sommige soorten genezen goed maar andere kunnen chronische ziekten worden en risico’s op complicaties met zich meebrengen.

Er zijn 2 categorieën van hepatitis: de virale vormen van hepatitis (hepatitis A, B, C, D, E) en de niet-virale vormen van hepatitis (‘toxische’ hepatitis die gerelateerd is aan voor de lever giftige stoffen zoals alcohol, geneesmiddelen, en auto-immune hepatitis). De virale vormen van hepatitis variëren al naargelang het betrokken virus:

- hepatitis A-virus (HAV), de minst ernstige vorm

- hepatitis B-virus (HBV), de meest voorkomende en meest besmettelijke vorm

- hepatitis C-virus (HCV), de verraderlijkste vorm

- hepatitis D-virus (HDV)

- hepatitis E-virus (HEV)

Bij auto-immuunhepatitis maakt het lichaam antistoffen aan tegen de eigen levercellen en valt zo de eigen lever aan. Hierdoor raken de levercellen beschadigd en ontstaat een ontsteking van de lever. De oorzaak van auto-immuunhepatitis is onbekend.

Bij Primaire Biliaire Cholangitis (PBC) zijn de kleine galkanaaltjes in de lever chronisch ontstoken. Door deze ontstekingen gaan de galkanaaltjes steeds verder dichtzitten. Hierdoor kan de galvloeistof niet goed afgevoerd worden (galstuwing).

Bij Primaire Scleroserende Cholangitis zijn er meerdere galwegen ontstoken, zowel de grote galwegen buiten als de kleine galwegen binnen de lever. Primair betekent dat de oorzaak van de aandoening onbekend is. Scleroserend wil zeggen dat er sprake is van uitbreiding van de vernauwing in de lever. Door deze vernauwingen ontstaan ontstekingen van de galwegen wat soms leidt tot verstopping. Als galwegen helemaal verstopt raken ontstaat galstuwing (cholestase) in de lever. De afvalstoffen die in de galvloeistof zitten, gaan ophopen in de lever waardoor er leverschade ontstaat. Uiteindelijk kan levercirrose optreden.

Te veel ijzer in de lever kan leiden tot een vergrote lever, leverfalen, leverkanker of levercirrose.

Symptomen levercirrose

• Misselijkheid
• Braken
• Verminderde eetlust
• Gewichtsverlies
• ALgehele zwakte
• Vermoeidheid
• Vergeetachtigheid
• Buikpijn 
• Geelzucht 
• Spider naevi
• Jeuk

Geelzucht of icterus is het symptoom dat de patiënt geel ziet. Dit is meestal het best te zien aan het oogwit.

De gele kleurstof die de kleur veroorzaakt is bilirubine, een afbraakproduct van de heem-groep in hemoglobine. Als hemoglobine wordt afgebroken (als een rode bloedcel het eind van zijn nuttige levensduur heeft bereikt) wordt de kleurstof eerst in een onoplosbare vorm van bilirubine omgezet, die door speciale eiwitten door het bloed naar de lever wordt getransporteerd en wateroplosbaar wordt gemaakt. De oplosbare kleurstof wordt in de gal naar de darm uitgescheiden en is de oorzaak van de bruine kleur van ontlasting. Een klein deel van de kleurstof komt ook in het bloed terecht, deels als gevolg van heropname van de stof zelf uit de darminhoud, maar ook van reactieproducten ervan die door bacteriën in de darm zijn omgezet. Als de galwegen verstopt zijn (bijvoorbeeld door een galsteen) kan de ontlasting vrijwel wit zijn ('stopverfkleur'). 

Wat is géén voor de hand liggende lab afname bij leverfunctie stoornissen?

1. Billirubine
2. Pt
3. ASAT/ALAT/LDH
4. Bezinking

De Protrombinetijd (PT) zegt iets over de bloedstolling. Toepassingen: als maat voor de functie van de lever bij ernstig leverfalen. In de lever vindt de synthese plaats van meerdere stollingsfactoren van de extrinsieke cascade, waardoor bij ernstig leverfalen deze factoren te weinig in het bloed zullen voorkomen met als gevolg een verlengde PT.

Wat gebeurt er in de lever bij levercirrose?

Eerst ontsteking van de levercellen, daarna littekenweefsel.

Beschadigd leverweefsel. Meestal komt dit door constante prikkeling van het leverweefsel, bv door blootstelling aan giftige stoffen of langdurige ontsteking. De levercellen raken ontstoken en sterven af. De afgestorven levercellen worden vervolgens vervangen door bindweefsel (fibrose). Dit bindweefsel kan niet dezelfde functies uitvoeren, waardoor de bouw en de functies van de lever wordt verstoord. LEVERCIRROSE.

In de eerste fase is de beschadiging van het leverweefsel nog onomkeerbaar. In deze fase heeft de zv geen klachten en merkt de zv niet dat hij ziek is. Daarom wordt de ziekte pas opgemerkt als deze vergevorderd is en dan is genezing niet meer mogelijk. 

Fases van levercirrose

Stadium 1: gecompenseerde levercirrose, beginnende cirrose per toeval ontdekt. Geen klachten/verschijnselen.

Stadium 2: gecompenseerde levercirrose met slokdarmspataderen maar zonder klachten.

Stadium 3: gedecompenseerde levercirrose. Er is sprake van bloeding uit slokdarmspataderen of ontstaan van ascites en HE.

Complicaties levercirrose

• Door portale hypertensie:

1. Slokdarmvarices
2. Ascites
3. Buikpijn
   

• Hepatische encephalopatie
• Hepato renaalsyndroom

Doordat de lever bij levercirrose voor een groot gedeelte uit stug bindweefsel bestaat, stroomt het bloed minder goed door de lever heen. Hierdoor ontstaat stuwing van het bloed in het bloedvat dat het bloed van de darmen naar de lever vervoert (poortader). Deze stuwing leidt tot een verhoogde bloeddruk in de poortader --> portale hypertensie. De gevolgen zijn: een verhoogde druk in de collaterale circulatie en een vergrote milt.

Bij Hepatische Encefalopathie (HE) is de lever niet langer in staat de gifstoffen uit het bloed te verwijderen met als gevolg dat deze gifstoffen de hersenen binnendringen. Dit wordt veelal veroorzaakt door een cirrose. Hepatische Encefalopathie is een ernstige complicatie van cirrose en heeft duidelijk invloed op de kwaliteit van leven.

Het hepatorenaal syndroom is een ernstige complicatie van levercirrose, een aandoening waarbij littekenweefsel het gezond weefsel in de lever vervangt. Bij het hepatorenaal syndroom treedt progressief nierfalen op als gevolg van een verminderde doorbloeding van de nierschors.

Behandeling

• Oorzaak wegnemen (Hep. B of C behandelen bijv.) 
• Extra schade aan de lever door overgewicht, DM of alcoholgebruik voorkomen.
• Behandelen van de complicaties.

Afsluiting

Hoe was het voor jullie?

Vragen?