Opkomst van de stedelijke burgerij

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Groningen 1575

Stedelijke burgerij in de Middeleeuwen

KA 14: de opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden

Voorgeschiedenis: waardoor ontstonden er rond het jaar 1000 weer steden?

Veranderingen rond de 10e eeuw

• Veiligheid nam toe: sterkere koningen, vikingen steeds vaker verslagen
• Het klimaat wordt gunstiger

Groei en bloei landbouw

• Beter klimaat > minder misoogsten
• Meer kennis over landbouw > nieuwe technieken

>> Hogere landbouwopbrengst  en zelfs overschotten

Groei landbouw = bevolkingsgroei = groei handel

Ontstaan markten

• Kruizingen van (water)wegen

Jaarmarkten en weekmarkten

Handel = ontstaan steden

• Markten > werk
• Werk > wonen
• Wonen > uitbreiding voorzieningen (kerk, winkels, herbergen, etc.)

Stedelijke burgerij

Stadsrechten

Stadsrechten werden gekocht van de heer

Stad met stadsrechten mocht: 

• Zelf de stad besturen
• Eigen wetten maken
• Stadsmuur bouwen
• Eigen leger hebben
• Rechtspraak zelf doen
• Eigen munten slaan

Stadsrechten Coevorden

Privileges

Steden kregen privileges (de stadsrechten).

De heer behield vaak enige voordelen binnen de stad.

Adel

Land is in handen van de adel (of geestelijkheid). Hertogen en graven bepalen de regels.

Maar de rijker wordende burgers willen meer zelf kunnen beslissen.

Adel had dure kastelen en moest legers onderhouden. Edelen hadden daarom nogal eens behoefte aan (meer) geld...

Werk in de stad

Lidmaatschap gilde verplicht

• Vakvereniging: ieder beroep had een eigen gilde.
• Doel: controleren van prijs en kwaliteit van producten, zodat er minder concurrentie was

Gildes

Door goed werken kon je binnen een gilde opklimmen:

Leerling > gezel > meester

Soms vind je vrouwen wel in de gildeboeken!

Zoals in het brouwersgilde

Stadsbestuur

Standenmaatschappij

• Stedelijke burgerij werd rijk
• Steden kregen meer zelfbestuur

>> stedelijke burgerij werd sterker

Maar...

Voorlopig stonden ze in de ME-standenmaatschappij nog steeds onderaan, samen met de boeren

Jacoba van Beieren

Jacoba van Beieren werd na de dood van haar vader de laatste heerser van Holland, Zeeland en Henegouwen.

Ze kwam al op 16 jarige leeftijd in conflict met allerlei machthebbers die uit waren op haar graafschappen.

Jacoba voerde een dappere strijd, maar was niet opgewassen tegen haar rivalen.

Filips de Goede: de hertog van Bourgondië, dwong haar om de gebieden aan hem over te dragen.

Jacoba had geen keuze, en zo werd een belangrijk deel van de Nederlanden onderdeel van het grote Bourgondische rijk.

De laatste heerser van Holland, Zeeland en Henegouwen.

Op 16 jarige leeftijd in conflict met allerlei machthebbers die uit waren op haar graafschappen.

Jacoba voerde een dappere strijd, maar was niet opgewassen tegen haar rivalen.

Filips de Goede: de hertog van Bourgondië, dwong haar om de gebieden aan hem over te dragen.

Jacoba van Beieren

Jacoba van Beieren

a. Bekijk de bron Hoe komt Jacoba van Beieren op jou over? Ga in je antwoord in op haar houding en positie. 

b. Bedenk een reden waarom de maker van deze prent haar zo heeft afgebeeld. 

a. Bekijk de bron Hoe komt Jacoba van Beieren op jou over? Ga in je antwoord in op haar houding en positie.

b. Bedenk een reden waarom de maker van deze prent haar zo heeft afgebeeld. 

Lees de citaten Wie zou het niet eens zijn geweest met deze afbeelding? Leg je antwoord uit.

- ‘Als een erbarmelijk stuk wrakhout werd zij terzijde geworpen door de loop van de geschiedenis.’ - H.P.H. Jansen portretteert Jacoba (1967) 

- ‘Slimme en doortrapte feeks’, een ‘dartel wijf’, de ‘Henegouwsche lichtekooi’, kortom ‘de beestelijk vuile Jacoba, eene duivelin in menschengedaante’.’

- Er is veel over Jacoba van Beieren geschreven. In zijn polemische Geschiedenis des vaderlands (1832-1853) portretteert Willem Bilderdijk Jacoba van Beieren zeer clichématig als 'feeks'.

‘Toen is Jacoba’s moed eindelijk gebroken. Op het einde van Juni sloot zij te Delft na lange onderhandeling met hertog Philips een wapenstilstand (…). Vier dagen later, op den 3den Juli 1428, werd de Zoen van Delft getroffen, die een einde maakte aan den langdurigen strijd.’

-Uit: P.J. Blok, ‘Geschiedenis van het Nederlandsche volk. Deel 1’(1923)

‘Met haar zestien jaren was Jacoba te jong voor haar taak; ze was weinig diplomatiek getalenteerd en had machtige vijanden.’

- Uit: Historisch Nieuwsblad, ‘De machteloze Jacoba van Beieren’. Vaak wordt vergeten hoe jong Jacoba van Beieren was. 

- ‘Als een erbarmelijk stuk wrakhout werd zij terzijde geworpen door de loop van de geschiedenis.’ - H.P.H. Jansen portretteert Jacoba (1967) 

‘Slimme en doortrapte feeks’, een ‘dartel wijf’, de ‘Henegouwsche lichtekooi’, kortom ‘de beestelijk vuile Jacoba, eene duivelin in menschengedaante’.’ - Willem Bilderdijk (1853)  

- ‘Met haar zestien jaren was Jacoba te jong voor haar taak; ze was weinig diplomatiek getalenteerd en had machtige vijanden.’ - Uit: Historisch Nieuwsblad, ‘

‘Toen is Jacoba’s moed eindelijk gebroken. Op het einde van Juni sloot zij te Delft na lange onderhandeling met hertog Philips een wapenstilstand (…). Vier dagen later, op den 3den Juli 1428, werd de Zoen van Delft getroffen, die een einde maakte aan den langdurigen strijd.’- P.J. Blok (1923)

Lees de citaten. Wie zou het niet eens zijn geweest met deze afbeelding? Leg je antwoord uit.  

Huiswerk

Maak een samenvatting van H4.2

of lees H4.3 Staatsvorming en centralisatie

en maak: Opdr. 1, 2, 4, 5