Vulkanen 2

• Aardrijkskunde
• Basisschool
• Groep 6-8

Vulkanen

Vulkanen 

Wat ga je leren?

• Hoe kan een vulkaan ontstaan?
• Wat hebben aardplaten en vulkanen met elkaar te maken?
• Lava en magma, wat is het verschil?


• Bekende vulkanen

Vulkaan

Filmpje 'Wat is een vulkaan'

Klik hier (02:27)

Filmpje over de Romeinse god Vulcanus, of de Griekse god Hephaistos. (Hep-fai-stos) In ieder geval, de god van vuur. Klik hier.

Vulkanen zien er vaak uit als flinke bergen. 

Het woord vulkaan komt van Vulcano, een eilandje boven Sicilië. 

1

De oude Romeinen geloofden dat de god Vulcanus daar leefde en wapens maakte voor de goden. De Grieken noemden Vulcanus anders, namelijk Hephaistos.

Zij dachten dat de vulkaanuitbarstingen vonken waren van het vuur waarin hij zijn wapens smeedde. 

2

Je ziet hier duidelijk een kuil in de berg. 

Dat noem je een krater. 

De top van de berg is weggeblazen en ge-explodeerd 

door een vulkaanuitbarsting. 

BOEM! Dan 'regent' het stenen, rotsblokken en as.

Soms stroomt er lava uit een berg. Lava is vloeibare steen (vloeibaar gesteente). De steen is dus zo heet, dat deze smelt! 

Op de top van de berg is een gat, de krater, en daar komt lava uit bij een uitbarsting.

1

Bij de uitbarsting van een vulkaan komt lava naar buiten. De lava is eerst roodheet, en koelt daarna vrij snel af waarbij vulkanisch gesteente ontstaat.

2

Als lava nog in de berg zit noemen we het magma.

In de berg = magma

Uit de berg = lava

Afgekoelde lava = vulkanisch gesteente

3

Is lava koud en hard dan noem je het vulkanisch gesteente.

4

Hier zie je de lava afkoelen. 

Van roodheet naar grijze steen. 

5

Dit is zeer gevaarlijk! 

Lava/magma kan 

600 °C en 1250 °C heet zijn.

Magma

Onder de grond heeft het vloeibare gesteente magma.

Lava

Is het magma boven de grond dan noem je het lava.

Vulkanisch gesteente

Als lava afgekoeld is, dan noem je het vulkanisch gesteente.

Wat is het verschil tussen lava en magma?

1. Magma is harder dan lava.
2. Lava is warmer dan magma.
3. Lava zit alleen in een vulkaan, magma alleen in de mantel.
4. Lava stroomt buiten de aardkorst, magma binnen de aardkorst.

Een vulkaanuitbarsting

Een vulkaanuitbarsting is natuurlijk erg gevaarlijk voor plant, mens en dier.  Toch is een uitbarsting ook positief. 

Lava is namelijk erg vruchtbaar! 

Zou jij naast of op een vulkaan durven wonen? 

Waarom aardplaten bewegen

De binnenkant van de aarde is vloeibaar. 

Vol met gloeiend heet gesmolten gesteente.

De grond waarop jij en ik staan is eigenlijk een dunne schil aarde. 

Zo'n dunne schil aarde noemen we een aardplaat. 

Waarom aardplaten bewegen (2)

De aarde heeft meerdere aardplaten. 

Die dobberen op de magma. 

Soms botsen de aardplaten tegen elkaar aan. 

Dan is er een aardbeving. 

Of komt er een diepe scheur in de aardplaat zodat er magma naar buiten kan komen. Dat noem je een vulkaan. 

Vulkanen staan op plekken waar aardplaten botsen. 

Hoe noem je deze beweging?

1. Divergeren
2. Convergeren

Hoe noem je deze beweging?

1. Divergeren
2. Convergeren

Wat is een breuklijn?

Een breuklijn is de plaats waar 2 aardplaten botsen.

In de diepe oceaan is dat niet zo goed te zien, bovengronds wel.  

Breuklijn op IJsland. Een duidelijke scheur in de aarde. 

De aardplaten bewegen van elkaar vandaan. 

Breuklijn bij Los Angeles. 

Duidelijk botsende aardplaten.

Vulkanen in Europa

Zowel IJsland als Italië hebben beide vulkanen. 

Op het kaartje zie je Nederland, en IJsland rechtsboven. 

Drie bekende vulkanen

Kijk goed naar de afbeelding. Pas op, de taal is Italiaans. 

Kan jij de volgende vulkanen vinden?

• Vesuvius
  
• Stromboli
  
• Etna
  

Een eiland

Het eiland Vulcano is de reden dat we een vulkaan een vulkaan noemen. 

(Rode vulkanen op het plaatje zijn bovengronds, blauwe onder de zeespiegel)

Waar komt het woord vulkaan vandaan?

1. Het eiland Valcona in Ierland
2. Het eiland Valcuno in Nederland
3. Het eiland Vulcano in Italië (bij het eiland Sicilië)
4. Het eiland Vulcinu in Frankrijk

Voor...

Links zie je een foto van een vulkaan op IJsland. 

Niets aan de hand, gewoon een berg met eeuwige sneeuw. 

Maar onder de grond is er een spanning. 

De vulkaan kan zich niet meer inhouden...het moet eruit!

En na...

Rechts zie je de vulkaan die uitgebarsten is. Als je goed kijkt zie je wel drie kraters. Je ziet grote rookwolken en overal een dikke laag as. 

Zou je er rondlopen dan zou je maar moeilijk kunnen ademen! 

In Italië

In Italie hebben ze ook vulkanen. 

Je ziet hier de Vesuvius. De grote stad Napels is dichtbij.  

Wat zou er gebeuren als de vulkaan zou uitbarsten?

Monte Somna

De Vesuvius is eigenlijk een veel grotere vulkaan geweest. Die noemde men de Monte Somna. Op het plaatje zie je hoe groot deze was. Waar is deze vulkaan gebleven, denk je?

Over een kind dat woont naast de Vesuvius...

Klik hier. (03:37)

Etna

Een andere bekende Italiaanse vulkaan is de Etna. 

De Etna is een vulkaan in Sicilië, Italië. 

De Etna is 3.329 meter hoog en is de hoogste vulkaan van Italië. 

Zeg, zal ik je op de foto zetten? 

De vloer is lava...hahaha!

De Etna is een heel actieve vulkaan, één van de actiefste ter wereld. 

De laatste uitbarsting van de Etna vond plaats op 16 maart 2017. Bij de uitbarsting vielen minstens 10 gewonden. 

3 bekende vulkanen

Op de kaart zie je drie bekende (Italiaanse) vulkanen:

• Stromboli
  
• Etna
  
• Vesuvius
  

Vulkanen kunnen overal op aarde voorkomen

1. goed
2. fout

Hoe noem je een vulkaan die niets doet?

1. Nutteloze vulkaan
2. Chillende vulkaan
3. Suffe vulkaan
4. Slapende vulkaan

Welke 3 dingen komen uit een vulkaan?

Je hebt in deze les geleerd:

1. Het verschil tussen lava en magma
   
2. Waarom aardplaten bewegen
   
3. Waarom een vulkaan kan uitbarsten
   
4. Dat een vulkaanuitbarsting ook goed kan zijn voor het land
   
5. Je kent de begrippen: kraterpijp, lava, magma, krater, magmakamer, lavastroom, aswolk, aardplaat