Periode 3: les 3.2

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom!

• Tas op de grond
• Boeken op tafel
• Telefoon in de tas

Telefoon in de telefoon-tas

Startopdracht

• Wat?  Maken stencil startopdracht
• Klaar? Samenvatten 3.1

Vandaag

Programma:

3.1 Regionale beeldvorming

3.2 Landschappen

3.3 Klimaten

3.4 Bevolking: spreiding, samenstelling en groei.

3.5 Welvaart en welzijn

3.6 Ontwikkeling van de economie

3.7 Economische integratie en infrastructuur

3.8 Politieke ontwikkelingen

3.9 Vergelijking van Zuid-Amerika en Zuidoost-Azie: Sociaal-cultureel

3.10 Vergelijking van Zuid-Amerika en Zuidoost-Azie: sociaal-economisch

H3. Zuid-Amerika

Vandaag

• §2: Landschappen
• Doel: op hoofdlijnen geografisch beeld van Zuid-Amerika weten & begrijpen hoe het huidige patroon van landschapszone is ontstaan.

Welke landschappen heb je gezien?

Landschapstypen

• Hoogland van Guyana
• Hoogland van Brazilië
• Het Andesgebergte, plateau van Patagonië, Altiplano
• De laaglanden van: 

       Orinoco, Amazone, Paraná 

Plaattektoniek

Drie tektonische plaatbewegingen:

1. Convergent

2. Divergent

3. Transform

Plaattektoniek

Bij convergente platen kan er subductie ontstaan (oceanische korst duikt onder continentale korst).

West: actieve continentrand

Oost: passieve continentrand

Westelijk Zuid-Amerika

Oceanische nazcaplaat en antarctische plaat duiken onder de continentale korst van de zuid-amerikaanse plaat noemen we...?

- Hierdoor veel explosief vulkanisme. Ontwikkeling gesteente genaamd Andesiet (genaamd naar..... ?)

West: de Andes

De Andes bestaat uit meerdere bergketens (Cordilleras). Kenmerk = reliëf.

Hiertussen ligt hoogvlakte of hoogland (Altiplano). 

Kenmerk = weinig reliëf.

West: Voorlandbekken

Bij subductie ontstaat een voorlandbekken 

(ten oosten van het gebergte in Z-A):

wegduikende plaat trekt continent naar 

zich toe + gebergte zorgt voor veel 

gewicht op de plaat > berg + omringende 

land zakt in mantel > bekken ontstaat 

> sedimentatie in bekken.

Oost: passieve continentrand

Aan de oostkant treden weinig of geen tektonische verschijnselen op.

Ten oosten van het Andes vinden we schilden (kern van een continent, waar de oudste gesteenten voor komen).

Schilden

Schilden bestaan vaak uit metamorfe gesteenten (ontstaan onder extreem hoge hitte en druk) en intrusieve gesteenten (stollend magma in de aardkorst). Dit zijn gesteenten die diep in de aardkorst ontstaan. 

Bodemschatten ZA

Ertsen

Voorbeelden van ertsen?

Hoe ontstaan ze?

Waarom is het in het amazonegebied moeilijk is om grondstoffen te winnen en in Andes juist makkelijk?

Bodemschatten ZA

Lithium

Een vloek of zegen voor Zuid-Amerika?

Waar wordt het voor gebruikt?

Wat zijn de voor- en nadelen?

Wie profiteren (en wie niet?)

Leerdoel van deze les?

Schetskaart

Maak op basis van deze les en paragraaf 3.2 uit het lesboek een fysisch-geografische schetskaart van Zuid-Amerika.

Verwerk de volgende zaken in ieder geval:

- Plaattektoniek en bijbehorende verschijnselen

- Grondstoffen (ook fossiele) en metalen

Verwerken: 3.2

• Wat? Maken 3.2
• Opdr: 1,2,4,5,6
• Klaar? Samenvatten 3.2

Vandaag

• §3: klimaten
• Doel: op hoofdlijnen weten en begrijpen waarom een bepaald klimaat op een specifieke plek in Zuid-Amerika voorkomt

0

Welke klimaten heb je waar in Zuid-Amerika gezien?

Terug naar je Schetskaart

Neem vanaf bron 14 lesboek de klimaten over op je schetskaart. Gebruik dezelfde kaart als vorige week. Vergeet ook de zeestromen niet (warm & koud). 

Klimaten in Zuid-Amerika verklaren

• Waarom komt een klimaat op een specifieke plek voor?
• Teken ten eerste op de achterkant de overheersende luchtdrukgebieden en overheersende windrichtingen in.
• Teken ook het Andesgebergte in.  

Deze les: Klimaten in Zuid-Amerika verklaren

• Doel = Aan de hand van klimaatfactoren elk afzonderlijke klimaat in Zuid-Amerika verklaren

Schetskaart

Maak op basis van deze les en paragraaf 3.2 uit het lesboek een fysisch-geografische schetskaart van Zuid-Amerika.

Verwerk de volgende zaken in ieder geval:

- Plaattektoniek en bijbehorende verschijnselen

- Grondstoffen (ook fossiele) en metalen

https:

Klimaatfactoren

Ligging van klimaat-, vegetatie- en landschapszones worden bepaald door klimaatfactoren:

• Breedteligging
• Hoogteligging
• loef/lijzijde
• invloed zee- en luchtstromen

• Wat verstoort af en toe het patroon van zee- en luchtstromen? 

El Nino

Wat kan je nu verklaren?

Vegetatiezones

In Zuid-Amerika zijn drie soorten vegetatiezones met een savanneklimaat (Aw):

• Grassavanne met bomen -> Llanes 
• Savanne met doornstruiken en galerijbossen langs de rivieren -> Caatinga
• Boomsavanne -> Cerrado

Vegetatie

In kustgebieden met een (sub)tropisch klimaat groeien onafhankelijk van de hoeveelheid neerslag in dat gebied mangrovebossen. 

In Patagonië strekken zich eindeloze grasvlaktes uit, de
Pampa's. 

Hoe?

Staan in brak en zout water

Woestijn

Zeeklimaat

Steppe

Tropisch / savanne

Tropisch regenwoud

Leerdoel van deze les?

§3.3: klimaten verklaren

Klimaat en landschapszones:

Noordelijke helft Zuid-Amerika = tropisch (Af). Verder beinvloeden hoogte de temperatuur (Cf en Eh) en loef- en lijzijde de neerslag (Aw). Noordoosten droogtes (Bs).

Zuidwaarts: steppe- en woestijnklimaten. Zuidelijkste puntje is gematigd zeeklimaat. 

§3.3: klimaten verklaren

Klimaatfactoren:

Klimaat- vegetatie en landschapszones worden bepaald door: geografische breedteligging, hoogte, noord-zuidligging, Andesgebergte en de invloed van zee- en luchtstromen.

Overheerstende zuidoostpassaat blaast waterdamp over Amazonebekken naar de Andes. zuidelijker zorgte de aflandige winden voor droogte aan de oostzijde van de Andes. Regenschaduw is dus aan de keerzijde.  

Verwerken: 3.3

• Wat? Maken 3.3
• Opdr: 1,3,4,5,6
• Klaar? Samenvatten 3.3