Domein wereld informatief 11V

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Stukje theorie

Kunnen: mondiale spreidingspatronen verklaren

Vijf algemene indicatoren om mondiale spreidingspatronen te verklaren

diffussie = verspreiding van cultuurelementen

Diffusie 

Verspreiding of vermenging van cultuurelementen of ideeën over/door landen of mensen

Vroeger: door contacten die handelaars, veroveraars en reizigers legden

Nu: snelle culturele diffusie door media, migratie, toerisme

Effect

1. Homogenisering: vervaging verschillen
2. Heterogenisering: mengcultuur

Lingua Franca

Democratisch gehalte

Wat is het democratisch gehalte?

1. Democratie

2. Beperkte democratie

3. Dictatuur

Op basis van democratisch gehalte & mensenrechten

Landen naar democratisch gehalte

Wereldsysteem op basis van welvaart

 De eerste contouren van het wereldsysteem

bevolkingsspreiding

Bevolkingsspreiding

Natuurlijke bevolkingsgroei

Demografisch transitie model 

Veel Zuid-Amerikaanse landen eind jaren zeventig nog in 

fase 2 . Nu veelal in fase 3.

demografisch transitie model: de ontwikkeling van de bevolking door de eeuwen heen.

Economische indicatoren

• BNP of BBP
• BNP/Hoofd > Beter om landen te vergelijken
• Verdeling van de beroepsbevolking

Welzijn 

Levensverwachting

Alfabetiseringsgraad

VN-welzijnsindex

Verstedelijkingstempo en graad

Leerdoel: Je kunt het verband uitleggen tussen verstedelijkingstempo, verstedelijkingsgraad en welvaart uitleggen

- Verband kun je vaak weergeven in een hoe ... hoe ... zin

- Hoe rijker een land hoe lager het verstedelijkingstempo (en hoe hoger de verstedelijkingsgraad)

- Of andersom: Hoe armer een land hoe hoger het verstedelijkingstempo

India:

Relatief lage verstedelijkingsgraad, maar verstedelijkingstempo relatief hoog

Dankzij mondialisering...

Global shift

Verschuiving van het economisch zwaartepunt in de wereld.

Laatste decennium: global shift naar pacific Rim (rond Grote oceaan)

Economische gevolgen

Pacific rim

• Laagwaardige maakindustrie -> hoogwaardige kapitaalgoederen
• Meer wetenschap, innovaties en dienstverlening
• Financiële zakencentra

Internationale arbeidsverdeling

Een gevolg van globalisering is een toename van de internationale arbeidsverdeling. 

Dit betekent dat een product wordt gemaakt en geëxporteerd door het land dat dit het beste en goedkoopste kan.

Contingent is vastgestelde hoeveelheid.

Gevolg: internationale arbeidsverdeling verschuift

Gevolgen globalisering

1. Groeiende ongelijkheid op mondiaal niveau

2. Ruimtelijke afwenteling

3. Culturen vervagen

4. Goedkope producten en diensten

5. Verschuiving internationale arbeidsverdeling

Ruimtelijke afwenteling: Verschijnsel dat landen met veel armoede, corruptie of het ontbreken van democratie door rijkere landen vaak gebruikt worden voor vervuilende activiteiten, omdat in eigen land strengere milieunormen gelden.

Global Village

-> tijd-ruimtecompressie

Een global village?

Heterogenisering is het verweven van eigen cultuurelementen met die van de westerse cultuur.

Fragmentarische modernisering

niet iedereen profiteert van de economische ontwikkeling.

traditionaal - modern

Wanneer een deel van een land kenmerken van een centrumland aanneemt, terwijl een ander deel van het land nog in een landbouwsamenleving verkeert

sociale ongelijkheid

regionale ongelijkheid

Regionale ongelijkheid kan optreden wanneer centrumgebieden de armere regio's afromen.

Het centrum onttrekt dan bijvoorbeeld arbeid, kapitaal en grondstoffen aan de periferie.

De periferie komt zo in een negatieve spiraal en krijgt te maken met backwash-effecten.

Het centrum ervaart juist positieven spread-effecten. 

Recente ontwikkeling: 'reshoring'

Offshoring vs reshoring

2 mogelijkheden:

- Outsourcing

- In-house

Reshoring

-Veranderingen in de markt: Klanten vragen bijvoorbeeld vaker om maatwerk, hoge kwaliteit en kortere levertijden.

-Veranderingen in productieprocessen: Er worden nieuwe eisen aan het productieproces gesteld, bijvoorbeeld als gevolg van snelle innovatieprocessen en de aandacht voor volledige kwaliteitsbeheersing (geen fouten maken).

-Inzicht in kosten: De totale kosten van produceren in lagelonenlanden vallen soms hoger uit dan verwacht. De loonkosten stijgen ook daar (met name in China) , de faal- en transportkosten zijn hoger dan in Nederland en er zijn diverse ‘verborgen’ kosten.

-Kenmerken van het productieland: Produceren in lagelonenlanden kan complexer zijn dan in Nederland. Denk bijvoorbeeld aan de gevolgen van taal-en cultuurverschillen en problemen om het intellectueel eigendom te beschermen.

Voor- en nadelen

I.   Fragmentarische modernisering

II.  Regionale- en sociale ongelijkheid

III. Spread en Backwash-effecten

IV. Afwenteling in ruimte en tijd

V.  Ruimtelijke ongelijkheid