Paragraaf 3.1 Wat is de vraag?

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Week 49 (vanaf 11 december)

Pincode Hoofdstuk 3. Hoe werken markten?

1. Wat is de vraag?
2. Waar vinden vragers en aanbieders elkaar?
3. Hoe werkt de markt?
4. Wat speelt er op de arbeidsmarkt?

Leerdoelen H3. Hoe werken markten?

Kleuren:

rood ik weet nog weinig tot niets van dit leerdoel

oranje ik beheers dit leerdoel nog onvoldoende, maar weet er al wel iets van

groen ik beheers dit leerdoel voldoende

blauw ik beheers dit leerdoel goed zodat ik het een ander kan uitleggen

Kun je een aantal markten
noemen?

Markt

Een markt is het geheel van vraag naar en aanbod van een bepaald product.

• een concrete markt is een plaats

       waar kopers en verkopers bij elkaar

       komen om goederen te verhandelen

• een abstracte markt is het geheel

       van vraag en aanbod van een

       product of dienst

Betalingsbereidheid

De betalingsbereidheid is wat kopers

maximaal voor een product willen of

kunnen betalen.

• als de prijs stijgt, daalt de vraag
• als de prijs daalt, stijgt de vraag

Consumentensurplus

Als consumenten bereid zijn om meer te betalen dan de marktprijs, dan ontstaat een consumentensurplus. Het consumentensurplus is het verschil tussen de prijs en de betalingsbereidheid.

In het figuur hiernaast is de betalings-bereidheid te zien van 4 klasgenoten.

Stel de marktprijs is € 20, dan ontstaat er bij Caitlin en Hilde een consumenten surplus.

Vraaglijn

Een vraaglijn laat in een grafiek zien hoe de

vraag reageert op een verandering in de prijs.

De vraaglijn geeft de betalingsbereidheid 

weer.

Let op!

• y-as = oorzaak = veranderende prijs (p)
• x-as = gevolg = gevraagde hoeveelheid (q)

Vraagfunctie

Je kunt de vraaglijn tekenen met de vraagfunctie.

Voorbeeld

De vraagfunctie van spelcomputers is qv = –0,2p + 75. Wat is de gevraagde hoeveelheid qv als de prijs € 200 is?, en wat als de prijs € 100 is?

• bij een prijs van is € 200 de gevraagde hoeveelheid qv = –0,2 × € 200 + 75 = 35
• bij een prijs van is € 100 de gevraagde hoeveelheid qv = –0,2 × € 100 + 75 = 55

Tekenen vraaglijn

Je kunt de vraaglijn tekenen met de vraagfunctie.

Stappenplan (van bijvoorbeeld de vraaglijn qv = –0,2p + 75):

1. bereken de gevraagde hoeveelheid als p = 0

• qv = -0,2 x 0 + 75 ⇒ qv = 75 ⇒ punt op de x-as (75, 0)

2. bereken de prijs als qv = 0

• 0 = –0,2p + 75 ⇒ 0,2p = 75 ⇒ p = 75 ÷ 0,2 ⇒ p = 375 ⇒ punt op de y-as (0, 375)

3. teken een assenstelsel met op de y-as de prijs (p) en op de x-as de gevraagde hoeveelheid (q)
4. teken de berekende punten in de grafiek en trek daartussen een rechte lijn

Opdracht: teken de vraaglijn van de vraagfunctie qv = -400p + 2000 

Welke markt is een abstracte markt?

1. de vismarkt
2. de oliemarkt
3. de groentemarkt
4. de veemarkt

Wat gebeurt er met de vraag naar een product als de prijs ervan stijgt?

1. die daalt
2. die blijft gelijk
3. die stijgt

De vraagfunctie van appels is q = -30p + 100. Wat wordt de vraag bij een prijs per appel van € 0,50.

1. 70
2. 85
3. 100
4. 115

Leerdoelen H3. Hoe werken markten?

Kleuren:

rood ik weet nog weinig tot niets van dit leerdoel

oranje ik beheers dit leerdoel nog onvoldoende, maar weet er al wel iets van

groen ik beheers dit leerdoel voldoende

blauw ik beheers dit leerdoel goed zodat ik het een ander kan uitleggen

Maakwerk voor de volgende keer

Paragraaf 3.1 Wat is de vraag?

opgaven 3, 5, 6, 7, 8 en 9

Week 49 (vanaf 11 december)

Pincode Hoofdstuk 3. Hoe werken markten?

1. Wat is de vraag?
2. Waar vinden vragers en aanbieders elkaar?
3. Hoe werkt de markt?
4. Wat speelt er op de arbeidsmarkt?

Opgave 8 (vraaglijn)

a. Teken de vraaglijn van de vergelijking qv = -400p + 2000

• 1. bereken de gevraagde hoeveelheid als p = 0
  
• qv = -400 x 0 + 2000 ⇒ qv = 2000 ⇒ punt op de x-as (2000, 0)
  
• 2. bereken de prijs als qv = 0
  
• 0 = –400p + 2000 ⇒ 400p = 2000 ⇒ p = 2000 ÷ 400 ⇒ p = 5 ⇒ punt op de y-as (0, 5)
  
• 3. teken assenstelsel met op de y-as de prijs (p) en op de x-as de gevraagde hoeveelheid (q)
  
• 4. teken de berekende punten in de grafiek en trek daartussen een rechte lijn

b. Teken de vraaglijn van de vergelijking qv = -400p + 1000

c. Noem een voorbeeld waardoor het verschil tussen beide lijnen zou kunnen zijn veroorzaakt.

Leerdoelen H3. Wat is de vraag?

Kleuren:

rood ik weet nog weinig tot niets van dit leerdoel

oranje ik beheers dit leerdoel nog onvoldoende, maar weet er al wel iets van

groen ik beheers dit leerdoel voldoende

blauw ik beheers dit leerdoel goed zodat ik het een ander kan uitleggen

Consumentensurplus

Als consumenten bereid zijn om meer te betalen dan de marktprijs, dan ontstaat een consumentensurplus. Het consumentensurplus is het verschil tussen de prijs en de betalingsbereidheid.

Voorbeeld (bij de vraaglijn qv = –0,2p + 75):

1. Arceer het consumentensurplus bij een marktprijs van € 200.

2. Bereken het consumentensurplus  bij een marktprijs van € 200.

• consumentensurplus = oppervlakte oranje driehoek
• consumentensurplus = (€ 375 - € 200) x 35 ÷ 2 = € 3.062,50

Vraagfactoren

De vraagfactoren bepalen de vraag van een product:

1. de prijs (verschuiving op de vraaglijn)

2. andere factoren (verschuiving van de vraaglijn,

     zie figuur 3):

• de behoeften en voorkeuren van de vragers
• de hoogte van het inkomen van de vragers
• de prijs van andere producten

Goederen

De vraagfactor 'prijs van andere producten' kan betrekking hebben op 2 soorten goederen:

• Substitutiegoederen kunnen andere producten vervangen

       bijvoorbeeld: als de prijs van koffie stijgt,

       kopen consumenten meer thee

• Complementaire goederen vullen elkaar aan

       bijvoorbeeld: als de prijs van een telefoonabonnement stijgt,

       daalt de vraag naar zowel het abonnement als naar de telefoon

Vraagfactoren (1)

Stel: er is een verschuiving op de vraaglijn naar links.

Wat is hier de oorzaak van?

• prijsstijging

Wat is hier het gevolg van?

• de vraag daalt

Vraagfactoren (2)

Stel: er is een verschuiving op de vraaglijn naar rechts.

Wat is hier de oorzaak van?

• prijsdaling

Wat is hier het gevolg van?

• de vraag stijgt

Vraagfactoren (3)

Stel: er is een verschuiving van de vraaglijn naar rechts.

Wat kunnen hier de oorzaken van zijn?

• stijging behoeften en voorkeuren
• stijging inkomen
• prijsstijging substitutiegoed
• prijsdaling complementair goed

Wat is hier het gevolg van?

• de vraag stijgt

Vraagfactoren (4)

Stel: er is een verschuiving van de vraaglijn naar links.

Wat kunnen hier de oorzaken van zijn?

• daling behoeften en voorkeuren
• daling inkomen
• prijsdaling substitutiegoed
• prijsstijging complementair goed

Wat is hier het gevolg van?

• de vraag daalt

Filmpje (OneLove-banden)

Kijkvraag:

Wat is er gebeurd met de vraaglijn?

Antwoord:

• De behoeften en voorkeuren van de vragers zijn gestegen.
• Dus de vraaglijn schuift naar rechts.

Prijselasticiteit

Prijselasticiteit is de reactie van de vraag (gevolg) op een verandering van de prijs (oorzaak).

Voorbeeld

De prijs van een product daalt van € 15 naar € 10. Het gevolg hiervan is dat de vraag stijgt van 4 naar 7 stuks. Bereken de prijselasticiteit.

• %-verandering prijs (p) = (N-O) / O x 100% = (€ 10 - € 15) / € 15 x 100% = -33,33% 
• %-verandering vraag (Qv) = (N-O) / O x 100% = (7 - 4) / 4 x 100% = 75%
• prijselasticiteit = 75% / -33% = -2,25

   

 

Prijselasticiteit

Wat zegt een prijselasticiteit van bijvoorbeeld -2,25?

• dat zegt dat de vraag (Qv) relatief elastisch is (het is immers < -1)
• en dat betekent dat de vraag (Qv) relatief sterk reageert op een prijsverandering (∆p)
• m.a.w. de procentuele verandering van de vraag (% ∆ Qv) is groter dan de procentuele verandering van de prijs (% ∆ p)
  

De vraagfunctie van appels is q = -30p + 90.
De marktprijs is € 2.
Hoe groot is het consumentensurplus?

1. € 15
2. € 20
3. € 25
4. € 30

Wat gebeurt er met de vraaglijn van elektrische fietsen als het nationaal inkomen daalt?

1. verschuift naar links
2. verschuift naar rechts
3. daalt
4. niets

Wat gebeurt er met de vraaglijn van rijst als de prijs van pasta stijgt?

1. verschuift naar links
2. verschuift naar rechts
3. daalt
4. niets

Wat gebeurt er met de vraaglijn van chromebooks als de prijs ervan daalt?

1. verschuift naar links
2. verschuift naar rechts
3. daalt
4. niets

Wat gebeurt er met de vraaglijn van elektrische auto's als de prijs van elektra stijgt?

1. verschuift naar links
2. verschuift naar rechts
3. daalt
4. niets

De gasprijs is gestegen van € 0,80 naar € 2,40 per kuub.
De vraag is hierdoor afgenomen van 1200 naar 900 kuub.
Wat is de prijselasticiteit?

1. -0,25
2. -0,125
3. 1,5
4. 3

De gasprijs is gestegen van € 0,80 naar € 2,40 per kuub.
De vraag is hierdoor afgenomen van 1200 naar 900 kuub.
Wat kun je dan zeggen over de elasticiteit van de vraag?

1. relatief elastisch
2. relatief inelastisch
3. volkomen inelastisch

Leerdoelen H3. Hoe werken markten?

Kleuren:

rood ik weet nog weinig tot niets van dit leerdoel

oranje ik beheers dit leerdoel nog onvoldoende, maar weet er al wel iets van

groen ik beheers dit leerdoel voldoende

blauw ik beheers dit leerdoel goed zodat ik het een ander kan uitleggen

Maakwerk voor de volgende keer

Paragraaf 3.1 Wat is de vraag?

opgaven 11, 12, 13, 15, 16 en 17