3.1 Organismen in hun omgeving 24/25

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3,4

3.1 Organismen in hun omgeving

Leerdoelen

• Je weet wat biotische en abiotische factoren zijn
• Je kunt beschrijven wat een ecosysteem is
• Je kent voorbeelden van aanpassingen van planten aan hun omgeving
• Je kent voorbeelden van aanpassingen van dieren aan warmte en kou
• Je weet hoe een gebit van een dier is aangepast op zijn voedsel
• Je kent voorbeelden van verschillende poten en snavels van vogels waarmee zij aangepast zijn op hun omgeving.

Begrippen

Biotische factoren - abiotische factoren - ecosysteem

Aanpassingen plant: - voorjaarsbloeiers - klimplanten - wortelrozetten - woestijnplanten 

Aanpassingen dier: warmbloedig - isolatie - wintervacht - zomervacht

Aanpassingen gebit: knipkiezen - plooikiezen - snijtanden - hoektanden

Aanpassingen vogels: haaksnavel - pincetsnavel - kegelsnavel - zeefsnavel - grijppoten - zwempoten - steltpoten - klimpoten

Factoren

Biotische factoren: 

Invloeden uit de levende natuur.

Abiotische factoren: 

Invloeden uit de levenloze natuur.

Alle biotische en abiotische factoren in een gebied samen, vormen een ecosysteem.

Voorbeelden biotisch / abiotisch

Aanpassingen

planten en dieren die goed zijn aangepast aan hun omgeving, hebben een grotere overlevingskans.

Aanpassingen kunnen gericht zijn op biotische of abiotische factoren

Aanpassingen planten

<-voorjaarsbloeiers

klimplanten->

(aanpassingen aan licht)

<-wortelrozet

woestijnplanten->

(aanpassingen aan water)

Aanpassingen dier

(temperatuur)

koudbloedig ->

<- warmbloedig

Lichaamstemperatuur

koud: isolatie/vetlaag->

<-warm: groot oppervlak

(warmte vasthouden of 

kwijt raken)

Aanpassingen gebit

1. Snijtanden

Om planten af te scheuren

2. Plooikiezen

Om planten te malen

3. Hoektand

Om prooi te doden en te verscheuren

4. Knipkies

Om stukken vlees kleiner te maken 

Ooievaar en Reiger

Aangepaste snavels

1. Pincetsnavel

Precies, beestjes vangen in kleine kiertjes

2. Haaksnavel

Sterk, goed voor openscheuren van prooi

3. Kegelsnavel

Stevig, handig voor openen van noten

4. zeefsnavel

Kleine waterdiertjes uit het water zeven

        1                         2

         3                         4

Aangepaste poten

1. Klimpoten

Bedoeld om goed mee te kunnen klimmen 

2. Grijppoten

Om prooien mee te vangen

3. Steltpoten

Om door ondiep water te kunnen lopen

4. Zwempoten

Zwemvliezen om beter te zwemmen.

        1                         2

         3                         4

VRAGEN?

Wisselmoment: vragen?

Werktijd

3.1 Planten en dieren

opdracht: 1 t/m 25

Een vogeltje eet graag kleine diertjes die leven tussen boomschors.
Welke snavel is geschikt?

1. 
2. 
3. 
4. 

Welk voedsel is geschikt voor dit gebit?

Plantaardig voedsel:

- snijtanden om het af te scheuren

- plooikiezen om het goed te maken

Wat zijn aanpassingen van dieren aan een koude omgeving?

Sommige planten hebben weinig huidmondjes. Dit is...

1. Een aanpassing aan een droge omgeving
2. een aanpassing aan een vochtige omgeving
3. Een aanpassing aan een warme omgeving
4. een aanpassing aan een donkere omgeving