Vulkanen - Les 3

• Basisschool
• Groep 6

Les 3: vulkanen

Wat ga je leren?

• Het verschil tussen lava en magma
• Waarom aardplaten bewegen
• Waarom een vulkaan kan uitbarsten
• Dat een vulkaanuitbarsting ook goed kan zijn voor het land
• Je kent de begrippen: kraterpijp, lava, magma, krater, magmakamer, lavastroom, aswolk, aardplaat, geiser
• Dat onze continenten op aardplaten vastzitten
• Je kunt IJsland aanwijzen op de kaart en kunt er iets over vertellen
• Je kent 2 (of meer) Italiaanse vulkanen: Etna, Vesuvius, Stromboli
• breuken in de aardkorst (breuklijnen)

Hoeveel lessen heb je al over vulkanen gehad?

1. Dit is mijn eerste
2. Dit is mijn tweede
3. Dit is mijn derde
4. Huh? Vulkanen?

Het verschil

Magma

Onder de grond heeft het vloeibare gesteente magma.

Lava

Is het magma boven de grond dan noem je het lava.

Vulkanisch gesteente

Als lava afgekoeld is, dan noem je het vulkanisch gesteente.

Waarom aardplaten bewegen

De binnenkant van de aarde is vloeibaar. 

Vol met gloeiend heet gesmolten gesteente.

De grond waarop jij en ik staan is eigenlijk een dunne schil aarde. 

Zo'n dunne schil aarde noemen we een aardplaat. 

Waarom aardplaten bewegen (2)

De aarde heeft meerdere aardplaten. 

Die dobberen op de magma. 

Soms botsen de aardplaten tegen elkaar aan. 

Dan is er een aardbeving. 

Of komt er een diepe scheur in de aardplaat zodat er magma naar buiten kan komen. Dat noem je een vulkaan. 

Vulkanen staan op plekken waar aardplaten botsen. 

Uitleg (pas na lezen van de tekst)

Waarom botsen aardplaten?

IJsland

IJsland ligt op de grens van twee aardplaten. 

Daarom zijn er vulkanen op IJsland.

Italie

Italie ligt op de grens van twee aardplaten. 

Daarom zijn er vulkanen op Italie.

Vesuvius, Stromboli en Etna zijn drie bekende vulkanen. 

Aardplaten

Je ziet hier de aardplaten. 

Zo'n aardplaat is groot.

Hele landen liggen op een plaat. 

Die bewegen een paar millimeter per jaar. 

Daar voel je niks van, tenzij je op de grens van 2 platen woont. 

Daar voel je aardbevingen en heb je vulkanen. 

Wat je moet weten...

Een vulkaanuitbarsting

Een vulkaanuitbarsting is natuurlijk erg gevaarlijk voor plant, mens en dier.  Toch is een uitbarsting ook positief. 

Lava is namelijk erg vruchtbaar! 

Je kunt erg goed boer zijn rondom een vulkaan. 

Zou jij naast of op een vulkaan durven wonen? 

Vruchtbaar

Drie bekende vulkanen

Kijk goed naar de afbeelding. Pas op, de taal is Italiaans. 

Kan jij de volgende vulkanen vinden?

• Vesuvius
  
• Stromboli
  
• Etna
  

Een eiland

Het eiland Vulcano is de reden dat we een vulkaan een vulkaan noemen. 

(Rode vulkanen op het plaatje zijn bovengronds, blauwe onder de zeespiegel)

Wat is een breuklijn?

Een breuklijn is de plaats waar 2 aardplaten botsen.

In de diepe oceaan is dat niet zo goed te zien, bovengronds wel.  

Breuklijn op IJsland. Een duidelijke scheur in de aarde. 

De aardplaten bewegen van elkaar vandaan. 

Breuklijn bij Los Angeles. 

Duidelijk botsende aardplaten.

Ik heb
drie lessen over vulkanen gehad

1. Ik wil een kennistest
2. Ik wil geen kennistest

Ik bekijk de lessen
(en filmpjes) terug op het werk/stilteplein

1. Ja
2. Nee

Na de vakantie wil ik nog verder gaan over vulkanen

1. Ja
2. Nee
3. Ja, als we die vulkaan met brood en zo nog gaan maken!
4. Ja, als we het werkblad/vulkaan en nog iets gaan doen!

Waar komt het woord vulkaan vandaan?

1. Het eiland Valcona in Ierland
2. Het eiland Valcuno in Nederland
3. Het eiland Vulcano in Italië (bij het eiland Sicilië)
4. Het eiland Vulcinu in Frankrijk

Lees goed en sleep 

de symbolen 

naar de goede plek

Dit is een aswolk. Bij een uitbarsting kan een aswolk kilometers hoog zijn. 

Soms is het zelfs vanuit de ruimte te zien en kunnen vliegtuigen er niet doorheen vliegen omdat piloten dan niks zien. 

Ook kan de aswolk giftige gassen hebben. 

Dit is een aardplaat. De aarde is bedenkt met meerdere aardplaten. Ze drijven op de vloeibare kern van de aarde. Ze bewegen heel erg langzaam, maar een paar milimeter per jaar. Soms botsen en schuren ze tegen een andere plaat. Daar ontstaat een aardbeving of een vulkaan.

Hier zie je een lavastroom. 

Dit kan uit de krater stromen, of uit een zijtak. 

Het is gloeiend heet en koelt langzaam af. 

Niet op blote voeten lopen! 

Dit is de magmakamer. Door een spleet tussen de aardplaten perst zich magma omhoog. Het wil eruit! 

Als de magmakamer volgeperst is en erg geen magma bij kan, zoekt het een andere uitweg. Omhoog, naar buiten! 

Als de druk groot genoeg is, perst het zich via de kraterpijp omhoog.

BOEM! Eenmaal buiten de berg noemen we magma geen magma maar lava. 

Noem 2 bekende vulkanen in Europa

Je hebt in deze 3 lessen geleerd:

1. Het verschil tussen lava en magma
   
2. Waarom aardplaten bewegen
   
3. Waarom een vulkaan kan uitbarsten
   
4. Dat een vulkaanuitbarsting ook goed kan zijn voor het land
   
5. Je kent de begrippen: kraterpijp, lava, magma, krater, magmakamer, lavastroom, aswolk, aardplaat, geiser


6. Dat onze continenten op aardplaten vastzitten
7. Je kunt IJsland aanwijzen op de kaart en kunt er iets over vertellen
   
8. Je kent 2 (of meer) Italiaanse vulkanen: Etna, Vesuvius, Stromboli
9.  Je kent de continenten en weet over breuken in de aardkorst (breuklijnen)

Super goed gedaan iedereen!!