Leestekens: trema en apostrof

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Lezen

Spelling

Trema, apostrof, hoofdletters en -n of geen n

Leerdoel

Ik weet wanneer ik alle of allen en beide of beiden moet schrijven. 

Ik kan de leestekens ‘trema’ en ‘apostrof’ op de juiste manier gebruiken.

Ik gebruik hoofdletters correct. 

Ik kan samenstellingen correct schrijven. 

Planning

Lezen 

Korte uitleg spelling

Zelfstandig werken

Korte uitleg hoofdletters + samenstellingen

Zelfstandig werken

Meervouds-n bij verwijzingen

Beide of beiden?

Sommige of sommigen?

Andere of anderen?

Alle of allen?

Voetballen jullie beiden?

Wil jij beide schoenen hebben? 

Beide of beiden?

Dezelfde regels gelden bij het kiezen tussen alle of allen, meeste of meesten, sommige en sommigen.

Trema = bij uitspraakproblemen 

- woorden als kopiëren, financiële, poëzie, cocaïne, reünie

- voltooid deelwoord: geëist, geïrriteerd, geüniformeerd

- leenwoorden: überhaupt, rösti, glühwein, smörrebröd 

Geen trema

- bij geen foute uitspraak: gekopieerd, financieel

- bij twee i's: heiig, beschoeiing

- bij volt.dw. met 'gea', 'geo' en 'geij': geaccepteerd, geoefend, geijverd

- in samenstellingen (koppelteken): gala-avond

Apostrof

- als weglatingsteken: 's-Heerenbroek, 's avonds, Max' zusje

- in meervouds- en bezitsvormen op -a, -i, -o, -u en -y die verkeerd uitgesproken worden: paraplu's, logo's. Maar: milieus, displays

- in afleidingen: sms'en, wc's, 30'ers. Maar: sms-bericht, PSV-spelers

- in meervouden van afkortingen: nv's, cd's

- in verkleinwoorden op -y: lolly'tje. Maar: cowboytje

Maken 

Wat: opdracht 1 + 2

Hoe: zelfstandig

Hulpmiddel: je reader of je docent

Tijd: 10 minuten

Uitkomst: antwoorden in je schrift

Klaar?: Ga alvast verder met opdracht 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 en 10

HOOFDLETTERS

1. Je begint iedere zin met een hoofdletter.
   
2. Namen schrijf je ook met een hoofdletter.
3. Namen van god en heilige personen en zaken.
4. Merknamen schrijf je met een hoofdletter. 
5. Feestdagen schrijf je met een hoofdletter.
6. De eerste letter van een boek, film, programma ect. 

Begin van de zin 

Soms heb je veel huiswerk. 

‘t Werd een bijzonder dag. 

58 procent van de kandidaten slaagt in 1 keer. 

Namen

Malou Potters

de Rijn

Atlantische Oceaan

meneer De Winter

Jan de Winter

God en heiligen 

de Heer

Allah

de Bijbel

Merknamen

een Renault

een Magnum

het afwasmiddel Dreft

Namen van feestdagen

Pasen

Suikerfeest

Nieuwjaar

Koninginnedag

Moederdag

De eerste letter van een titel

jeugdboek ‘De verboden kamer’ 

Shutter island

Maken 

Wat: opdracht 3, 4, 5 en 6

Hoe: zelfstandig

Hulpmiddel: je reader en de docent

Tijd: 15 minuten

Uitkomst: antwoorden in je schrift

Klaar?: maak opdracht 7, 8, 9, 10 en 11

Samenstellingen

Als je van twee woorden één woord maakt, noemen we dat een samenstelling.

Er zijn verschillende regels voor het schrijven van een samenstelling.

SAMENSTELLINGEN

3 soorten tussenletters in een samenstelling:

- tussenletters -en-
- tussenletter -e-
- tussenletter -s-

Tussenletter in samenstellingen

Er komt altijd een -s- tussen twee woorden als je hem hoort. 

beer + wijfje = wijfjesbeer

Maar soms start het tweede woord met een s-. Dan hoor je het niet. Verander dan het tweede woord:

meisje + school = Meisjesschool/ meisjeschool?

meisje + fiets =  meisjesfiets = meisjesschool

Tussenletters in samenstellingen:

-s-

Maken

Wat: opdracht 7, 8, 9, 10 en 11

Hoe: samenwerkend

Hulpmiddel: je schoudermaatje

Tijd: 10 minuten

Uitkomst: antwoorden in je schrift

Klaar?: lezen, verder werken in de reader of een ander vak.