§1.4 globalisering na 2010

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Hoofdstuk 1

De wereld als systeem

§4

Welkom terug bij Aardrijkskunde! 

Startklaar:

• Jas uit, tas op de grond
• schrift en pen op tafel  

Programma vandaag

1. Terugblik
2. Uitleg nieuwe stof 
3. Grote herhalingsquiz 
4. Afsluiting

Periode 3

4	5	6	7	8	9
Nabespreking P1 Intro P3 H1.1	H1.2 + H1.3	H1.4	H2.1	H2.2	Vakantie

10	11	12
H2.3	H2.4 afronden theorie	Examentraining Toetsweek vanaf donderdag

H1 De wereld als systeem
H2 De wereld indelen
H3 Landen in beeld
H4 Wereldsteden in de VS

Overzicht 

     Lesdoel

• Je kent de huidige verdeling van centrum-periferiemodel in de wereld.
• je kunt uitleggen welke rol tijd-ruimtecompressie speelt bij de verschuiving van het centrum en de (semi)-periferie. 
• Je kent positieve en negatieve effecten van economische en politieke globalisering en hoe verschillende landen en mensen hier mee omgaan. 

Paragraaf 1.4

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Terugblik

Noem 3 sleutelbegrippen van de lessen globalisering tot nu toe

Welke voorkennis is nodig voor het doel.
Controleer of de leerlingen deze voorkennis beheersten door het stellen van Controle van Begrip vragen

Voorkennis

1. Je weet wat dat het wereldsysteem uit centrum, periferie en semi-periferie betaat. 

2. Je weet dat de oorsprong van het huidige wereldsysteem uit de koloniale tijd stamt 

Welke voorkennis is nodig voor het doel.
Controleer of de leerlingen deze voorkennis beheersten door het stellen van Controle van Begrip vragen

Hoe heeft dit invloed gehad op de onderlinge economische relaties?

Tijd-ruimte compressie

• sinds de koloniale tijd meer contact tussen werelddelen.
• Tijd-ruimtecompressie door verbeteringen in communicatie- en transporttechnologie. 

relatieve afstand wordt minder, 

absolute afstand blijft hetzelfde

tijd-ruimtecompressie

2010: Opkomst China

• Producten werden daar gemaakt waar dit het voordeligst kon
• groot productie- en transportnetwerk over de hele wereld. 
• China en India kunnen zich ontwikkelen tot economisch sterke landen

2010: Opkomst China

Top 20 van de in 2050 naar verwachting grootste economieën in bbp per land.

Global shift naar pacific rim

2010: Opkomst China

Global shift naar pacific rim

2010: Multipolaire wereld

Bipolair: VS  + Sovjet Unie

Unipolair: VS/EU

Multipolair: VS / EU / China 

Meerdere machtige economische en politieke centrumgebieden

2010: Protectie en nationalisme

• Door oorlogen en crises is zichtbaar geworden dat deze internationale productie- en transportnetwerken kwetsbaar zijn  

2010: Protectie en nationalisme

• Door de-industrialisatie is de maakindustrie grotendeels uit de VS en de EU verdwenen en naar Azië verschoven

Nieuw beleid VS:

• maakindustrie terug naar VS
• meer belasting op producten die buiten de VS gemaakt zijn (protectionisme)

2010: Reshoring

• Door de kwetsbaarheid van het systeem meer reshoring = onderdelen van de productieketen terug te halen naar het moederland

Philips produceerde scheerapparaten in China, maar haalde de fabriek terug naar Nederland (Drachten).

Positieve en negatieve effecten globalisering

kan je positieve en negatieve effecten van globalisering bedenken?

Positieve effecten

• Economische groei wereldwijd
  
  
• Afname van extreme armoede: Vooral in Zuid- en Oost-Azië is het aantal mensen dat in extreme armoede leeft sterk afgenomen.
  
  
• Internationale samenwerking: Landen zijn meer verbonden, wat heeft geleid tot technologische vooruitgang, culturele uitwisseling en efficiëntere productie.

Negatieve effecten

• Ongelijkheid: Grote verschillen blijven bestaan tussen centrum- en (semi-)perifere gebieden, 
• Milieuproblemen: Overconsumptie veroorzaakt vervuiling en klimaatverandering 
• Ongelijke lasten > ruimtelijke afwenteling: Armere landen dragen het minst bij aan milieuproblemen, maar worden er het zwaarst door getroffen en hebben beperkte middelen om deze problemen aan te pakken. (was in 2024 een examenvraag!!)
• Uitbuiting door mno’s: Multinationale ondernemingen maken gebruik van mazen in de wet om belasting te ontwijken, wat geld onttrekt aan samenlevingen. 

Andersglobalisten

= negatieve gevolgen van globalisering niet rechtvaardig en willen de wereld op een andere manier organiseren. Zij pleiten voor politieke en sociaaleconomische gelijkheid, waarbij zij ook rekening willen houden met ecologie en klimaat.

Kan het systeem anders ingericht worden?

Wat moet daarvoor gebeuren?

Samenvatten H1

• Schrijf de woorden op de volgende slide bij het juiste tijdvak op je werkblad.
• Probeer het eerst zonder je aantekeningen
• Weet je het niet? Gebruik je verstand en gok!
• Daarna pas je aantekeningen bekijken om je eigen antwoorden te checken. 

kern, mantel, aardkorst

snelheid, richting

hoger

Samenvatten H1

• kolonialisme & imperialisme
• nieuwe industrielanden komen op
• bipolaire wereld
• handelsbelemmeringen zoals protectionisme
• unipolaire wereld
• industrialisatie in EU
• multipolaire wereld
• de-industrialisatie in de EU
• vrijhandel

• kolonialisme & imperialisme
• offshoring 
• neoliberialisme
• neokolonialisme
• Europeanisering
• outsourcing
• dekolonisatie
• global shift naar de Pacific rim (Azië)
• reshoring
• andersglobalisten

kern, mantel, aardkorst

snelheid, richting

hoger

Samenvatting H1

Kan je per tijdvak alle begrippen uitleggen?

Tot 1980:

• Kolonialisme
• Imperialisme
  
• Europeanisering
• dekolonisatie
  
• bipolaire wereld

kern, mantel, aardkorst

snelheid, richting

hoger

Samenvatting H1

Kan je per tijdvak alle begrippen uitleggen?

Vanaf 1980:

• nieuwe industrielanden
  
• offshoring
  
• outsourcing
  
• de-industrialisatie
  
• Global shift
  
• Pacific Rim
  
• neoliberalisme
  
• neokolonialisme
  
• vrijhandel
  
• unipolaire wereld 

kern, mantel, aardkorst

snelheid, richting

hoger

Samenvatting H1

Kan je per tijdvak alle begrippen uitleggen?

Vanaf 2010:

• handelsbelemmeringen
• reshoring
• Nieuwe Zijderoute
• multipolaire wereld
• andersglobalisten

kern, mantel, aardkorst

snelheid, richting

hoger

Tot de volgende les!