3.1 - Organismen in hun omgeving

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 3

Organismen leven samen

Hoofdstuk 3 - Organismen leven samen

3.1 -  Organismen in hun omgeving

3.2 - Planten

3.3 - Energierijke stoffen

3.4 - Voedselrelaties

3.5 - Kringlopen

3.1 - Organismen in hun omgeving

Doelen van de paragraaf

Je kan uitleggen wat biotische en abiotische factoren zijn

Je weet wat een ecosysteem is en kan hiervan enkele voorbeelden noemen

Je weet hoe planten zich aanpassen aan hun leefomgeving

Je kan uitleggen hoe dieren zich aanpassen aan temperatuur en hun leefomgeving

Wat is een voorbeeld van een ecosysteem?

Samen leven

Dieren en planten leven samen 

Gebied waar dat leven plaatsvindt -> Ecosysteem

Bestaat uit biotische en abiotische factoren

Ecosystemen

Combinatie van biotische en abiotische factoren

Biotisch - alles dat leeft, heeft geleefd of deel is van iets dat leeft

Abiotisch - Alles dat nooit heeft geleefd en nooit zal leven

Biotische factoren

Soortgenoten

Voedsel

Roofvijanden

Ziekteverwekkers

Abiotische factoren

Regen

Zonlicht

Temperatuur

Wind

Zoutgehalte

Planten passen zich aan

Eigenschappen die een organismen helpen in zijn/haar omgeving: aanpassingen

Planten voorbeelden: Voorjaarsbloeiers, klimplanten, wortelrozetten, woestijnplanten

Dieren passen zich aan

Dieren: koudbloedig of warmbloedig

Dit bepaalt waar een dier wel of niet kan leven

Warmbloedig: vogels en zoogdieren

- Lichaam altijd zelfde temperatuur

Koudbloedig: reptielen, amfibieën, vissen

- Lichaam heeft temperatuur van omgeving

Bescherming tegen kou

Haren of veren - isolatie

Wintervacht (dikke vacht)

Klein oppervlak (of oprollen: egel)

Dieren in het water: vetlaag

Winterslaap / winterrust

Bescherming tegen warmte

Zomervacht

Bloedvaten -> veel oppervlak (bijv. oren)

Luchtstroom langs huid neemt warmte mee

Olifanten -> wapperen met oren

Honden -> hijgen

Mensen -> zweten

Aanpassen aan het eten

Gebit:

Planteneters: Plooikiezen (voor vermalen) & snijtanden (werkt als een schaar)

Vleeseters: Knipkiezen (voor scheuren vlees) & hoektanden (doden van de prooi)

Aanpassen aan het eten

Snavelsoorten: 

Haaksnavel - Roofvogels (vleeseters)

Zeefsnavel – Kleine planten en diertjes

Pincetsnavel - insecteneters

Kegelsnavel – zaad- en noteneters

Aanpassingen voor leefstijl

Poten van vogels:

Grijppoten – grijpen van prooien

Zwempoten – zwemvliezen, om door het water te bewegen

Steltpoten – makkelijk staan in hoog gras of ondiep water

Klimpoten – op en neer langs bomen en boomstammen

Vragen

Biotische factoren zijn:

1. water, voedsel en zonlicht
2. voedsel, vijanden en ziekteverwekkers
3. ziekteverwekkers, zonlicht en voedsel
4. Vijanden, water en temperatuur

Wat is geen biotische factor?

1. insecten
2. boom
3. ziekteverwerker
4. water

Wat is een ecosysteem?

1. Alle abiotische factoren samen
2. Alle relaties tussen organismen en hun milieu
3. A en B
4. Een bepaald gebied, waarin de biotische en abiotische factoren een eenheid vormen

Een meer is een voorbeeld van een ecosysteem

1. juist
2. onjuist

Wat is een ecosysteem voor eekhoorns?

1. Een boom
2. Een bos
3. Een bosrijke provincie
4. Een bosrijk land

Deze plant klimt m.b.v. hechtwortels langs andere planten omhoog, naar het licht. De planten hebben deze aanpassingen om omhoog te klimmen, om zo voldoende zonlicht te krijgen voor de fotosynthese.

1. Klimop
2. Voorjaarsbloeier
3. Planten met wortelrozetten

Deze plant groeit voordat de bomen bladeren krijgen. Zo krijgen ze voldoende licht.

1. Klimplant
2. Voorjaarsbloeier
3. Planten met wortelrozet

Welke aanpassing heeft een olifant om om te kunnen gaan met de hoge temperatuur in zijn natuurlijke leefomgeving?

Wat voor kiezen zie je hier?

1. Plooikiezen
2. Knipkiezen
3. Knobbelkiezen

Wat voor soort dieren zal
deze kiezen hebben?

1. Planteneter
2. Alleseter
3. Vleeseter

Birdy zegt: "Zangvogels die insecten eten hebben een pincetsnavel"
Merel zegt: "Zangvogels die zaden eten hebben een haaksnavel"
Wie heeft er gelijk?

1. Geen van beide
2. Alleen Birdy
3. Alleen Merel
4. Beide hebben gelijk

Bekijk de afbeelding hiernaast. 

Welk soort snavel zie je op de afbeelding? 

1. kegelsnavel
2. pincetsnavel
3. zeefsnavel
4. haaksnavel

Wat voor snavel heeft dit dier?

1. pincetsnavel
2. haaksnavel
3. kegelsnavel
4. zeefsnavel

Aan het werk

Maken: opdrachten 3.1 (alles)

Kijk de opdrachten ook na. 

Jullie bepalen welke vragen we volgende les bespreken!

Lezen: 3.2 - Planten