nederlandse landschappen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

typisch Nederlandse landschappen

lesdoelen

- in je eigen woorden uitleggen hoe landijs ontstaat

- in eigen woorden uitleggen waarom er op de Veluwe heuvels liggen

wel een Nederlands landschap

niet een Nederlands landschap

los zand

- Nederland bestaat uit dikke lagen zand, grind en klei

- Gesteente in de bergen verbrokkelen tot kleine korrels

- De rivieren vervoeren die korrels naar Nederland

- Nederland is vlak, de rivier stroomt langzamer en de zanddeeltjes zakken naar de bodem

welk begrip kun je koppelen aan het neerdalen van zand en klei deeltjes

1. slib
2. sedimentatie
3. erosie
4. daling

ijstijd

- in de ijstijden viel neerslag vooral als sneeuw

- in Scandinavië ontstond na duizenden jaren sneeuwval een dikke laag landijs

- dat ijs zakte in elkaar door het zware gewicht.  nog meer sneeuw maakte het dikker en breder

de stuwwal

een heuvel in het landschap die is ontstaan doordat het landijs de grond heeft opgeduwd

lesdoelen

1. uitleggen in eigen woorden hoe de veen gebieden in west Nederland zijn ontstaan

2. uitleggen wat een terp is

veen

grondsoort dat bestaat uit half verrotte plantenresten

Hoog en droog

waar woonden de eerste mensen in Nederland?

Hoog en droog

- mensen in laag Nederland zochten de hoogste stukken land op

- aan de kust waren dat de duinen, langs de rivieren hoger gelegen stroken land

Hoog en droog

- Langs de kust in Friesland en Groningen bouwden ze terpen (of wierden)

- zo waren de mensen veilig voor overstromingen

- terpen werden gemaakt van klei, mest en afval

-in Groningen waren vroeger kleine eilandjes, deze overstroomden steeds en de bewoners maakten hun terp steeds hoger

- door de dijk overstromen gebieden niet meer. en kan het land gebruikt worden voor weilanden en akkers.

- samen met het aanleggen van de dijken werd er waterschappen opgericht. 

de dijk

aarden wal die het water van een rivier of de zee tegenhoudt

het waterschap

organisatie die zorgt voor de dijken en di het waterpeil regelt

Lesdoelen

1. uitleggen wat een polder is

2. een kenmerk van een copelandschap benoemen

- tegenwoordig word Groningen beschermd door een dijk langs de Waddenzee

- aan de zee kant van de dijk laat de zee Slib achter. 

zo ontstaat er nieuw land

- na een tijdje word er soms een nieuwe dijk dichter bij de zee gelegd 

- zo ontstaan er nieuwe polders 

- door de dijk overstromen de polders niet meer

-de zee kan er geen nieuwe slib meer achterlaten

- door de dijk stopt het ophogen van het land

- zeepolders liggen ongeveer op zeeniveau

De polder

gebied waarin het water kunstmatig op peil gehouden wordt

sloten graven in veen 

rond het jaar 1000 veranderde het klimaat in Nederland opnieuw

het werd warmer, dit was goed voor de landbouw

er kwam meer voedsel beschikbaar 

daardoor groeide de bevolking

de Bisschop van Utrecht en de graaf van Holland wilden de veengebieden geschikt maken voor de landbouw

dat heet ontginnen

Ontginnen

Natuurlijk gebied zo veranderen dat het geschikt is voor landbouw

sloten graven in het veen was zwaar werk

de beloning voor dit werk was dat de  boeren vrij waren, ze werden zelfs eigenaar van het land

dit werd vastgelegd in een contract

zo'n contract heette een cope

lesdoelen 

1. een verschil benoemen tussen een zeepolder en een droogmakerij

2. onderdelen van een droogmakerij herkennen op een foto of afbeelding

dammen en droogmakerijen

niet alleen door mensen verdween het veen

de Waddenzee breidde zich steeds verder uit. waar eerst veen lag ontstond de Zuiderzee

de Zuiderzee

het IJsselmeer

- in Noord-Holland werden kleine meren door stormen steeds groter

- het land moest worden beschermd tegen overstromingen

- er werden dammen aangelegd die het zeewater tegenhielden

in Noord-Holland lukte het in de zestiende en zeventiende eeuw om grote meren droog te maken

zo ontstond er een droogmakerij 

in een droogmakerij kwamen kaarsrechte wegen en sloten

een droogmakerij is een polder die meters onder het zeeniveau ligt

de droogmakerij

meer dat is droog gepompt en land is geworden

het NAP

- omdat Nederlanders al jaren strijden tegen het water, meten ze ook al heel lang de hoogte van het land ten opzichte van de zeespiegel.

in Amsterdam bepaalden ze daarom een Nulpunt.

lesdoelen

1. een verschil benoemen tussen een zeepolder en een droogmakerij

2. onderdelen van een droogmakerij herkennen op een foto of afbeelding